Çizgi Roman Geleneğinin Yaşatılması Kapsamında Halk Edebiyatı Anlatılarının Çizgi Romana Dönüşümü ve Çevirileri Yoluyla Kültür Aktarımı
Günümüz iletişim teknolojisi sosyal çevre ve yazılı basın yoluyla edinilen kültürel ortamın yerini almış, kültürel aktarım çizgi filmler, animasyonlar, oyunlar yoluyla yapılmaya başlanmıştır. Elektronik ve dijital ürünlerin ortaya çıkışıyla unutulmaya yüz tutmuş çizgi romanlar çizerler ve okurlarının çabalarıyla yaşatılmaya çalışılmaktadır. Çizgi romanlar 1900’lü yıllarda popülaritesini arttırmış, 1930’lu yıllardan sonra çevirileri ivme kazanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra ortaya çıkan dil alanındaki köklü değişikliklerin öncülüğünde Türkiye’de de birçok popüler çizgi roman Türkçeye çevrilmiş, bazıları yerelleştirilmiş ve yeni isimlerle Türkçeye uyarlanmıştır. Milli bilincin oluşturulması ve kültürel değerlerimizin aktarımı kapsamında da çalışmalar yapılmış ve bu bağlamda masal, destan, efsane, hikâye, fıkra gibi halk edebiyatı anlatıları çizgi romana dönüştürülmüştür. Bunların arasında Dede Korkut Hikâyeleri, Oğuz Kağan Destanı, Keloğlan Masalları ve Nasreddin Hoca Fıkraları gibi eserler yer almaktadır. Fakat bu çalışmaların çevirilerinin az olması dikkat çekicidir. Yapılan bu betimleyici çalışma ile 1900’lü yıllardan günümüze uzanan süreçte çizgi roman toplumsal ve işlevsel yönüyle ele alınmıştır. Kuramsal çerçevede çizgi roman çevirisi alanına katkı sağlayan düşünceler ve çalışmalar anlatılmış, edebi metinlerin çizgi romana dönüşümündeki İngilizce çevirilerinden kültürel aktarım örnekleri sunulmuştur. Çalışmanın amacı Türkçeden İngilizceye çeviri çizgi roman ve çizgi romanın çeviriler yoluyla sürekliliğinin sağlanması konularına dikkat çekmektir. Halk kahramanı ve edebiyatı eserleri açısından zengin olan kültürümüz daha pek çok çizgi romana esin kaynağı olabilir ve yenilerinin yaratılmasına çevirilerinin yapılmasına öncülük edebilir. Bu alanda yapılacak çalışmaların artması farklı kültürlerle olan iletişimimizi de arttıracak, çizgi roman geleneğinin gelecek kuşaklara taşınmasına yardımcı olacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Çizgi roman, kültürel aktarım, göstergelerarası çeviri, halk edebiyatı, kültürel sürdürülebilirlik
Transformations Of Folk Literature Products Into Comics And Cultural Transfer Within The Sustainability Of Comics Translation
Today, communication technology has replaced the cultural environment reached through social environment and the print media and cultural transmission has begun to be provided through cartoons, animations and games. By the emergence of electronic and digital products, comics that have been forgotten are tried to be kept alive with the efforts of their illustrators and readers. Comics have become popular after 1930’s and their translations increased then. Under the guidance of the radical changes in the language field that emerged after the proclamation of the Republic, many popular comics were translated into Turkish, some of them were localized and adopted into Turkish with new names. Studies were also carried out within the scope of creating national consciousness and transferring our cultural values, and in this context folk literature works such as fairy tales, epics, legends, stories and anecdotes were transformed into comics. Among them, there have been the works such as Dede Korkut Stories, Oğuz Kağan Legend, Keloğlan Tales and Nasreddin Hodja Anecdotes. But it is noteworthy that translations of these works are a few.In this descriptive study, the social and functional aspects of comics have been discussed from the 1900’s to the present. In the theoretical framework, thoughts and studies that contributed to the field of comics have been explained and cultural transfers of English translation examples in the transformation of literary texts into comics were presented. The aim of this study is to draw attention to the issues of comics translated from Turkish to English and thus ensuring the sustainability of the comics through translations. Our culture, which is rich in folk hero and works, can inspire many more comics and lead the creation of new ones and translation of the existing ones. The studies that will be done in this field will increase our communication with different cultures and will help to pass on the comics tradition to future generations.
