Yaşlılarda bilişsel işlevlerin günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam doyumu ile ilişkisi

Amaç: Yaşlılık döneminde bilişsel alanda yaşanan değişimler; bireysel ve toplumsal işlevsellikte bozulmaya neden olabilmekte ve bireyin belirli yaşam alanlarını etkilemektedir. Çalışmada yaşlı bireylerde bilişsel durumun fiziksel bağımlılık düzeyi ve yaşam doyumu ile ilişkisini değerlendirmek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, huzurevinde bulunan 64 yaşlı ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri Tanıtıcı Bilgi Formu; Mini Mental Durum Ölçeği, Barthel Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi ve Yaşam Doyum Ölçeği ile elde edilmiştir. Verilerin istatistiksel analizinde; sayı, yüzdelik hesabı, Khi Kare Testi, Mann- Whitney U testi ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmada istatistiksel anlamlılık düzeyi <0.05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: MMDÖ’ne göre bilişsel bozukluğu olan yaşlıların istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yaşam doyumlarının kötü olduğu ve günlük yaşam aktivitelerinde bağımlı oldukları belirlenmiştir. Bilişsel durum ile fiziksel bağımsızlık düzeyi ve yaşam doyumu arasında anlamlı bir ilişki ve pozitif bir korelasyon elde edilmiştir. Sonuç: Bilişsel işlevlerde bozulma, yaşlıların günlük yaşamları ve yaşam doyumları ile ilişkilidir.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlılık, bilişsel durum, günlük yaşam aktiviteleri, yaşam doyumu

