TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ TEHDİDİNİ ULUSAL VE ULUSLARARASI BAĞLAMDA GÜVENLİKLEŞTİRME GİRİŞİMLERİ

1980’lerden sonra küresel bağlamda Neo-liberal ekonomi politikalarının uygulanmaya başlamasıyla birlikte oluşan yeni eşitsizlik alanları, hâlihazırda toplumsal cinsiyet (gender) eşitsizliğinin mağduru olan kadınları daha da eşitsiz bir konuma sürüklemiştir. Bu durum, kadının geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini güçlendirerek, büyük bölümünün âtıl kalmasına ve emeklerini iş gücü piyasasına düşük ücretle sunmasına yol açmıştır. Türkiye, 2000’li yılların başlarından itibaren Avrupa Birliği (AB)’ne entegrasyon süreci içerisinde gerek Medeni Kanun gerekse İş Kanunu’nda yaptığı düzenlemelerle bir dizi cinsiyet eşitliği politikalarını hayata geçirmiş, ancak toplumsal cinsiyet eşitsizliği tamamen ortadan kaldırılamamıştır. Bu çalışmada, “Kadınlara yönelik bir tehdit unsuru olarak algılanan toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin sosyal, siyasal ve ekonomik alana yansımaları ve bu tehdidin ulusal ve uluslararası bağlamda güvenlikleştirilmesine yönelik girişimler” incelenmiştir. Bu bağlamda, Uluslararası İlişkiler disiplini içerisinde ana akım güvenlik çalışmalarından ayrışan Feminist güvenlik yaklaşımları ile AB ve Türkiye’deki uygulamalar, “nitel araştırma” yöntemi kapsamında doküman incelemesi yoluyla analiz edilmiştir. Ulaşılan bulgular, cinsiyet eşitsizliğinin uluslararası bağlamda güvenlikleştirilmesine yönelik çabaların yavaş, fakat istikrarlı bir biçimde ilerlediğini, ancak ulusal düzeydeki girişimlerin bu istikrardan yoksun olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal Cinsiyet, Güvenlikleştirme, Feminizm, Cinsiyet Eşitsizliği

ATTEMPTS TO SECURE THE THREAT OF GENDER INEQUALITY IN A NATIONAL AND INTERNATIONAL CONTEXT

The new spheres of inequalities that occurred along with the implementation of neo-liberal economy policies in the global context after the 1980s have led women victims of social gender inequality towards an even more unequal position. This situation has caused the majority to remain idle and to serve their labor to the labor markets on low prices by strengthening the traditional social gender roles of women. Turkey have implemented various gender equality policies through both the civil law and the labor law as a part of EU integration process since the beginning of 2000s, but social gender inequality was not completely exterminated. In this study, “the reflections of social gender inequality, which is regarded as a threat risk towards women, on social, political and economic areas, and the efforts aiming the securitization of this threat in national and international context” are examined. In this context, Feminist security approaches that are dissociate from the mainstream security studies in international relations discipline, with the applications of European Union (EU) and Turkey was analyzed through document analysis within the scope of qualitative research method. The findings achieved show that efforts to securitize gender inequality in the international context are progressing slowly but steadily, but those attempts at the national level lack this stability.

Keywords:

