Tüketim nesnesi olarak sağlıklı olma kültürü(healthısm) üzerine nitel bir ön çalışma

ÖZET: Baudrillard (2010)a göre sağlık, artık daha çok statüye bağlı toplumsal bir buyruk haline gelmiş, sadece hayatta kalmaya bağlı biyolojik bir buyruk olmaktan uzaklaşmıştır. Sağlık temel bir değer den çok bir yüklemedir. Bu sebeple sağlıkla ilişki bir statü zorunluluğu halini almış, rekabetçi mantığın içine dâhil olmuştur. Böylelikle sağlık potansiyel olarak sınırsız bir tıbbi, cerrahi ve medikal hizmet talebine dönüşerek bir tüketim nesnesi halini almıştır. Sağlığın bir tüketim nesnesi olarak algılanmasında kitle iletişim araçlarının rolü büyüktür. Bu araçlar sağlık konusunda bireylerin taşıdığı riskler hakkında bilgiler aktarırken tutum ve davranışlarımızın şekillendirilmesini sağlayan kaynaklar arasında neredeyse birinci sıraya yükselmiştir. Bu çalışmada amaçlanan, sağlığın günümüzde kişinin toplumsal katmanlar arasındaki yerini niteliyor olmasına örnek olaylar üzerinden dikkat çekmek ve sağlığın kitle iletişim araçları tarafından bir tüketim nesnesi olarak sunulmasını eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmektir. Araştırmada projektif (analitik) görüşme yöntemi kullanılarak healthism üzerine nitel bir ön çalışma yapılmıştır. Kolayda örneklem yöntemiyle seçilen 10 katılımcı ile yüz yüze görüşülmüştür. Çalışmada sağlıklı olma kültürünün (healthism) dayatmaya dönüşme süreci, bu süreçte etkin rol oynayan kitle iletişim araçları betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur.

A qualitative pre-study on healthism as a consumer object

According to Baudrillard (2010) health has moved from being just a biological imperative to more-like a social imperative that depends on status. These days meaning of health is more dictated than its fundamental value. For this reason, relationship with health have become compulsory and thus got included in the competitive logic. As a result health, medical, surgical and drug-related service demand has become unlimited. Mass media is playing an important role in this transformation of health perception and it has become the first step of forming individuals attitudes and behaviors.This study is intended to draw an attention to case studies and presentation of health as an object of consumption created by the mass media tools. In this study, the projective (analytical) interview method was used. This qualitative pre-study was conducted on healthism with 10 participants within convenience sampling method. Furthermore imposing the culture of being healthy (healthism), the mass medias crucial role in this process and solution proposals were evaluated by descriptive analysis method.

PDF

___

BATI, Uğur (2010), Reklamın Dili, Alfa Yayınları, İstanbul
BAUDRILLARD, Jean (2010), Tüketim Toplumu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
BAUMAN, Zygmunt (2010), Küreselleşme, 3. Basım, Ayrıntı Yayınları, İstanbul CRAWFORD R (1980), Healthism and the medicalization of everyday life, Int J Health Serv. 10(3):365-88.
BİRSEN, Özgül, ve ÖZTÜRK, Şule Y. (2011), Tüketim Kültürü Çerçevesinden Sağlık Haberleri, Akademik Bakış Dergisi Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı 26, Eylül-Ekim, 1-21. (http://www.akademikbakis.org)
DEDEOĞLU, Ayla Ö. ve SAVAŞÇI, İpek (2005), Tüketim Kültüründe Beden Güzelliği ve Yemek Yeme Arzuları: Kadınların Tüketim Pratiklerine Yansıması, Ege Akademik Bakış Ekonomi, İşletme, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1: 77-87
DEMİR, Müge (2010), Sağlık Haberleri ve Medya Gerçeği, Nobel Yayıncılık, Ankara
EREN, Gülçin (2007), Reklamlarda Tüketim Kültürü Değerlerine Göre Bedeni Düzenleyen Söylemler, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Ankara.
FROMM, Erich (1998), Kendini Savunan İnsan Ahlak Felsefesinin Psikolojisine İlişkin Bir Araştırma- Çev. Necla ARAT, Say Yayınları, 7. Basım, İstanbul
GREENHALGH, Trisha ve WESSELY, Simon (2004) Health for me: a sociocultural analysis of healthism in the middle classes, British Medical Bulletin, Vol 69: 197213.
GOLEMAN, Daniel (2007), Sosyal Zeka İnsan İlişkilerinin Yeni Bilimi, Varlık Yayınları, 2. Baskı, İstanbul
GÜR, E. Gültüvin (2010), Dezenformasyona Uğratılan Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık, İstanbul Üniversitesi Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, 299-315
HALL, Stuart (2005), Kodlama, Kodaçımlama, Medya ve Izleyici, Derleyen: Şahin Yavuz, Vadi Yayınları, Ankara
OMAY, Umut, Sosyal Hakların Manipülasyonu: Sosyal Haklar Kapitalizmin Hizmetinde (Mi?),http://istanbul.academia.edu/UmutOmay/Papers/1120103/Sosyal_Hakların_Manıpulasyonu_Sosyal_ Haklar_Kapıtalızmın_Hızmetınde_Mı, (10.09.2012)
RYSST, Mari (2010), Healthism and looking good: Body ideals and body practices in Norway, Scandinavian Journal of Public Health, 38(Suppl 5): 7180.
ZORLU, Abdülkadir (2006), Modern Tüketimin Tarihinden Tüketim Araştırmalarına Tüketim Sosyolojisi, Glocal Yayınları, Ankara.