PDF

___

Ak M, Közleme O. Yaşlı Yoksulluğu. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED) 2017;3:197-208.
Parlak Demir Y. Kendi Evinde Yaşayan ve Huzurevinde Yaşayan Yaşlı Bireylerin Günlük Yaşam Aktivitelerinin, Depresyon Düzeylerinin ve Sosyal İzolasyon Durumlarının Karşılaştırılması. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi 2017;16:20-27.
Altıparmak S. Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu, sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. F.Ü. Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi 2009; 23:159-164.
Maher JP, Pincus AL, Ram N, Conroy DE. Daily physical activity and life satisfaction across adulthood. Dev Psychol 2015; 51:1407-1419.
Amuk T, Oğuzhanoğlu NK, Oğuzhanoğlu A, Varma GS, Karadağ F. Huzurevindeki yaşlılarda demans yaygınlığı, ilişkili risk etkenleri ve eşlik eden psikiyatrik tanılar. Anadolu Psikiyatri Derg 2009;10:301-309
Kitiş A, Ülgen, SY, Zencir M, Büker N. Evde yaşayan yaşlılarda kognitif düzey, depresyon durumu, fonksiyonel düzey ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Fizyoterapi ve Rehabilitasyon 2012;23:137-143.
Swift AA, Daniel S, Chipperfield JG, Ruthig JC, Newall NE. Gender Differences in the Adaptive Influence of Folk Beliefs: A Longitudinal Study of Life Satisfaction in Aging, Can J Behav Sci 2008;40:104-112
Haugan G. The relationship between nurse–patient interaction and meaning‐in‐life in cognitively intact nursing home patients. J Adv Nurs 2014;70:107-120.
Fagerstro M, Persson C, Holst G, Hallberg IR. Determinants of feeling hindered by health problems in daily living at 60 years and above. Scand J Caring Sci 2008;22:410–421.
Giray H, Meseri R, Saatlı G, Yücetin N, Pınar Aydın P, Uçku R. Türkiye’ye İlişkin Yaşlı Sağlığı Örgütlenmesi Model Önerisi. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekim Bul 2008;7:81-86.
Heo J, Stebbins RA, Kim J, Lee I. Serious leisure, life satisfaction, and health of older adults. Leis Sci 2013;35:16-32.
Kim ES, Kubzansky LD, Smith J. Life satisfaction and use of preventive health care services. Health Psychol 2015;34:779.
Hsu HC. Physical function trajectories, depressive symptoms, and life satisfaction among the elderly in Taiwan. Aging Ment Health 2009; 13:202–212.
Shatil E. Does combined cognitive training and physical activity training enhance cognitive abilities more than either alone? A four-condition randomized controlled trial among healthy older adults. Front Aging Neurosci 2013;5:8.
Demir Akça AS, Saraçlı Ö, Emre U, Atasoy N, Güdül S, Barut BÖ, Atasoy HT. Hastanede Yatan Yaşlılarda Bilişsel İşlevlerin Günlük Yaşam Aktiviteleri, Depresyon, Anksiyete ve Klinik Değişkenlerle İlişkisi. Noro Psikiyatr Ars 2014;51:267-274.
Huri M, Kayıhan H. Geriatrik Bireylerde Günlük Yaşam Aktivitelerindeki Bağımsızlık Seviyesi İle Kognitif Fonksiyon Değişkenleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi 2014;2:1–10.
Akandere M. Huzurevinde kalan yaşlılarda fiziksel aktivitelerin yaşam doyum düzeylerine etkisi. Selcuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2007;18:1-9.
Silva RD, Disanayaka S, Zoysa ND, Sanjeewanie N, Somaratne S, Foster J, Srikanth S, Kathriarachchi ST, Martins RM. Norms for the mini-mental state examination from a sample of Sri Lankan older people. Int J Geriatr Psychiatry 2009;24: 666–670.
McKenna K, Broome K and Liddle J. What older people do: Time use and exploring the link between role participation and life satisfaction in people aged 65 years and over. Aust Occup Ther J 2007; 54:273–284.
Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. “Mini-Mental State”. A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res 1975;12:189-198.
Güngen C, Ertan T, Eker E, Yaşar R, Engin F. Standardize Mini Mental Test'in Türk Toplumunda Hafif Demans Tanısında Geçerlik ve Güvenirliği. Turk Psikiyatri Derg 2002; 13:273-251.
Weele GMV, Gussekloo J, De Waal MWM, De Craen AJM, Van der Mast RC. Co-occurrence of depression and anxiety in elderly subjects aged 90 years and its relationship with functional status, quality of life and mortality. Int J Geriatr Psychiatry 2009;24:595–601.
Tuncay FÖ, Mollaoglu M. Effect of the cooling suit method applied to individuals with multiple sclerosis on fatigue and activities of daily living. J Clin Nurs. 2017; 4527-4536
Tuncay FÖ, Mollaoglu M. The effects of a self–care education program on cerebrovascular disease patients’ activities of daily living. Neurology, Psychiatry and Brain Research 2006;13:83-88.
Diener E, Emmons RA, Larsen RJ, Griffin S. The satisfaction with life scale. J Pers Assess, 1985;49:71-5.
Karataş S. Yaşlılarda yaşam doyumu etkileyen etmenler. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi 1990,Ankara.
Sabanciogullari S, Tuncay FO, Avci D. The Relationship Between Life Satisfaction and Perceived Health and Sexuality in Individuals Diagnosed with a Physical Illness. Sex Disabil 2016;34:389-402.
Yaman M, Demirbas H, Arslan D, Coskuner T, Oruc S. Yatarak Tedavi Gören Hastalarda Bilişsel Profil. Balkan Med J 2012;29:73-76.
Çuhadar D, Sertbaş G, Tutkun H. Huzurevinde yaşayan yaşlıların bilişsel işlev ve günlük yaşam etkinliği düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Derg 2006;7:232-239.
Tajvar M, Arab M, Montazeri A. Determinants of health-related quality of life in elderly in Tehran, Iran. BMC Public Health 2008;8:323.
Gill DL, Hammond CC, Reifsteck EJ, Jehu CM, Williams RA, Adams MM., Lange EH, Becofsky K, Rodriguez E & Shang YT. Physical activity and quality of life. J Prev Med Public Health 2013;46(Suppl 1):28-34.
Reppermund S, Brodaty H, Crawford JD, Kochan NA, Draper B, Slavin MJ, Trollor JN, Sachdev PS. Impairment in instrumental activities of daily living with high cognitive demand is an early marker of mild cognitive impairment: the Sydney Memory and Ageing Study. Psychol Med 2013;43:2437- 2445.
Levasseur M, Desrosiers J, Tribble D. Do quality of life, participation and environment of older adults differ according to level of activity? Health Qual Life Outcomes 2008;6:30.
Gönen S, Küçükgüçlü Ö, Yener G. Hastanede Yatan Yaşlı Bireylerde Demansla İlişkili Olabilecek İşlevsel-Bilişsel Bozukluk Sıklığının İncelenmesi. J Neurol Sci Turk 2010;27:446-456.
Arslantaş D, Özbabalık D, Metintaş S, Özkan S, Kalyoncu C, Özdemir G. Prevalence of dementia and associated risk factors in Middle Anatolia, Turkey. J Clin Neurosci 2009;16:1455-9.