Gender, Securitization, Feminism, Gender Inequality,

PDF

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2014). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması: Özet Rapor. Ankara: Kadının Statüsü genel Müdürlüğü http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TKAA2014_Özet_Rapor.pdf . (26.10.2020).
Akın A. (2007). Toplumsal Cinsiyet (Gender) Ayrımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1-9.
Akkaş, İ. (2019). Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kavramları Çerçevesinde Ortaya Çıkan Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı. EKEV Akademi Dergisi Özel Sayısı, 97-118.
Aslan, O. E. (2006). Cumhuriyet ve Kadın Memurlar. Amme İdaresi Dergisi, 39 (4), 117-149.
BBC News (12 Eylül 2019). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Nedir? https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49679143#:~:text=. (15.10.2020).
BBC News Türkçe (23 Mart 2019). Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Karşı Çıkan Dernekler Ne Diyor? https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-47610198 .(12.03.2021).
Bilgin, A. G. (2018). Feminist Yaklaşım Çerçevesinde İnsan Güvenliği: Sivil Toplum Gözüyle Irak Örneği. Kadın ve Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2(1), 9-23.
Blanchard, E. M. (2003). Gender, International Relations, and the Development of Feminist Security Theory. Signs, 28(4), 1289-1312.
Bora, A. Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Birimi (secbir),www.secbir.org.tr (27.10.2018).
Booth, C. & Cinnamon B. (2002). Gender Mainstreaming in the European Union: Towards a New Conception and Practice of Equal Opportunities? European Journal of Women's Studies, 9(4), 430-446.
Booth, K. (1991). Security and Emancipation. Review of International Studies, 17(4), 313-326.
Burbridge, L. C. (1994). The Glass Ceiling in Different Sectors of the Economy: Differences Between Government, Non-Profit, and For-Profit Organizations. Glass Ceiling Commission, US Department of Labor, Washington.
CEDAW (1981). Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye Edilmesine Dair Sözleşme. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/belge/uluslararasi_belgeler/ayrimcilik/CEDAW/CEDAW_Sozlesmesi_ve_Ihtiyari_Protokolu.pdf . (25.10.2020).
CEDAW (2005). Concluding Comments:Turkey, Advance Unedited Version.http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/reports/docs/concludecomments/Turkey.rev.1.pdf . (13.10.2014).
CEDAW (2010). STK Gölge Raporu. CEDAW Sivil Toplum Yürütme Kurulu http://kasaum.ankara.edu.tr/files/2013/02/CedawTR_6-gozden-gecirme-golge-rapor.pdf . (22.10.2020).
Cohn, C. (2004). Mainstreaming gender in UN security policy-a path to political transformation. Consortium on Gender. Security and Human Rights Working Paper, No. 204.
Cohn, C. (2013). Women and Wars: Toward a Conceptual Fra¬mework. C. Kohn (Ed). Woman and Wars içinde. Kindle Edition Polity Press.
Çabuk, N. K. (2010). Farkındalık Yaratarak Kadını Güçlendirme: Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Bir Kalkınma Modeli. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(2), 118-143. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117712 . (25.10.2020).
Dedeoğlu, S. (2009). Eşitlik mi Ayrımcılık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı. Muğla Üniversitesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri Bölümü. Çalışma ve Toplum, 2(21), 41-54.
Demirgöz, B. M. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış. KASHED, 1(1), 15-28.
DİSK/GENEL-İŞ Sendikası (Mart 2020). Emek Araştırma Raporu: Türkiye’de Kadın Emeği. https://bianet.org/system/uploads/1/files/attachments/000/002/916/original/rapor.pdf?1583398048. (12.03.2021).
Doğan, E. (2014). Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi: Uzmanlık Tezi. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yayını.
Dökmen, Z. Y. (2010). Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitabevi. DW Akademisi (3 Mart 2020). Türkiye’de Kadın Olmanın Bilançosu. https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyede-kad%C4%B1n-olman%C4%B1n-bilan%C3%A7osu/a-52666056 . (14.03.2021).
Eğitim Sen (2019). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitimi ‘Yaşamak İstiyoruz’ Haykırışıdır!. https://egitimsen.org.tr/toplumsal-cinsiyet-esitligi-egitimi-yasamak-istiyoruz-haykirisidir/ . (12.09.2019).
Eliuz, U. (2011). Cinsel Kimlik Paniği: Kadın Olmak. Turkish Studies, 6(3), 221-232 file:///C:/Users/user/Downloads/Cinsel_Kimlik_Panigi_Kadin_Olmak%20(1).pdf. (25.10.2020).
Göğüş Tan, M. & Somel N.R. (2005). Egitimde Destek Mekanizmalarına Yansımalarıyla Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizligi. Amme İdaresi Dergisi, 38 (1), 1-13.
İKV (Ocak 2019). AB Katılım Sürecindeki Türkiye’nin Kadın İstihdamı Karnesi. https://www.ikv.org.tr/images/files/%C4%B0KV_Degerlendirme_Notu_AB_Kat%C4%B1l%C4%B1m_S%C3%BCrecindeki_T%C3%BCrkiyenin_Kad%C4%B1n_%C4%B0stihdam%C4%B1_Karnesi(2).pdf .(12.03.2021).
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (2020). 300 Kadın Cinayeti 171 Şüpheli Kadın Ölümü. http://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/2947/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2020-raporu . (12.03.2021).
KASAUM (2013). Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri. Ankara: TÜİK İstatistikleri. http://kasaum.ankara.edu.tr/files/2013/02/Toplumsal-Cinsiyet-%C4%B0statistikleri-2013-TU%C4%B0K.pdf . (20.10.2020).
Keser, A., Çelik, M. & Ercan E. (2021), Türkiye'de Kadınların Siyasal Temsili ve Toplumsal Cinsiyet. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 76 (1), 191 – 229.
Koyun, A., L. Taşkın & F. Terzioğlu (2011). Yaşam Dönemlerine Göre Kadın Sağlığı ve Ruhsal İşlevler: Hemşirelik Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 67-99.
