KISSA ÜSLUBÜ BAĞLAMINDA KUR’ÂN’DA EYYÛB PEYGAMBER

Kur’ân’ın kendine has bir kıssa üslubu vardır. Dolayısıyla Yüce Kitap, diğer kutsal kitaplardan ve diğer beşerî kitaplardan bu hususta üslûp olarak farklılık arz eder. Nitekim Hz. Eyyûb kıssasına baktığımızda Kur’ân ayrıntıya girmeden kendine özgü bir üslupla toplam sekiz ayetle onun üzerinden veciz bir şekilde net mesajlar verir. Kitab-ı Mukaddes’e ve bu kültürden aktarılan rivâyetlere bakıldığında, Hz. Eyyûb ile ilgili ve özellikle malı, mülkü hastalığı öncesi ve sonrasıyla ilgili pek çok malzeme bulunabilir. Bu şekilde isrâiliyyât türü haberlerde anlatılan Eyyûb Peygamber, bir nebi şahsiyetini anlatmaktan uzak bir üslupta ve bir peygambere uygun olmayan tasvirlerle kıssa/hikâye edilmiştir. Oysaki bu haberlerin çoğu, onun Kur’ân’daki şahsiyetini gizlediği gibi, bunların çoğu gerçek de değildir. Velhasıl Yüce Allah, Kur’ân kıssa üslubu olarak Hz. Eyyûb üzerinden konuyu ayrıntıya dökmeden tüm insanlık ve inananlar için; “Allah’a sığınmak, tedavi olmak ve eşlere güzel davranmak” şeklinde üç öğüt/hatırlatmada bulunur. Özetle, Hz. Eyyûb kıssasında verilmek istenen mesaj; inanç ve ahlâka dair konularda sabırla Allah’a sığınmak; güzel bir kul örneği sunmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Uslûbü’l-Kur’ân, Hz. Eyyûb, İsrailiyyat, Kur’ân kıssaları, Allah’a sığınma ve Sabır

PROPHET EYYUB IN THE CONTEXT OF PARABLE STYLE OF QURAN

Quran has a distinctive parable style. In this respect it differs by other books and Bibles in terms of style. Considering the parable of Prophet Eyyub/Job, it is seen that Quran gives compendious messages briefly in eight verses by not entering into details but using its own style. When the Bible and the stories, which have been conveyed from that culture, are examined, it is seen that there is a great deal of information on Prophet Eyyub's property and the periods before and after his illness. Prophet Eyyub, who has been narrated by israiliyyat sources, has been portrayed in a style that is not appropriate for the personality of a prophet and also he has been depicted with unsuitable descriptions. However most of this information is not true and they conceal his real personality which has been presented in Quran. Consequently, the almighty Allah, without giving details, exhorts three significant messages through Prophet Eyyub to whole humanity and believers: Taking “refuge in Allah, receiving treatment, being nice to wives and husbands”. İn short, the aimed message in the parable Prophet Eyyub is that taking refuge in Allah patiently in the context of belief and moral and presenting a nice model of creature.

Keywords:

