Asbest Söküm İşleri Risk Değerlendirmesi

Asbest ısı ve elektrik iletkenliği düşük, fiziksel ve kimyasal etkenlere direnci yüksek bir malzeme olduğu için geçmişte inşaat, kimya, petrol, lastik ve plastik, otomotiv ve enerji sektörü gibi birçok alanda kullanılmıştır. Başta asbestozis ve malign plevral mezotelyoma olmak üzere pek çok sağlık sorununa neden olduğu anlaşıldıktan sonra kullanımını yasaklayıcı yasal düzenlemeler yapılmıştır. Fakat geçmişteki yoğun kullanımı nedeniyle günümüzde halen birçok alanda karşımıza çıkmaktadır. Asbestin uygun şekilde sökülmesi ve uzaklaştırılması oldukça önem taşımaktadır. Ülkemizde, çalışanların asbest söküm, yıkım, tamir, bakım, uzaklaştırma çalışmalarında asbest tozuna maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten doğacak sağlık risklerinden korunması, sınır değerlerin ve diğer özel önlemlerin belirlenmesi amacıyla Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda işverenin risk değerlendirmesi yapmakla yükümlü olduğunu belirtmektedir. Bu çalışmada, L-Tipi Matris yöntemi kullanılarak konutlarda, işyerlerinde, enerji santrallerinde, maden ocaklarında ve benzeri çalışma alanlarında asbest söküm işlerinde karşılaşılabilecek risklerin değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda karantina kurulumu ve sökümü, asbest sökümü, söküm sonrası hijyen faaliyetleri, atıkların paketlenmesi ve istiflenmesi işleri yüksek riskli işler olarak belirlenmiştir. Söküm sırasında asbest liflerinin çevreye yayılmasını önlemek amacıyla naylon örtü ile tam sızdırmaz tecrit oluşturulmalı ve uygun sağlık ve güvenlik işaretleri yerleştirilmelidir. Asbest söküm işlerinde çalışanların P3 partikül filtreli tam-yüz veya yarım-yüz maske, Kategori III tip 5/6 tek kullanımlık tulum, iş eldiveni ve iş ayakkabısı gibi uygun kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımı sağlamalıdır. KKD kullanımı ve bakımı konularında çalışanlara eğitim verilmesi ayrıca önemlidir. Asbestli atıklar uygun kalınlıkta çift kat naylona konularak ağızları sıkıca kapatılmalı veya uygun daha büyük naylon torbalara konulmalıdır. Üzerlerine asbestli atık olduğunu bildiren işaretlemeler yapıştırılmalıdır. Atıklar çalışma alanı içinde yaşam mahalline uzak bir yerde geçici depolanmalı ve mümkün olan en kısa sürede lisanslı araçlarla lisanslı atık bertaraf tesisine sevk edilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Asbest, İş sağlığı ve güvenliği, Risk değerlendirme

Risk Assessment in Asbestos Removal Works

Asbestos has been widely used in various fields such as construction, chemistry, petroleum, rubber and plastic, automotive, and energy industries in the past, as it is a material with low thermal and electrical conductivity and high resistance to physical and chemical factors. However, after it was understood that it causes many health problems, including asbestosis and malignant pleural mesothelioma, legal regulations prohibiting its use have been implemented. However, due to its extensive past usage, it still persists in many areas today. Proper removal and disposal of asbestos are of great importance. In Turkey, the Regulation on Health and Safety Measures in Asbestos Work has been enacted to prevent workers' exposure to asbestos dust and protect them from health risks associated with such exposure, as well as to determine limit values and other specific measures. The regulation specifies that employers are obligated to perform risk assessments in workplaces where there is a risk of exposure to asbestos dust. In this study, the risks that may be encountered in asbestos removal works in residential buildings, workplaces, power plants, mines, and similar work areas were assessed using the L-Type Matrix method. As a result of the assessment, quarantine setup and removal, asbestos removal, post-removal hygiene activities, and packaging and stacking of waste were identified as high-risk tasks. During removal, a fully airtight isolation with nylon coverings should be created to prevent the spread of asbestos fibers into the environment, and appropriate health and safety signs should be placed. Workers involved in asbestos removal should use suitable personal protective equipment (PPE) such as full-face or half-face masks with P3 particle filters, Category III Type 5/6 disposable coveralls, work gloves, and safety shoes. It is also important to provide training to employees on the use and maintenance of PPE. Asbestos waste should be securely enclosed in double-layered nylon bags of appropriate thickness or placed in larger nylon bags. They should be labeled to indicate the presence of asbestos waste. The waste should be temporarily stored in an area far from living quarters within the workspace and promptly transported to a licensed waste disposal facility using licensed vehicles.

