TÜRKMEN ATASÖZLERİNE PSİKOLOJİK BİR YAKLAŞIM

Bu çalışmada, psikoloji biliminin hayatımızın bütün yönlerini kapsadığı ve dolayısıyla halk ürünü olan atasözlerinin her birinin de bir psikolojik durumu açıkladığı düşüncesinden hareketle 5405 Türkmen atasözü psikolojik yönden incelenmiştir.Türkmen atasözleri, konuları bakımından birbirine benzer psikoloji alanlarından oluşturulan beş gruba göre değerlendirilip, psikolojik bakış açısıyla yorumlanmıştır. İnceleme sonucunda, “Sosyal Psikoloji ve Endüstri Psikolojisi” grubunun 3577 atasözüyle (% 66) en fazla Türkmen atasözünü kapsadığı tespit edilmiştir. Sayısal olarak ikinci büyük grubun 1001 atasözüyle (% 19) “Gelişim ve Kişilik Psikolojisi” olduğu, üçüncü grubun ise 390 atasözüyle (% 7) “Deneysel ve Fizyolojik Psikoloji” olduğu saptanmıştır. “Klinik Psikoloji ve Danışmanlık Psikolojisi” grubu 269 (% 5) atasözüyle dördüncü sırada yer alırken, “Okul ve Eğitim Psikolojisi” grubu 168 (% 3) atasözüyle en son grubu teşkil etmiştir. Alınan sonuçtan hareketle, Türkmen toplumunu oluşturan temel üç yapının; yani birey, aile ve toplumla ilgili atasözlerinin sayısal olarak ilk üç sırayı oluşturduğu saptanmıştır. “Sosyal Psikoloji ve Endüstri Psikolojisi” grubunda yer alan Türkmen atasözlerinin sayıca fazla oluşu ise Türkmen toplumunda toplumsal uyumu sağlamak amacıyla sosyal normların ortaya çıkmasını sağlayan anlayışın olduğunu göstermektedir. Bu araştırma, atasözlerinin en önemli işlevinin Türkmen toplumunda toplumsal uyumu sağlayıcı sosyal normları topluma tanıtmak ve benimsetmek olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Halk Bilimi, Türkmen, Atasözü, Psikoloji

PSYCHOLOGICAL APPROACH TO TURKMEN PROVERBS

In this study, considering that the psychology discipline covers all aspects of our lives, therefore as folk products proverbs express psychological situations, psychological aspects of 5405 Turkmen proverbs have been studied.

Keywords:

