Özden ÖZİLİCE, ŞERİFE REYHAN UÇKU, BERNA BİNNUR AKDEDE

Bir üniversite hastanesi psikiyatri polikliniğine ayaktan başvuranların birinci basamak kullanım durumları ve etkileyen etmenler

Amaç: Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Hastanesi psikiyatri polikliniğine başvuranların birinci basamak kullanım durumu ve bunu etkileyen etmenlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve yöntem: Kesitsel bir araştırmadır. Bağımlı değişken birinci basamak kullanım durumu ve bağımsız değişkenler ise; cinsiyet, yaş, meslek, medeni durum, sosyal güvence durumu, öğrenim durumu, yaşadığı yer, gelir seviyesidir. DEÜ Hastanesi Psikiyatri polikliniğine 1-31 Ocak 2016 döneminde başvuranlarla yüz yüze görüşülerek, hazırlanan anket formu uygulanmıştır. Ki-kare testi ve Fisher’in kesin testi kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların %13,7’si psikiyatrik sorunları nedeniyle aile sağlığı merkezine başvurmuştur. Psikiyatrik sorunları nedeniyle en az bir kez birinci basamağı kullanan hastaların (n=25) %40,0’ı doğrudan hastaneye sevk edilmiş, %32,0’ına ise ilaç yazılıp sonra sevk edilmiş, %28,0’ına sadece ilaç yazılmıştır. Katılımcıların sosyoekonomik özelliklerine göre psikiyatrik sorunları nedeniyle birinci basamak sağlık hizmeti kullanımı incelendiğinde; evli olmayanlarda evli olanlara göre kullanım anlamlı olarak yüksektir (p=0,043). Yaş, cinsiyet, meslek, sosyal güvence, öğrenim durumu, yaşadığı yer, gelir seviyesi ile birinci basamağı kullanım arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Sonuç: Psikiyatrik sorunlar nedeniyle Aile Sağlığı Merkezi’ne başvuru oldukça düşüktür. Bu düşüklüğün sebepleri; psikiyatrik hastalıkların sadece uzman hekim tarafından tedavi edilebileceği, pratisyen hekime olan güvensizlik ve kısıtlı zaman ayrılması olarak belirtilmiştir. ASM hizmetlerinin içerisinde ruh sağlığı hizmetlerinin de yer aldığı konusunda toplum bilgilendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Birinci basamak, sağlık hizmeti, psikiyatrik hizmetler

Use Of Primary Healthcare Services And Associated Factors Among Psychiatric Outpatients In A University Hospital

Objective: It is the analyzeto use of primary health care (PHC) services and associated factors among psychiatric out patients in Dokuz Eylul University (DEU) Hospital.Material and method: This is a cross-sectional study. The dependent variable is PHC services utilization and the independent variables are gender, age, occupation, marital status, social insurance status, educational status, place of residence and income level. A questionnaire form was applied by face to face interviewing the patients who applied to the DEU Hospital psychiatry outpatient in the period of 1-31 January 2016. Chi-square test and Fisher's exact test were used.Results: Of the participants, 13.7% applied to the family health centres because of psychiatric problems. Of the patients who used the PHC services due to psychiatric problems (n=25), 40% was referred directly to the hospital, 32.0% was referred after being prescribed medication, 28.0% was prescribed medication. When the use of PHC services by the participants according to their socioeconomic characteristics was analyzed, the use of PHC services found to be significantly higher in unmarried participants compared to those who are married (p=0.043). There was no significant relationship between age, gender, occupation, social security, educational status, place of residence, income level and PHC utilization.Conclusion: The admission rate to the Family Health Centers due to psychiatric problems is very low. The reasons for this are as follows: perception that psychiatric problems can be treated only by psychiatrists, lack of trust in general practitioner and allocation of limited time. The community should be informed that PHC services also include mental health services.

Keywords:

primary care, healthcare service, psychiatric services,

PDF

___

Referans1 Fişek HN. Halk sağlığına giriş. Hacettepe Üniversitesi Dünya Sağlık Örgütü, Hizmet Araştırma ve Geliştirme Merkezi Yayını 1983;1.
Referans2 Erginöz E. Halk Sağlığı ve Mental Hastalıklar, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Sempozyum Dizisi No:62,2008, S:31-40. http://www.ctf.edu.tr/stek/pdfs/62/6203.pdf (Erişim tarihi: 10.01.2017).
Referans3 Ulaş H. Batı Avrupa ve Türkiye’de Psikiyatrik Hizmetler, Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni 2008,11:2-12. http://psikiyatriksosyalhizmet.com/wp-content/uploads/2010/02/bati_avrupa_psikiyatri.pdf (Erişim tarihi : 07.07.2016).
Referans4 Murray CJL, Lopez Ad. The global burden of disease and injury series, volume 1: a comprehensive assessment of mortality and disability from diseases, injuries, and risk factors in 1990 and project to 2020. Cambridge MA, USA: Harvard University Press. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/41864/1/0965546608_eng.pdf (Erişim tarihi: 10.07.2017).
Referans5 Wittchen HU, Jacobi F, Rehm J, et al. The size and burden of mental disorder and other disorders of the brain in Europe. Eur Neuropsych Pharmacol 2011; 21:655-78.
Referans6 Vos T, Flaxman AD, Naghavi M et al. Years lived with disability (YLDs) for 1160 sequelae of 289 diseases and injuries 1990-2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. Lancet 2012;380(9859):2163-96. http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(12)61729-2/abstract (Erişim tarihi: 09.09.2016).
Referans7 Gültekin BK, Söylemez A, Arslantaş H, Dişçigil G, Dereboy F, Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine Ayaktan Başvuran Hastaların Birinci Basamak Deneyimleri, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2011;12:25 – 30.
Referans8 Urgan U, Çağlayan Ç, Bir Tıp Fakültesi Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastaların Ruhsal Hastalıklar İçin İlk Başvuru Yerlerinin Belirlenmesi, 2017, 19. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özetleri https://uhsk.org/ocs/index.php/UHSK19/UHSK19/paper/view/1130/0 (Erişim tarihi: 25.03.2017).
Referans9 Üstü Y, Uğurlu M, Örnek M, Sanisoğlu SY, 2002-2008 Yılları Arasında Erzurum Bölgesinde Birinci ve İkinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Değerlendirilmesi, Balkan Med J 2011;28:55-61.
Referans10 İlhan MN, Tüzün H, Aycan S, Aksakal FN, Özkan S, Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuranların Sağlık Hizmeti Kullanma Özellikleri ve Bazı Sosyoekonomik Belirteçlerle Değişimi: Sağlık Reformu Öncesi Son Saptamalar, Toplum Hekimliği Bülteni 2006;25(3):33-41.
Referans11 Beşparmak A, Seviğ Ü, Kayseri İl Merkezi Argıncık Sağlık Ocağı Bölgesinde Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı ve Kullanımını Etkileyen Faktörler, Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences) 2009;14(Ek Sayı:Hemşirelik Özel Sayısı):1-6.
Referans12 Ocaktan ME, Özdemir O, Akdur R, Birinci Basamakta Ruh Sağlığı Hizmetleri, Kriz Dergisi 2004;12(2):63-73.