Style of the Quran, Prophet Eyyub/Job, Israiliyyat, Parables of Quran, Refuge in Allah and Patience,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
Albayrak, Nurettin, “Eyyub”, DİA., İstanbul 1995.
Alûsî, Şihâbudin Seyyid Mahmûd, Ruhu’l-Meânî, İhyâu Türâsi’l-Arabî, Beyrut trs.
Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1998.
Aydemir, Abdullah, İslâmî Kaynaklara Göre Peygamberler, TDV Yay., Ankara 1992.
Aydemir, Abdullah, Tefsirde İsrailiyyat, Beyan Yay., İstanbul 1992.
Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsîri, Bayraklı Yay., İstanbul 2003.
Begavî, Ebû Muhammed b. Hüseyin b. Mes‘ûd, Meâlimu’t-Tenzîl, Dâru’l-Marife, Beyrût 1987.
el-Behît, Ebû Bekir Muhammed Fevzî, Hasâisu Uslûbi’l-Kur’ânî, Melik Suûd Üniversitesi, Mekke 1436/2014.
Bulut, Mehmet, Ehli Sünnet ve Şia’da İsmet İnancı, Risale Yay., İstanbul 1991.
Buharî, Muhammed İsmail, Câmiu’s-Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
el-Bûsîrî, Şehâbeddin Ahmed b. Ebî Bekr el-Kinânî, Misbâhu’z-Zücâce fî Zevâid-i İbn Mâce, Dârû’l-Cinân, Lübnan 1986.
Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1985.
Demirci, Muhsin, Tefsir Tarihi, İFAV Yay., (4.Baskı), İstanbul 2008.
Demirci, Muhsin, Tefsir Usûlü, İFAV Yay., İstanbul 2015.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’âs, es-Sünen, Çağrı Yay, İstanbul 1992.
Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah el-Isbehânî, Hilyetu’l-Evliyâ ve Tabakâtü’l-Esfiyâ, Matbaatü’s-Sa‘ade, Kahire 1974.
Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Ensar Neşriyat, İstanbul 2005.
Harman, Ömer Faruk, “Eyyûb”, DİA, İstanbul 1995.
İbn Asâkir, Ali b. Hasan, Tehzibu Târihi Dimeşki’l-Kebîr, Dâru’l-Mesîre, Beyrut 1979.
İbn Aşûr, Muhammed Tahir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Müessesetü’t-Târîh, Beyrût 2000.
İbn Ebî Hâtim, Muhamed b. İdris, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Es’ad Muhammed Tayyib, Mektebetu Nizâr, Riyad 1997.
İbnü’l-Esir, Muhammed b. Abdilkerim, el-Kâmil fi’t-Târih, Dâru Beyrût, Beyrût ts.
İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abu’l-Muhsin et-Turkî, Dâru Hicr, Mısır 1997.
İbn Mâce, Ebû Abdillah b. Muhammed, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
Kitab-ı Mukaddes, Eski ve Yeni Ahit, Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul 1958.
Komisyon, İslâm Tarihi, Osmanlı Yayınevi, İstanbul 1985.
Köksal, Asım Peygamberler Tarihi, TDV Yay., Ankara 1990.
Kurtûbî, el-Cami‘ lî Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Abdu’l-Muhsin et-Türkî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût 2006.
Kutub, Seyyid, Fî Zilâli’l-Kur’ân, çev. M. Emin Saraç, B. Karlığa, İ.H. Şengüler, Beyan Yay., İstanbul ts.
Maturîdî, Ebû Mansûr, Te’vilâtu’l-Kur’ân, nşr. Ahmet Vanlıoğlu, Mizan Yay, İstanbul 2007.
Mehmed Vehbî Efendi, Hülâsatü’l-Beyân, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1968.
Merağî, Tefsirü’l-Merâğî, Ahmed Mustafa, Mısır 1974.
Mevdudî, Ebu’l A’la. Tefhimu’l-Kur’an, İnsan Yay. İstanbul 1986.
Neccâr, Abdu’l-Vehhâb, Kısasu’l-Enbiyâ, Mektebe-i Dâri’t-Türâs, Kahire trs.
Özbek, Durmuş, Saduddin Teftazanî ve Nübüvvet Görüşü, Sebat Ofset, Konya 2002.
Öztürk, Mustafa, Kıssaların Dili, Ankara Okulu Yay., Ankara 2010.
Râzî, Fahreddin, Mefâtihu’l-Gayb, Dâru’l-Fikr, Beyrût 1981.
Reşid Rıza, Muhammed, Tefsiru’l-Menâr, Dâru’l-Marife, Beyrût ts.
Salebî, Ebû İshâk Ahmed, ‘Ara‘isu’l-Mecâlis/Kısasu’l-Enbiyâ, Matbaatü’l-Behiyye, Mısır 1301/1883.
Şengül, İdris, “Kur’ân’ın Mesajını Ulaştırmada Kıssaların Önemi”, I. Kur’an Sempozyumu, Ankara 1994, s. 134-135.
Şimşek, M. Sait, Kur’an Kıssalarına Giriş, Yöneliş Yay., İstanbul 1993.
Tabbâre, Afîf Abdulfettah, Ma‘al-Enbiyâ fî’l-Kur’âni’l-Kerîm, Mektebe-yi Mahmûdiye, İstanbul ts.
Taberî, İbn Cerîr, Tarih-i Taberî, thk. Muhammed Ebu’l Fadl İbrahim, Beyrut ts.
Teftazânî, Ömer b. Abdillah Sa‘duddin, Şerhu’l-Makâsıd, İstanbul 1277/1860.
Yazıcıoğlu, Ahmed Bican, Envâru’l Âşıkîn, Sağlam Kitabevi, İstanbul 1974.
Yazır, Ahmed Hamdi Elmalılı, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Dağıtım, ys. 1979.
Yüksel, Yakup, Allah’ın Uyardığı Peygamberler, Rağbet Yay., İstanbul 2016.
Zemahşerî, Mamûd b. Ömer, el-Keşşâf, Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabiyye, Beyrut 1997.
Zürkanî, Muhammed Abdulazim, Menâhilü’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ys. 1943.