Keywords:

Asbestos, Occupational health and safety, Risk assessment,

PDF

___

[1] R. L. Virta, “Asbestos: Geology, Mineralogy, Mining and Uses,” New York, U.S.A, Rep. 02–149, 2002.
[2] R. L. Virta, “Worldwide Asbestos Supply and Consumption Trends from 1900 to 2000,” Rep. 2003–83, 2003.
[3] Ö. Akboğa ve S. Baradan, “Asbestin inşaat sektöründeki yeri ve maruziyetin önlenmesi,” Türkiye Mühendislik Haberleri, c. 469, s. 5, ss. 69–76, 2011.
[4] A. S. Altıntop ve C. Uraz, “Bina yıkım işlerinde asbest maruziyetinin değerlendirilmesi,” Engineering Sciences (NWSAENS), c. 15, s. 4, ss. 218–235, 2020.
[5] “Report of the Royal Commission on Matters of Health and Safety arising from the Use of Asbestos in Ontario; Volumes 1-3, Ontario Royal Commission,” Ontario Ministry of the Attorney General, Toronto, Canada, 1984.
[6] IARC Working Group on the Evaluation of Carcinogenic Risk to Humans, “A review of human carcinogens. Part C: Arsenic, metals, fibres, and dusts, Vol. 100 C,” International Agency for Research on Cancer, Lyon, France, 2012.
[7] M. Koç ve N. Akbıyık, “Türkiye’de iş kazalarının maliyetleri ve çözüm önerileri,” Akademik Yaklaşımlar Dergisi, c. 2, s. 2, ss. 129–175, 2011.
[8] A. Tossavainen, “Global use of asbestos and the ıncidence of mesothelioma,” International Journal of Occupational and Environmental Health, vol. 10, no. 1, pp. 22–25, 2004.
[9] M. Güneş, A. Güneş, N. İlbeyli ve B. Kaya, “Asbest maruziyeti ve etkileri,” Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, c. 10, s. 1, ss. 1–5, 2017.
[10] N. Alpert, M. van Gerwen, and E. Taioli, “Epidemiology of mesothelioma in the 21st century in Europe and the United States, 40 years after restricted/banned asbestos use,” Translational Lung Cancer Research, vol. 9, no. Suppl 1, pp. 28–38, 2020.
[11] Commission Directive 1999/77/EC of 26 July 1999 on adapting to technical progress for the sixth time. Annex I to Council Directive 76/769/EEC on the approximation of the laws, regulations and administrative provisions of the member states relating to restrictions on the marketing and use of certain dangerous substances and preparations (asbestos), Official Journal L 207, Document 31999L0077, 6 Ağustos 1999.
[12] Asbestle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında yönetmelik, T.C. Resmî Gazete, Sayı: 28539, 25 Ocak 2013.
[13] B. M. Demir, S. Ercan, M. Aktan ve H. Öztaşkın, “Türkiye’nin asbest profili ve asbest güvenliği sorunu,” Jeoloji Mühendisliği Dergisi, c. 42, s. 2018, ss. 215–232, 2018.
[14] O. Şahin ve N. Bingöl, “Asbest içeren çimento esaslı çatı kaplama levhalarının sökümü işlerinde risk değerlendirme,” Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, c. 6, s. 3, ss. 181–191, 2022.
[15] R. Şahan, “Asbest maruziyetinin iş sağlığı ve güvenliği yönünden incelenmesi,” Yüksek lisans, İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı, Gedik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2015.
[16] “Eğitim Materyalleri,” Competenza GMBH, İstanbul, Türkiye, 2016.
[17] T. Kabakulak, “Bir tekstil işletmesinde risk değerlendirme uygulaması: 5x5 matris ve HAZOP,” Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, c. 3, s. 2, ss. 97–111, 2019.
[18] T. Karaman ve A. Kayış Topaksu, “Tekstil işletmesinde iş güvenliği açısından ortam ölçümlerinin ve L-Tipi matris metodu ile risk değerlendirmesinin yapılması,” Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, c. 39, s. 2, ss. 62–69, 2020.
[19] C. Güngör ve P. Coşkun, “Tekstil işletmelerinde risk analizi uygulamaları,” Mühendislik Bilimleri Alanında Yeni Trendler, İzmir, Türkiye: Duvar Yayınları, 2022, ss. 117–132.
[20] A. Aker, “Metal sektöründe 5x5 matris ve Fine-Kinney yöntemi ile risk değerlendirmesi,” Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, c. 4, s. 1, ss. 65–75, 2020.
[21] E. Öztürk ve H. Şimşek, “Çatı işlerinde işçi sağlığı ve güvenliği 5x5 matris yöntemiyle risk değerlendirmesi,” İSG Akademik, c. 2, s. 1, ss. 59–71, 2020.
[22] B. Erten ve Z. Utlu, “İlaç lojistik sektöründe risk analizi yapılarak 5x5 matris, Fine Kinney ve FMEA yöntemleri ile risk değerlendirmelerinin karşılaştırılması: Bir firma örneği,” Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, c. 12, s. 48, ss. 1–14, 2017.
[23] Ö. Akkoyun ve Ğ. Ekinci, “Farklı ISG-Risk değerlendirme yöntemlerinin bir yeraltı maden işletmesinde karşılaştırmalı uygulanması ve yöntem önerisi,” Bilimsel Madencilik Dergisi, c. 60, s. 4, ss. 181–189, 2021.
[24] G. Karan Buturak ve N. Yapıcı, “Kamu sağlık kurumlarında farklı risk analiz yöntemlerinin incelenmesi: Örnek bir uygulama,” Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, c. 37, s. 3, ss. 753–764, 2022.
[25] C. A. Ericson II, Hazard Analysis Techniques for System Safety, Hoboken, New Jersey, U.S.A.: John Wiley & Sons, Inc., 2005.