TÜRKİYE’DE PETROL TALEBİNİN FİYAT VE GELİR ESNEKLİKLERİ: ARDL SINIR TESTİ VE NEDENSELLİK ANALİZİ

Bu çalışmanın temel amacı, 1970-2013 dönemleri arasında Türkiye’nin petrol talebinin fiyat ve gelir esnekliklerini tahmin etmek ve petrol fiyatı, petrol talebi ve gelir düzeyi arasındaki nedensellik ilişkisinin yönünü tespit etmektir. Çalışmada tahmin yöntemleri olarak ARDL Sınır Testi yaklaşımı ve Toda-Yamamoto (1995) Granger Nedensellik Testi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda değişkenler arasında bir eşbütünleşme ilişkisinin mevcut olduğu gözlemlenmiştir Elde edilen sonuçlara göre, uzun dönemde petrol talebinin fiyat esnekliği -0,17; gelir esnekliği ise 0,51 olarak hesaplanmıştır. Diğer yandan, kısa dönemdeki fiyat esnekliği ise -0,08; gelir esnekliği ise 0,59 olarak tahmin edilmiştir. Elde edilen ampirik sonuçlara göre, petrol talebinin fiyat ve gelir esneklikleri hem uzun dönemde hem de kısa dönemde inelastiktir. Nedensellik Testi sonuçlarına göre ise petrol fiyatından petrol talebine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bu sonuçlardan Türkiye’de petrol fiyatı ve gelir düzeyinin petrol talebi üzerinde kısa ve uzun dönemde güçlü bir etkisinin olmadığı, bunun temel nedeninin ise petrolün zorunlu mallar arasında yer almasından kaynaklandığı söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Petrol Talebi, ARDL Sınır Testi, Nedensellik Testi.

PRICE AND INCOME ELASTICITIES OF OIL DEMAND IN TURKEY: ARDL BOUND TEST AND CAUSALITY ANALYSIS

The primary objective of this paper is estimating price elasticity and income elasticity of oil demand, and causality relationship between variables with respect to Turkish economy for the period of 1970 and 2013. In the study, ARDL Bound Test approach and Toda-Yamamoto (1995) Granger Causality Test are employed as an estimation method. According to bound test analysis, a cointegration relationship is found between variables. Empirical findings show that long-run price and income elasticity of oil demand in Turkey is -0.17 and 0.51 respectively. On the other hand, short-run price and income elasticity of oil demand estimated as -0.08 and 0.59 respectively. Causality Test results indicates that there is a unidirectional causality from oil price to oil demand. These results suggest that changes in oil prices and income level haven’t strong effects on oil demand in the short-run and long-run in Turkish economy.Keywords: Oil Demand, ARDL Bound Test, Causality Test.

PDF

___

Altıntaş, H. (2013). Türkiye’de petrol fiyatları, ihracat ve reel döviz kuru ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı ve dinamik nedensellik analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9 (19): 1-30.
Altinay, G. (2007). Short-run and long-run elasticities of import demand for crude oil in Turkey. Energy Policy, 35 (11): 5829-5835.
Bayraç, N. (2007). Uluslararası Petrol Piyasasının Ekonomik Analizi, 1-24. www.tek.org.tr/dosyalar/BAYRAC-ENERGY.pdf, (31.8.2015).
Behmiri, N. B. ve Manso, J. R. P. (2013). How crude oil consumption impacts on economic growth of Sub-saharan Africa? Energy, 54: 74-83.
British Petroleum (2015). Historical Data Workbook. BP Statistical Review of World Energy 2014. http://www.bp.com/ (20.04.2015)
Cooper, J. C. B. (2003). Price elasticity of demand for crude oil: estimates for 23 countries. OPEC Review, 27 (1): 1-8.
Çulha, O. Y., Özmen, M. U. ve Yılmaz, E. (2015). Petrol fiyatlarının ihracat üzerindeki etkisi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları, 10, 1-12.
Degiannakis, S., Angelidis, T. ve Filis, G. (2013). Oil price shocks and volatility do predict stock market regimes. Working Paper, 170.
Dünya Bankası (2015). http://data.worldbank.org (20.04.2015)
Enders, W. (2004). Applied Econometric Series (3rd ed.). NY: John Willey & Sons.
Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987). Cointegration and error-correction: representation, estimation and testing. Econometrica, 55 (2): 251-276.
Erdal, G., Erdal, H. ve Esengün, K. (2008). The causality between energy consumption and economic growth in Turkey. Energy Policy, 36 (10): 3838-3842
Ghosh, S. (2009). Import demand of crude oil and economic growth: evidence from India. Energy Policy, 37 (2): 699-702.
Granger C. (1969). Investigating causal relation by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37 (3): 427-438.
Granger, C. W. J. ve Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics, 2 (2): 111-120.
Hassan, S. A. ve Zaman, K. (2012). Effect of oil prices on trade balance: New insights into the cointegration relationship from Pakistan. Economic Modelling, 29 (6): 2125–2143.
Johansen, S. ve Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estmation and inference on cointegration with application to money demand. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52 (2): 169-210.
Kamaruddin, R. ve Jusoff, K. (2009). An ARDL approach in food and beverages industry growth process in Malaysia. International Business Research, 2 (3): 98-107.
Khalaf, S. (2014). Irak petrolünde Türkiye’nin önemi. Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi, 321-339
Korkmaz, Ö. ve Develi, A. (2013). Türkiye’de birincil enerji kullanımı, üretimi ve gayri safi yurt içi hâsıla (GSYİH) arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27 (2): 1-25.
Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54 (1): 159-178.
Narayan, P. K. (2005). The saving and investment nexus for China: evidence from cointegration tests. Applied Economics, 37 (17): 1979-1990.
Nazlıoğlu, S., Kayhan, S. ve Adıgüzel, U. (2014). Electricity consumption and economic growth in Turkey: Cointegration, linear and nonlinear Granger causality. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, 9 (4): 315-324.
Oteng-Abayie, E. F. ve Frimpong, J. M. (2008). Aggregate import demand and expenditure components in Ghana. Journal of Social Sciences, 4 (1): 1-6.
Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Econometrics, 16 (3): 289-326.
Royfaizal, R. C. (2009). Crude oil consumption and economic growth: empirical evidence from Japan. Integration & Dissemination, 87-93.
Solak, A. O. ve Beşkaya, A. (2013). Türkiye’nin net petrol ithalatının fiyat ve gelir esneklikleri: ARDL modelleme yaklaşımı ile eşbütünleşme analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9 (18): 19-30.
Şanlı, F. B. ve Tuna, K. (2014). Türkiye’de petrol tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin analizi. Maliye Finans Yazıları, 28 (102): 47-64.
Tapşın, G. ve Karabulut, A. T. (2013). Reel döviz kuru, ithalat ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 26: 190-205.
Toda, H.Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66 (1-2): 225-250.
Türkiye Petrolleri (2014). 2013 Yılı Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu. www.tpao.gov.tr, (20.04.2015)
Yavuz, N.Ç. (2006). Türkiye'de turizm gelirlerinin ekonomik büyümeye etkisinin testi: yapısal kırılma ve nedensellik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (2): 162-171.
Zaouali, S. (2007). Impact of higher oil prices on. The Chinese Economy Review, 31(2), 191–214.
Ziramba, E. (2010). Price and income elasticities of crude oil import demand in South Africa: a cointegration analysis. Energy Policy, 38 (12): 7844-7849.
Zivot, E. ve Andrews, D.W.K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 20 (1), 251-270.