Çeviribilim ve İmgebilim Ekseninde Çeviride Erek Odaklı Yaklaşımların İncelenmesi

Dizgelerin birbirlerini algılayış biçimleri çoklu bir eksende çeşitli faktörler ve bu faktörlerin beraberlerinde getirdikleri varsayımlar çerçevesinde şekillenir. Bu algılayış biçimleri ise dizgelerin karşı dizgeye yaptığı her eylemde kendini gösterir ki bu eylemlerden biri de çeviridir. Çeviri, sosyo-ideolojik, kültürel bir çerçevede dönemin çeviri politika ve normlarına uygun olarak bir amaç olduğu gibi bir araç olarak da kullanılır. Bu araç olarak kullanılma motivasyonu çeviriyi manipüle etmeye olduğu kadar manipüle edilmeye de açık hale getirir. Karşı kültürlerin algılanma biçimleri ve çevrinin manipülasyon özelliği bir araya geldiğinde ise, kaynak metinde sunulan kaynak dizgeye özel metin içi ve metin dışı faktörler belli bir erek dizge süzgecinden geçecek ve algı bir sunuma dönüşmüş olacaktır. Bu çalışmada çeviribilim çerçevesindeki erek odaklı yaklaşımlar, toplumların birbirlerini algılayış ve sunuş biçimlerini imge kavramı üzerinden inceleyen imgebilim ile disiplinler arası bir bağlamda irdelenmeye çalışılmıştır. Döneme bağlı olarak şekillenen çeviri norm ve politikaları, kaynak dizge imgelerinin erek dizgeye aktarımlarını yönlendirmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada erek-odaklı çeviri yaklaşımlarının benimsendiği dönemler esas alınarak ilgili dönemlerdeki çeviri norm ve politikaları çerçevesinde imgelerin neden ve nasıl aktarıldığı çalışılmıştır. Bu şekilde çeviribilim ve imgebilim bağlamında imge kavramının çeviribilimdeki yeri incelenmiş ve çevirinin bu bağlamdaki dinamikleri ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İmgebilim, Temsil, Erek odaklı yaklaşımlar, İmge, Çeviribilim

Analysis of Target-Text Oriented Translation Approaches on the Axis of Translation Studies And Imagology

Distinctive factors on a multiple axis shape the way systems perceive each other. These factors prevail in every action, including translation, the systems present to one another. Usage of translation on this basis makes it an instrument and one of the consequences of instrumentalisation of translation is to use it as a representation or identity construction over representation of the counter images, which makes the translation be open to manipulation as it is to manipulate. This manipulation stimulates to adopt target oriented translation strategies especially in the light of specific motivations. When the perception of countercultures and the manipulation feature of the translation come together, the textual and extra-textual factors specific to the source system presented in the source text will pass through a certain target system filter and the perception will turn into a presentation. In this study, target-oriented approaches within the framework of translation studies have been tried to be examined in an interdisciplinary context with imagology, which examines the perception and presentation of the societies to each other through the concept of image. Translation norms and policies shaped depending on the period direct the transfer of source system images to the target system. In this context, in this study, based on the periods in which target-oriented translation approaches were adopted, it was studied why and how images were transferred within the framework of translation norms and policies in the relevant periods. In this way, the place of the concept of image in translation studies was examined within the context of translation studies and imagology and the dynamics of translation in this context were revealed.

Keywords:

Imagology, representation, image, target-oriented translation approaches, translation studies,

