Rus Ordusunda Kırım Tatar Süvari Birlikleri 1806-1920

Rusya’nın 19 Nisan 1783’de Kırım’ı işgal etmesinin ardından, Rus idaresi bölgede kalıcı olabilmek için çeşitli politikalar üretmiştir. Bu uygulamalardan biri de, mırzaları kullanarak Kırım Tatar askerlerinden oluşan süvari birlikleri olmuştur. Bu alaylar, 1784-1920 yılları arasında değişik isimlerle, farklı sayılardan mürekkep ve farklı görevler için birkaç kez kurulmuş, kapatılmış, yeniden kurulmuştur. Bunlardan birincisi 1 Mart 1784-19 Aralık 1796 yılları arasında hizmet vermiştir. Ardından 1807 yılında yeniden kurulan 4 süvari birliği, 1812-1814 Napolyon Savaşlarında yer almış ve savaşın sona ermesinin akabinde 1817’de çarın emriyle lağvedilmiştir. 1827’de Kırım Tatar Süvari Muhafız Alayı adıyla kurulan birlik, 1863’te Çarın Özel Konvoyunda Kırım Tatar Süvari Muhafız Takımı’na dönüştürülmüş ve 2 Mayıs 1890'da kaldırılmasına karar verilmiştir. Zorunlu Askerlik Kanunu’nun çıkmasının ardından kurulan Kırım Alayı, 1906’da Kırım Süvari Alayı’na dönüştürülmüştür. 1909’da ise Kırım Süvari Alayı İmparatoriçe Aleksandra Födorovna'nın himayesine verilmiş ve adı Majesteleri İmparatoriçe Aleksandra Födorovna'nın Kırım Süvari Alayı olarak değiştirilmiştir. Çarın 4 Mart 1917'de tahttan çekilmesiyle adı yeniden Kırım Süvari Alayı yapılmıştır. I. Dünya Savaşı’nda cepheye gönderilen alay, savaş bitmeden çarlığın yıkılmasıyla, 11 Kasım 1917'de Simferopol'e dönerek Kırım Tatar Kurultayı’nın emrine girmiş ve adı I. Kırım Tatar Alayı olarak değiştirilmiştir. İç savaşta Bolşeviklerin saldırıları karşısında tutunamamışlar ve 1918’de Kırım Tatar Alayı fiilen sona ermiştir.

Anahtar Kelimeler:

kırım, Kırım Tatar Askerleri, Kırım Tatar Süvari birliği

Crimean Tatar Cavalry Troops in the Russian Army 1806-1920

After Russia invaded Crimea on April 19, 1783, the Russian administration produced various policies to be permanent in the region. One of these practices was to establish cavalry units of Crimean Tatar soldiers using mirzas. These regiments were established, closed and re-established several times between 1784 and 1920 under different names, different numbers and for different tasks. The regiment performed its last important mission during the First World War. The regiment, which was sent to the front in the First World War, returned to Simferopol on November 11, 1917, with the collapse of the tsardom before the war ended, and entered under the command of the Crimean Tatar Congress and its name was changed tothe First Crimean Tatar Regiment. This unit was the only military force held by the Crimean Tatars. The Tatars could not hold on to the attacks of the Bolsheviks in the civil war due to their insufficient number, and the Crimean Tatar Regiment actually ended in 1918.

Keywords:

Crimea Crimean Tatar, Troops, Crimean Tatar Cavalry Unit,

PDF

___

Akçokraklı, O. (1996, Noyabr 22). “Voyennaya slujba krımskih tatar”. Golos Krıma. s.5.
Arabacı, H. M. (2019). Rus ordusunda kırım tatar süvari birlikleri (kuruluş dönemi 1784-1796). B. Kırmızı ve B. İşigüzel (Ed.) Türkiye vizyonu: Multidisipliner çalışmalar 2019 uluslararası e- kitap içinde (ss.451-462). Bursa: Ekin Yayınevi.
Bako, G. A. (1934). Krımskiy konnıy eya veliçestva gosudarıni imperatritsı aleksandrı feodorovnı polk i polutoravekovaya slujba tatar krıma derjave rossiyskoy 1784-1934. yubileynaya spravka. Paris: İmprimerie “Pascal”.
İnalcık, H. (2002). Kırım, kırım hanlığı dönemi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 25, ss. 450-458). İstanbul: TDVİAM.
Kudaşev, N.V. & Azar, V. (1978). 1784-1922 krımskiy konnıy ee veliçestva gosudarıni imperatritsı aleksandrı feodorovnı polk. San Fransisko: Russkoye Natsionalnoye İzdatelstvo i Knijnoye Delo “Globus”.
Markeviç. A. (1913). K Stoletiyu oteçestvennoy voynı. tavriçeskaya guberniya v svazi s epohoy 1806-1814 godov. A. Markeviç (Ed.) Izvestiya Tavricheskoy Uchyonoy Arkhivnoy Komissii no: 49 (ITUAK), içinde (ss. 1-100). Simferopol: Zemstva.
Masayev, M.V. (2003). Krımski tatarı u zbroynıh silah rosii (konets xvııı-poçatok xx st.), Disertatsiyana Zdobutta Naukovogo Stupena Kandidata İstoriçeskih Nauk. Tavriçeskiy Natsionalnıy Universitet İm.V.İ. Simferopol
Muftizade. I. (1913). Pamâtka krımtsa konnogo yeya veliçestva gosudarıni imperatritsı aleksandrı feodorovnı polka 1784-1913. Simferopol: Tipo-Litografiya V.İ. Yakuboviça.
Petrov. V.P. (1991). İz istorii krımskotatarskih voinskih formirovaniy v sostave russkoy armii v kontse XVIII v. – naçale XX. Problemı İstorii Krıma: Tezisı Nauçnoy Konferentsii 23-28 Sentabra içinde (42-44) Simferopol: Redotdel Krımskogo Upravleniyapo Peçati.
Sakoviç, A. (2016). Krımskiye Tatarı Navoyennoy slujbe rossiyskoy imperii. Moskva: İzdatelstvo Russkiye Vitazi.
Sobstvennıy, E.İ.V.(t.y) Konvoy. Erişim adresi: https://bigenc.ru/military_science/text/3588820