Borsa İstanbul-100 Endeksi ile Seçilmiş Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Analizi

Borsalar, ülke ekonomisinin büyümesi ve gelişmesinde oldukça önemli fonksiyonları olan kurumların başında gelmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Borsa İstanbul-100 Endeksi ile seçilmiş bazı makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin analiz edilmesidir. Bu amaçla, analize ilişkin veriler 2011/Q1–2022/Q3 dönemini kapsamakta ve 47 çeyrek dönemlik bir veri setinden oluşmaktadır. Çalışmaya ilişkin değişkenler ise, BİST-100 Endeksi fiyatı, Dolar/TL kuru, 3 aya kadar vadeli mevduata ödenen faiz, Cumhuriyet altını fiyatı ve tüketici fiyat endeksidir. Zaman serisi Granger nedensellik analizinin gerçekleştirildiği çalışmanın sonucunda, BİST-100 Endeksi ile Dolar kuru değişkeni arasında istatistiki olarak anlamlı tek yönlü, Cumhuriyet altını fiyatı ve tüketici fiyat endeksi değişkenleriyle karşılıklı nedensellik ilişkisi tespit edilirken, 3 aya kadar vadeli mevduata ödenen faiz ile nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir.  

Analysis of the Relationship Between Borsa Istanbul-100 Index and Selected Macroeconomic Variables

Stock exchanges are one of the institutions that have very important functions in the growth and development of the country's economy. In this context, the aim of the study is to analyze relationship between Borsa Istanbul-100 Index and some selected macroeconomic variables. For this purpose, the data for the analysis covers the period 2011/Q1–2022/Q3 and consists of a 47 quarterly data set. The variables related to the study are BIST-100 Index price, USD/TL exchange rate, interest paid on time deposits up to 3 months, Republic gold price and consumer price index. As a result of the study in which the time series Granger causality analysis was carried out, a statistically significant one-way, mutual causality relationship between the BIST-100 Index and the Dollar exchange rate variable, with the Republican gold price and consumer price index variables, while the causality relationship could not be determined with the interest paid on deposits with maturity up to 3 months.  

___

Akgül, I. (1994). Zaman Serisi Analizi ve Öngörü Modelleri. Öneri Dergisi, 1(1), 52-69.

Alam, M. and Uddin, G. S. (2009). Relationship Between Interest Rate and Stock Price: Empirical Evidence from Developed and Developing Countries. International Journal of Business and Management, 4(3), 43-51.

Albeni, M., ve Demir, Y. (2005). Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (IMKB Uygulamalı). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 1-18.

Altınbaş, H., Kutay, N., ve Akkaya, C. (2015). Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Piyasaları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Üzerinde Bir Uygulama. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 30-48.

Altıntaş, H., Çetintaş, H., ve Taban, S. (2008). Türkiye’de Bütçe Açığı, Parasal Büyüme ve Enflasyon Arasındaki Ilişkinin Ekonometrik Analizi: 1992–2006. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 185 -208.

Ayaydın, H., ve Karaaslan, İ. (2014). Likidite Riski Yönetimi: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 5(11), 1-28.

Cihangir, M., ve Kandemir, T. (2010). Finansal Kriz Dönemlerinde Hisse Senetleri Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli Aracılığıyla Saptanmasına Yönelik Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 257-296.

Cingöz, F., ve Kendirli, S. (2019). Altın Fiyatları, Döviz Kuru ve Borsa İstanbul Arasındaki Ilişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (4), 545-554.

Çomaklı Duvar, N.Ç., ve Eygü, H. (2022). Türkiye'de Borsa Endeksinin Seçili Değişkenlerle Ilişkisinin Analizi. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(25), 102-122.

Durğut, E., ve Arıcı, N. D. (2022). Seçili Makroekonomik Göstergelerin Hisse Senedi Piyasalarına Etkisi: Türkiye Örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 552-564.

Fattah, A., ve Kocabıyık, T. (2020). Makroekonomik Değişkenlerin Borsa Endeksleri Üzerine Etkisi: Türkiye ve ABD Karşılaştırması. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(22), 116-151.

Horasan, M. (2008). Enflasyonun Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: İMKB 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 427-435.

İlkhan, C., Çevikgil, D., Aydın, B., ve Zeren, F. (2022). Altın Fiyatları, ABD Doları ve BIST 100 Endeksi Arasındaki İlişkinin Incelenmesi: Türkiye Örneği. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 46-53.

Karabıyık, L., ve Anbar, A. (2010). Sermaye Piyasası ve Yatırım Analizi. Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.

Ndlovu, B., Faisa, F., Resatoğlu, N. G., ve Türsoy, T. (2018). The Impact Macroenomic Variables on Stock Returns: A Case of the Johannesburg Stock Exchange. Romanian Statistical Review, 2, 87-104.

Nieh, C.C., ve Lee, C. F. (2001). Dynamic Relationship between Stock Prices and Exchange Rates for G-7 Countries. The Quarterly Review of Economics and Finance, 41(4), 477-490.

Sayılgan, G., ve Süslü, C. (2011). Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: Türkiye ve Gelişmekte Olan Piyasalar Üzerine Bir Inceleme. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 5(1), 73-96.

Sönmez, F., ve Terzioğlu, M. (2007). Gayri Safi Milli Hasıla İMKB 100 Endeksini Etkiliyor Mu?. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 33, 96-101.

Tripathi, V., ve Seth, R. (2014). Stock Market Performance and Macroeconomic Factors: The Study of Indian Equity Market. Global Business Review, 15(2), 291-316.

Yılmaz, Ö., Güngör, B., ve Kaya, V. (2006). Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik. İMKB Dergisi, 9 (34), 1-16.

Yurdakul, F., ve Akdaş, S. B. (2020). Türkiye Ekonomisinde Altın ve Petrol Fiyatlarının Makroekonomik Değişkenlere Etkisi. Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Özel sayı, 22-37