VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TÜRKİYE'DE GIDA İMALATI YAPAN FİRMALARIN ETKİNLİKLERİNİN ÖLÇÜLMESİ
Veri Zarflama Analizi, benzer girdiler kullanarak çıktı yada çıktılar ortaya koymakla sorumlu karar noktalarının göreceli etkinliklerini değerlendirmek için kullanılan ve doğrusal programlama tabanlı bir yöntemdir. Bu çalışmada, öncelikle Veri Zarflama Analizi ve analizde en yaygın kullanılan CCR, BCC ve Toplamsal Yöntemler tanıtılmıştır. Daha sonra, Veri Zarflama Analizi kullanılarak Türkiye’de son üç yılda da ilk 500 büyük firma arasına giren ve gıda sektöründe faaliyet gösteren 25 firmanın 2009, 2010 ve 2011 yıllarına ait göreli etkinlikleri ölçülmüştür. Modellerin çözümünde Veri Zarflama Analizinin özel yazılımlarından olan DEA Solver (Data Envelopment Analysis Solver) yazılımı kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda ortalama etkinlik yüzdesi %77 bulunmuştur. 2011 yılına ait veriler için; CCR modeline göre 10 firma etkin bulunurken, BCC modeline göre 12 firma etkin olarak bulunmuştur. Ayrıca etkin bulunmayan firmaların etkin olabilmeleri için referans kümeleri bulunmuş olup, etkin olunması için hedefler belirlenmiştir
Anahtar Kelimeler:
Veri Zarflama Analizi, Etkinlik, Performans, Gıda Sektörü
VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TÜRKİYE'DE GIDA İMALATI YAPAN FİRMALARIN ETKİNLİKLERİNİN ÖLÇÜLMESİ
Data Envelopment Analysis is a method based on linear programming and used to evaluate the relative effectiveness of decision units which are responsible for setting the inputs or outputs by using similar outputs. In this study, at first the data envelopment analysis and CCR, BCC and additive methods most widely used in the data envelopment analysis, were introduced. Then, using Data Envelopment Analysis the relative efficiency belonging to 2009, 2010 and 2011 years of 25 firms which ranked among the top 500 largest companies operating in the food sector in Turkey in the last three years, were measured. To solve models DEA Solver (Data Envelopment Analysis Solver) software which is used with special software of Data Envelopment Analysis was used. As a result of the study, the percentage of the average activity was found as 77%. For the data of the year 2011, 10 companies were found to be effective according to the model of the CCR while 12 companies were found to be effective according to the model of BCC. In addition, a set of reference sets was found to effective the firms which were not effective. Also, efficients were determined for those firms
Keywords:
-,
___
- BAKIRCI, F. (2006). Üretimde Etkinlik ve Verimlilik Ölçümü Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama, Atlas
- Yayın Dağıtım, İstanbul. BEHDİOGLU, S. ve ÖZCAN, G. (2009). “Veri Zarflama Analizi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”,
- Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.14, S.3 s.301–326. BİRCAN, H. (2011). “Veri Zarflama İle Sivas İli Merkez Sağlık Ocaklarının Etkinliğinin Ölçülmesi”, Cumhuriyet
- Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, Sivas. COŞKUN, Y. S. ve BALATAN, Z. (2009). “Küresel Mali Krizin Bankacılık Sektörüne Etkileri Ve Türk Bankacılık
- Sektörünün Veri Zarflama Analizi İle Bilançoya Dayalı Mali Etkinlik Analizi”, Ege Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü 12. İktisat Öğrencileri Kongresi, İzmir. GÜÇLÜ, A. (1999). Türk Silahlı Kuvvetleri Hastanelerinde Teknik Verimlilik Ölçümü: Veri Zarflama Analizi
- Uygulaması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Karacaer, Ş. (1998). Antalya Yöresindeki 4 ve 5 Yıldızlı Otellerde Toplam Etkinlik Ölçümü: Bir Veri Zarflama
- Analizi Uygulaması., Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Haziran, Ankara. KECEK, G. (2010). Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama Örneği, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- ORUÇ, K. O. (2008). VZA ile Bulanık Ortamda Etkinlik Ölçümleri ve Üniversitelerde Bir Uygulama, Süleyman
- Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta. ÖZDEN, Ü. H. (2008). “Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi”,
- İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:37, Sayı:2, s.167-185, İstanbul. TARIM, A. (2001). “Veri Zarflama Analizi, Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı”,
- Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, Araştırma/İnceleme/Çeviri Dizisi:15, Ankara. ULUCAN, A. (2000). “İSO 500 şirketlerinin etkinliklerinin ölçülmesinde veri zarflama analizi yaklaşımı: farklı girdi çıktı bileşenleri ve ölçeğe göre getiri yaklaşımları ile değerlendirmeler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
- Fakültesi Dergisi, s.186-202, Ankara. YILMAZ, K. N. ve KARAKADILAR, İ. S. (2010). “Türk Otomobil Pazarında Yerli Üretim ve İthal Araçların
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1999
- Yayıncı: Dumlupınar Üniversitesi Rektörlüğü
Sayıdaki Diğer Makaleler
FİNANSAL DIŞA AÇIKLIĞIN EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ
OSMANLI DEVLETİ'NİN TAŞRA YÖNETİMİNİ ŞEKİLLENDİREN “MERKEZİYETÇİLİK” YAKLAŞIMI VE GÜNÜMÜZE ETKİLERİ
TÜRKİYE'DE DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİNİN HİSSE SENEDİ GETİRİLERİNE ETKİSİ
AVRUPA BİRLİĞİ ADAY ÜLKELERİNİN AVRUPALILAŞMA ARACI OLARAK SIGMA PROGRAMI VE AVRUPA YÖNETSEL ALANI
Nihat YILMAZ, Kadir Caner DOĞAN
VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TÜRKİYE'DE GIDA İMALATI YAPAN FİRMALARIN ETKİNLİKLERİNİN ÖLÇÜLMESİ