Koyuncu, A. Ç. (2012). Feminist Uluslararası İlişkiler Yaklaşımları Açısından Güvenlik Konusunun Analizi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(1), 111-139.
KSGM (2003). Pekin+5 Siyasi Deklarasyonu ve Sonuç Belgesi, Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu, Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
MEB (2010). Millî Eğitim Bakanlığı 2010-2014 Stratejik Planı. http://sp.gov.tr/tr/stratejik-plan/s/225/Milli+Egitim+Bakanligi+2010-2014 . (25.10.2020).
MEB (2014). EK 2. Okul Öncesi Veli Sözleşme Örneği. Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. 26.07.2014 tarih ve 29072 Sayılı Resmî Gazete https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=19942&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 . (08.04.2021).
MEB (2020). Milli Eğitim İstatistikleri 2019-2020. Strateji Geliştirme Başkanlığı. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/04144812_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2019_2020.pdf . (08.04.2021).
Rees, L. T. (1998). Mainstreaming Equality in the European Union: Education, Training and Labour Market Policies. London: Routledge.
Runyan, A.S. (1988). Feminism, Peace and International Relations: An Examination of Women Organizing Internationally for Peace and Security. Chapter 6, PD.D.diss, American University Press.
Shepherd, J. L. (2008). Power and authority in the production of United Nations Security Council Resolution 1325. International Studies Quarterly, 52(2), 383-404.
Sjoberg, L. (2010). Gender and International Security:Feminist Perspectives. New York: Routledge.
Sylvester, C. (2004). Feminist international relations: An unfinished journey: 77. Cambridge: Cambridge University Press.
Şimşek, H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Üreme Sağlığına Etkisi: Türkiye Örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 119-126.
Tahtalığolu, H. (2016). Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarında Cam Tavan Sendromunun Kadınlar Üzerindeki Etkileri. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 89-105.
Taşkın, E. ve Çetin, A. (2012). Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısının Cam Tavanı Aşma Stratejilerine Etkisi: Bursa Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (33), 19-34.
TBMM (1973). 1739 Sayılı Milli Eğitim temel Kanunu. 24/6/1973 Tarih ve 14574 Sayılı Resmî Gazete. TBMM, Bülten https://tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MECLIS%20BULTENI/2469_2009_0000_0151_0000/0039.pdf. (13.03.2021).
T.C. Anayasası (1982). Eylül 2020. İstanbul: Beta Yayınevi,
Terriff, T., S. Croft & L. James (1999). Security Studies Today. Cambridge: Polity Press.
Tickner, J. A. (1992). Gender in International Relations : Feminist Perspectives on Achieving Global Security, The Journal of American History, 108(2), Chapter 2. DOI: 10.2307/2080425 https://www.researchgate.net/publication/31737856_Gender_in_International_Relations_Feminist_Perspectives_on_Achieving_Global_Security_JA_Tickner . (25.10.2020).
Tickner, J. A. (1994). Feminist Perspectives on Peace and World Security in the Post-Cold War Era. M.T. Klare (Ed.) Peace & World Security Studies:A Curriculum Guide içinde (ss.43-45) Boulder&London: Lynne Rienner Publishers.
Tickner, J. A. (2001). Gendering World Politics: Issues and Approaches in the Post-Cold War Era. New York: Colombia Uni¬versity Press.
Tickner, J. A. (2004). Feminist responses to internatio¬nal security studies. Peace Review, A Journal of Justice, 6(1), 43-48. doi:10.1080/1040265042000210148.
Trowsdale, A. (2018). Hangi Ülkelerde kadınlar Siyasette daha Güçlü?. 14 Temmuz 2018 Tarihli BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44821229 . (25.10.2020).
TÜİK (2021). İstatistiklerle Kadın 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2020-37221&dil=1. (16.04.2021).
TÜİK (2019). İstatistiklerle Kadın 2018. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2018-30707. (16.04.2021).
TÜİK (2016), İstatistiklerle Kadın 2015. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2015-21519. (16.04.2021).
TÜSİAD (2008). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, öncelikler ve Çözüm Önerileri. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/1944-turkiyede-toplumsal-cinsiyet-esitsizligi--sorunlar--oncelikler-ve-cozum-onerileri. (15.10.220).
UNDP (2018). Human Development İndices and İndicators. http://www.skdturkiye.org/esit-adimlar/yakin-plan/turkiye-insani-gelisme-endeksinde-189-ulke-arasinda-64-sirada. (15.10.2020).
UNESCO (2006). Global Monitoring Report (Küresel İzleme Raporu). http://portal.unesco.org/education/en/ev.phpURL_ID=43283&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html. (25.18.2020).
YSK (2014). 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçim Sonuçları. https://www.ysk.gov.tr/tr/30-mart-2014-mahalli-idareler-genel-secimleri/2853 . (10.10.2020).
Verloo, M. (2005). Displacement and empowerment: Reflections on the concept and practice of the Council of Europe approach to gender mainstreaming and gender equality. Social Politics: International Studies in Gender, State & Society Social Politics, 12(3), 344-365. Oxford University Press.
Waever, O. (1998). Insecurity, Security and Asecurity in the West European Non-War Community. E. Emmanuel & M. Barnett (Ed.). Security Communities. Cambridge: Cambridge University Press, 62(1), 69-118.
WHO (2005). Addressing violence against women and achieving the Millennium Development Goals. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/43361/WHO_FCH_GWH_05.1.pdf (15.10.2020).
30886 Sayılı Resmî Gazete, 12 Eylül 2019. https://www.kamuajans.com/egitim-personeli/egitim-kurumlari-sosyal-etkinlikler-yonetmeliginde-degisiklik-12-eylul-2019-h541545.html . (12.03.2021).