Folklore, Turkmen, Proverb, Psychology,

PDF

___

Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri, Deyimler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten – 1962 içinde (ss. 131-166). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Altınköprü, T. (1978). Şahsiyet Analizi, Kişiliğin Yapısı ve Yorumu, İstanbul: Altınköprü Yayınları.
Altun, M. (2004). Türk Atasözleri Üzerine Sentaktik Bir İnceleme. İstanbul: Akademik Araştırmalar Dergisi, 21 (6), 79-91.
Artun, E. (2011). Türk Halk Bilimi. Adana: Karahan Kitabevi.
Atkinson, R. L., Atkinson, R. C. & Hilgard, E. R. (1995). Psikolojiye Giriş I, Çev: Kemal Atakay, Mustafa Atakay, Aysun Yavuz. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
Baymur, F. (1994). Genel Psikoloji (14. Baskı). İstanbul: İnkîlap Kitabevi.
Berkeliyev K. (1961). Nakıllar ve Atalar Sözi. Aşkabat: Türkmenistan Dövlet Neşiryatı.
Berkeliyev, K. (1983). Türkmen Nakılları ve Atalar Sözi. Aşkabat: Ilım Neşiryatı.
Bilgin, N. (2009). Sosyal Psikoloji, Genişletilmiş 3. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Cüceloğlu, D. (1997). İnsan ve Davranışı, 7. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çarıyev, M. (2005). Türkmen Halk Nakılları. Aşkabat: Türkmenistan Milli Medeniyet Miras Merkezi.
Çetin, A. Y. (2011). Dede Korkut Hikâyelerinde Karakterler ve Değer Öğretimi. Dede Korkut ve Geçmişten Geleceğe Türk Destanları” Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (ss. 323-332). Ankara: Türksoy Yayınları.
Doğan, L. (2012). Türkmen Atasözleri (Türkmen Halk Nakılları). İstanbul: Kriter Yayınevi.
Doğan, O. (1995). Sağlık Alanında Davranış Bilimleri. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
Erdem, S. (1968). Psikoloji. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
Erden, M. ve Akman, Y. (1995). Eğitim Psikolojisi; Gelişim, Öğrenme, Öğretme. Ankara: Arkadaş Yayınları.
Feldman, R. S. (1997). Essentials of Understanding Psychology, Third Edition. USA: McGraw-Hill College.
Garrıyev, B. (1943). Türkmen Nakılları. Sovet Edebiyatı, 6, 59-80.
Garrıyev, B. (1961). Turkmenskiye Poslovitsı i Pogovorki. Aşkabat: TGİZ.
Garrıyev, B. (1978). Dana Sözler, Türkmen Folklorınıň Bir Tomluğı. Aşkabat: Türkmenistan Neşiryatı.
Garrıyev, B. (1980). Turkmenskiye Poslovitsı i Pogovorki. Aşkabat: Ilım Neşiryatı.
Garrıyev, B., Sakali, M. ve Osmanov, K. (1949). Türkmen Nakılları. Aşkabat: Türkmendövletneşir.
Geldiyev, G. ve Altıyev, A. (2002). Türkmen Nakılları ve Atalar Sözi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını.
Karaca, F. (2000). Savunma Mekanizmalarına Atıfta Bulunan Atasözleri Işığında Dini ve Kültürel Psikolojiyle İlgili Tespitler. İslamî Araştırmalar Dergisi 13 (1), 119-125.
Kepçeoğlu, M. (1993). Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Geliştirilmiş 7. Baskı. Ankara: Gül Yayınevi.
Kurt, İ. (1997). Türk Atasözlerine Psikolojik Bir Yaklaşım, Genişletilmiş 2. Baskı. Konya: Mikro Yayınları.
Kürenov, S. (1995). Kafkasya Oğuzları veya Türkmenleri (Çovdurlar, İğdirler, Söyüncalılar), Çev: Ali Duymaz. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
Necef, E. N. ve Annaberdiyev, A. (2003). Hazar Ötesi Türkmenleri. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Onur, B. (2008). Gelişim Psikolojisi, Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm, 8. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Oy, A. (2003). Atasözleri. Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi (Cilt 3) içinde (ss. 151-201). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Oy, A. (1972). Tarih Boyunca Türk Atasözleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Şükürov, N. (1979). Türkmen Folklorında Halkıň Dünyägarayşınıň Şöhlelenişi. Aşkabat: Ilım Neşiryatı.
Tan, H. (1992). Psikolojik Yardım İlişkileri, Danışma ve Psikoterapi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Tural, S. (1992). Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler, 2. Baskı. Ankara: Ecdâd Yayınları.
Türkmen, F. (1995). Türkmen Şiiri Antolojisi. Ankara: Türksoy Yayınları.
Veselkov, G. ve Garrıyev, B. (1945). Turkmenskoye Narodnoye Tvorçestvo (Perevodı s Turkmenskogo). Aşkabat: Turkmenogiz.
Yaşar, F. Ö. (2007). Bilgi Toplumu Bağlamında Türk Atasözlerinde “Eğitim” ve “Bilgi” Kavramları Üzerine Düşünceler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (19), 146-158.
Yılar, Ö. (2007). Halk Bilimi ve Eğitim, 2. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 3. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.