PDF

___

Anderson, B. (2006). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism (Revised Edition). Verso: London.
Bandia, P.F. (2014). Translocation: Translation, Migration, and the Relocation of Cultures. In (eds S. Bermann and C. Porter) A Companion to Translation Studies. https://doi.org/10.1002/9781118613504.ch20
Bassnett, S., & Trivedi, H. (1999). Post-colonial translation: Theory and practice. London: Routledge.
Berk, Ö . (2011). Ulusların ve Ulusal Kimliklerinin Oluşturulmasında Çeviri Yöntemlerinin Rol ve İşlevi. SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 1(4). Retrieved from http://sobbiad.mu.edu.tr/index.php/asd/article/view/68
Bhabha, H. K. (2004). The location of culture. London: Routledge.
Bölükmeşe, E. & Çelik, F. (2013). Kurban Said’in “Ali ve Nino” Adlı Eserinde Doğu(lu) ve Batı(lı) İmgesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2) , 39-50 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/11005/131672
Cronin, M. (1996). Translating Ireland: Translation, languages, cultures. Cork: Cork University Press.
Daşçıoğlu, Y. & Gürses, M. (2012). Mehmed Enisî Yalkı’nın Alman Ruhu Adlı Seyahatnamesine İmgebilimsel Bir Yaklaşım. Turkish Studies, 7 (4), 315-328. Edward, W. S. (1978). Orientalism. New York: Pantheon Books.
Emirkadı, E. (2021). Translating the ‘Other’ for a Distant Eye: Translation of Images in Anayurt Oteli by Yusuf Atılgan From a Translation Studies and Imagology Perspective. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mütercim ve Tercümanlık Anabilim Dalı, Ankara.
Even-Zohar, I. (1990). "The Position of Translated Literature Within the Literary Polysystem. Polysystem Studies, Poetics Today (11)1, pp. 45-51. Karadağ, A. B. (2014). Batı’nın Çevirilmesini ‘Medeniyet’Odağıyla Yeniden Okumak: Tanzimat Dönemi/Sonrası Çeviriler ve ‘Çekinceli’Cesur Çevirmenler. MF Uslu ve F. Altuğ (Yay. Haz.), Tanzimat ve Edebiyat-Osmanlı İstanbulu’nda Modern Edebi Kültür, (ss. 481-504). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kuran-Burçoğlu, Nedret. 1998. “At the Crossroads of Translation Studies and Imagology”, In Andrew Chesterman & Yves Gambier (ed.) Translation in Context. 143-152. Amsterdam: John Benjamins.
Lefevere, A. (1992). Translation, rewriting, and the manipulation of literary fame. London: Routledge.
Mbembe, A. (2001). On the postcolony. Berkeley: University of California.
Nahya, Z. N. (2011). “İmgeler ve Ötekileştirme: Cadılar, Yerliler, Avrupalılar”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 27-38.
Niranjana, T. (1992). Sitting translation. history, poststructuralism and the colonial context. Berkeley, Los Angeles and Oxford: Oxford University Press.
Öztürk, İ. , Gümüşoğlu, T. & Gezer, G. (2018). Kültürlerarasi Çeviri Kapsaminda Oryantalizm Ve Öteki Kavrami (Orientalism Within The Scope Of Intercultural Translation and The Perception Of The Other). Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 4 (8), 17-45 . DOI: 10.25306/skad.430984
Paker, Saliha. (2014). Terceme, Te’lîf ve Özgünlük Meselesi. Ed. H. Aynur, M. Çakır, H. Koncu, S. S. Kuru & A. E. Özyıldırım, Metnin Hâlleri: Osmanlı’da Telif, Tercüme ve Şerh, 36-71. İstanbul: Klasik.
Rodríguez Murphy, E. (2015). ‘An Interview with Professor Paul Bandia’, Perspectives, 23 (1): 143–54.
Spivak, G. C. (1988). Can the subaltern speak?. Basingstoke: Macmillan.
Tahir Gürçağlar, Ş. (2018). Türkiye’de çevirinin politikası ve poetikası 1923-1960. (T. Demirel, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Tymoczko, M. (1999). Translation in a postcolonial context: Early Irish literature in English translation. Manchester, U.K: St Jerome Pub.
Ulağlı, S. (2018). Ötekinin Bilimine Giriş-İmgebilim. Motto Yayınları: İstanbul.
Venuti, L. (1995) The Translator’s Invisibility. A History of Translation. Routledge, London.
Venuti, L. (1998). The scandals of translation: Towards an ethics of difference. London: Routledge.
Yücel, F. (2013). “Alanların Örtüşen Yönleri: Çeviribilim ile Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi”, Von Generation zu Generation: Germanistik – Festschrift für Kasım Eğit zum 65. Geburstag, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
Zacharasiewicz, W. (2010). Imagology revisited. Amsterdam: Editions Rodopi.