Keywords:
Comics, cultural transfer, intersemiotic translation, folk literature, cultural sustainability,
___
- Akıskalı, M.C. (2017). Çizgi romanda üçüncü anlam. (Yüksek Lisans Tezi) Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Alfa Yayınları (t.y.) Keloğlan benzerine karşı: Keloğlan at postu. Çizgili Kitap sayı: 1.
- Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Altunoğlu, Ö.S. (2016). Türkiye’de bilim kurgu romanının geleceği. Sanat Yazıları (35), 177-193.
- Aslan,Gonca B. (2019). Türkiye’de çizgi roman sanatının gelişimi içinde Turhan Selçuk’un yeri ve Abdülcanbaz. (Yüksek Lisans Tezi) Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
- Barthes, R. (2005). Göstergebilimsel serüven. (Çev. M. Rifat ve S. Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Barthes, R. (2016). Göstergeler imparatorluğu. (Çev. Tahsin Yücel). 4. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Birant, Ali. M. (1988). Nasreddin Hodja. the Turks who makes world laugh. İstanbul: And Yayınları.
- Birant, Ali. M. (1988). Nasreddin Hodja. the Turks who makes world laugh. Çizen: Yurdagün Göker. İstanbul: And Kartpostal ve Yayınları.
- Birant, Ali M. (t.y). Stories of Hodja with colored pictures. Çizen: Cem İzmirli. İstanbul: And Kartpostal ve Yayınları.
- Cantek, L. (2012). Türkiye’de çizgi roman. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
- Cihan, N. (2014). Eğitsel olarak çizgi romanın 8.sınıf Türkçe ders konularına uyarlanması. JRET-Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 2146-9199.
- Cohn, N. (2007). A Visual Lexicon. The Public Journal of Semiotics I (1), 35-56.
- Demirtaş, H. (2014). Türk sinemasında 1960-1980 yılları arasında çizgi roman uyarlaması fantastik filmlerde erkek kahraman temsili. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Duman, M. (2005). Serüven kılavuzları Nasreddin Hoca çizgi romanları ve çizgi-bant hikâyeleri açıklamalı seçme bibliyografya. 1. Baskı. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
- Dündar, O. ve Dündar E. (1994.) Keloğlan başka diyarda. Ankara: MEB Yayınları.
- Dündar, O. ve Dündar E. (2013). Gönüller sultanı Yunus Emre. Eskişehir: Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı.
- Eğribel, E. (1992). Çizgi roman olayı ve toplum. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 3(3), 1-44.
- Eisner, W. (2000). Comics and sequential art. Poor House Press: USA.
- Ertan, E. (2002). Türkiye’de çizgi roman çevirilerinin ekinsel, zamansal, uzamsal açılardan incelenmesi: Asteriks /Red Kit/Ten Ten. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Batı Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, İstanbul.
- Gordon, I. (1998). Comic strips and consumer culture. 1890-1945. Washington & London: Smitsonian Institution Press.
- Güdek Nazif, M. (2019). Türkiye’de 2000 yılından günümüze çizgi romanlarda grafik dilin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Grafik Ana Sanat Dalı, İstanbul.
- Güldiz, M. (1997). Nasreddin hodja. Çizen: Mehmet Güldiz. İstanbul: Revak Yayınları.
- Gündüz, U. (2004). Bir popüler kültür ürünü olarak çizgi roman’ın kültürel, toplumsal ve siyasal işlevleri. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul. Karabudak, N. (2015). Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı tarafından yayımlanan çocuk roman ve çizgi romanlarının tematik incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, Bursa.
- Mccloud, S. (1994). Understanding comics: The invisible arts. Harper Collins Publishers.
- Özkefeli, D. (2017). Türkiye’de gazetelerde yayınlanan çizgi roman örnekleri (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi. Grafik Tasarım Anasanat Dalı. İstanbul.
- Polat, Ali H. (2006). Süreç odaklı bir bakışla Türkiye’de çizgi roman çevirileri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Batı Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı. İstanbul.
- Temizel, E. (2016). Piri Reis. Endülüs macerası. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
- Turhan, Bekir S. (1996). Nasrettin Hodja. (Çev. Gül Çançar). Çizen: Bekir Sıtkı Turhan. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Yağlı, A. (2018). Çizgi romanlarda dil ve kültür aktarımı. Social Sciences Studies Journal, 4(23), 4345-4351.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Hal_Foster, 15.05.2021
- https://downthetubes.net/?p=36110, 9.06.2021
- http://altinmadalyon.com/altin/karaoglan/kebir/, 20.06.2021.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2020
- Yayıncı: Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi