ETKİN OTORİTE YOKLUĞUNDA TERÖR ZANLILARINI YARGILAMA YETKİSİ: SURİYE ÖRNEĞİ
Afganistan Savaşı’ndan günümüze değin terör fiillerinde bulunan suçluların yargılanması hususu, uluslararası camiada güncel bir sorun olarak var
olmuştur. Özellikle etkin otorite yokluğu olgusu karşısında terör unsurlarının
yargılanmasında cezaî yargı yetkisinin kime ait olacağı hususu daha büyük bir
problemi karşımıza çıkarmaktadır. Türkiye, 2018 yılında Soçi Mütabakatı ile
İdlib ve çevresindeki radikalleri tahliye yükümlülüğü altına girmiştir. Ancak
terör unsurlarının tahliye edilmesi, öldürülmelerinden ziyade yargılanmaları ve
cezalandırılmalarını gerektirmektedir. Çalışmada bu unsurların yargılanmaları
için alternatif yargılama modelleri tartışılmıştır. Etkin otorite yokluğu olgusu ile
boğuşan Suriye devleti özelinde bu terör unsurlarının yargılanmaları ve cezalandırılmaları için mülkîlik ilkesi çerçevesinde Suriye’nin yargılama yetkisinin
etkin kılınması gerekliliği sonucuna ulaşılmıştır.
___
- Abdulrahim, Walid: State Jurisdiction, Author’s International Law Studies
in English, https://sites.google.com/site/walidabdulrahim/home/mystudies-in-english/7-state-jurisdiction, Erişim Tarihi: 14.03.2020.
- Acer, Yücel/Kaya, İbrahim: Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı, Ankara,
Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
- Adinoyi, Julius Adavize: State’s Jurisdiction: Prescription on Territoriality
and Nationality, Article: (October 2018), https://www.researchgate.net/
publication/328355523_State’s_Jurisdiction_Prescription_on_Territoria
lity_and_Nationality/link/5bc85c33299bf17a1c5b89ec/download,
Erişim Tarihi: 14.03.2020.
- Akpınarlı, Neyire: Fragility of Failed State Paradigm, Martinus Nijhoff
Publishers, Leiden Boston, 2010.
- Arnold, Roberta: The Prosecution of Terrorism as a Crime Against
Humanity under the ICC Statute, ZaöRV Cilt 64, 2004, ss. 979-1000,
https://www.zaoerv.de/64_2004/64_2004_4_a_979_1000.pdf Erişim
Tarihi: 20.03.2020.
- Artuk, M. Emin/Gökcen, Ahmet/Alşahin, M. Emin/Çakır, Kerim: Ceza
Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
- Ateş, Hüseyin: Should Terrorism Be Added Into the Rome Statute as an
International Crime, University of Nottingham School of Law, LLM
Dissertation (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), United Kingdom,
2015.
- Aydın, Devrim: “Ceza Kanunlarının Yer Yönünden Uygulanması”, Türkiye
Barolar Birliği Dergisi, Cilt 94, 2011, ss. 131-148.
- Aydın, Hüseyin: “Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Türk Mahkemelerinin
Yetkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 21,
Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan Özel Sayısı, 2019, ss. 349-377.
- Bagheri, Saeed: “Uluslararası Hukukta Suçluların İadesi ve Suçluları
Kovuşturma Yükümlülüğü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi, Cilt 62, Sayı 1, 2013, ss. 1-40.
- Baresh, Manhal: The Sochi Agreement And The Interests Of Guarantor
States: Examining The Aims And Challenges Of Sustaining The Deal,
European University Institute – Research Project Report,
https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/e1840535-1f93-
11e9-8d04-01aa75ed71a1/language-en Erişim Tarihi: 12.11.2020.
- Barma, Naazneen H.: Failed States - Government, Britannica Online
Encyclopeda https://www.britannica.com/topic/failed-state, Erişim
Tarihi: 15.03.2020.
- Batır, Kerem: “Uluslararası Hukukta Devlet ve Başarısız Devletler: Somali
Örneği”, ÇOMÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 2,
2017, ss. 81-102.
- Batır, Kerim: Uluslararası Hukukta Vatandaşlık, 2. Baskı, Adalet Yayınevi,
Ankara, 2018.
- Baylis, Elena A.: “Reassessing the Role of International Criminal Law:
Rebuilding National Courts Through Transnational Networks”, Boston
College Law Review, Cilt 50, Sayı 1, 2009, ss. 1-85, http://ssrn.com/
abstract=1105244 Erişim Tarihi: 11.11.2020.
- BBC News (08.07.2004), Q&A: US Supreme Court Guantanamo Ruling,
http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3867067.stm Erişim Tarihi:
21.04.2020.
- BBC News (15.11.2019), ABD ve Fransa, Suriye’deki Yabancı IŞİD’lilerin
Nerede Yargılanmaları Gerektiği Konusunda Anlaşamadı
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50429125 Erişim Tarihi:
20.07.2020.
- BM Güvenlik Konseyi 814 Nolu Karar, https://documents-dds-ny.un.org/
doc/UNDOC/GEN/N93/226/18/IMG/N9322618.pdf?OpenElement,
Erişim Tarihi: 23.03.2020.
- Bravin, Jess: The Terror Courts: Rough Justice at Guantanamo Bay, Yale
University Press, New Heaven; London, 2013.
- Cecanpınar, Hilal: Devletin Evrensel Yargı Yetkisi Ve Uluslararası Hukuk,
(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum, 2014.
- Cnn Haber Ajansı (01.11.2019), DHA Görüntüledi... DEAŞ’lı Teröristler
Afrin’de Böyle Yargılanıyor https://www.cnnturk.com/turkiye/dhagoruntuledi-deasli-teroristler-afrinde-boyle-yargilaniyor?page=10.
Erişim Tarihi: 14.04.2020.
- Çakmak, Cenap: Uluslararası Hukuk: Giriş, Teori ve Uygulama Bir
Uluslararası İlişkiler Yaklaşımı, Ekin Yayıncılık, Bursa, 2014
- Değirmenci, Olgun/Hazar, Erdal: “Mülkîlik İlkesinin İstisnası Olarak
NATO Kuvvetler Statüsüne Tabi Personel Üzerindeki Yargı Yetkisi ve
Uluslararası Ceza Mahkemesinin Söz Konusu Yargı Yetkisine Etkisi”,
Ankara Barosu Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 2013, ss. 19-71.
- Delmas-Marty, Mireille/Fouchard, Isabelle/Fronza, Emanuela/ Neyret,
Laurent: İnsanlığa Karşı Suçların Uluslararası Hukukta Tanım-lanması,
İnsanlığa Karşı Suç, (Çev. Berna Ekal), İletişim Yayınları, İstanbul,
2002.
- Doğan, Gürkan: “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Terör Suçları Açmazı:
Çözüm Açısından Bir Değerlendirme”, Güvenlik Stratejileri Dergisi,
Cilt 8, Sayı 15, 2012, ss. 55-98.
- Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir: Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku – Cilt IV,
14. Bası, Der Yayınları, İstanbul, 2021.
- Erkmen, Serhat: Soçi Anlaşması Ne Getirdi?, Anadolu Ajansı (18.09.2018),
https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/soci-anlasmasi-ne-getirdi/
1258178 Erişim Tarihi: 21.10.2020.
- Faruk, Turhan: “Yeni Türk Ceza Kanunu’na Göre Uluslararası Suçların
Cezalandırılması”, Hukuki Perspektifler Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2005.
- Hakeri, Hakan: Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
- Hall, Kerwin: Foreign Fighter Returnees: An Indefinite Threat (28.09.2018),
American University Research, School of Public Affairs, News,
https://www.american.edu/spa/news/malet-foreign-fighters.cfm Erişim
Tarihi: 20.03.2020.
- Helenıus, Dan: “The If, How, and When of Criminal Jurisdiction – What is
Criminal Jurisdiction Anyway?”, Bergen Journal of Criminal Law and
Criminal Justice, Cilt 3, Sayı 1, 2015, ss. 22-47, https://www.legaltools.org/doc/148639/pdf/, 2ff, Erişim Tarihi:22.04.2020.
- Karaman, Haydar: “The Discussion On September 11 Terrorist Attacks
Under The Concept Of Crimes Against Humanity”, Kırşehir Ahi Evran
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1,
2018, ss. 130-146.
- Koparan, Ömer: Anadolu Ajansı Haber Merkezi (06.01.2020), YPG/PKK
DEAŞ’lıların Kampından Yüzlerce Kişiyi Daha Serbest Bıraktı,
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ypg-pkk-deaslilarin-kampindanyuzlerce-kisiyi-daha-serbest-birakti/1693504 Erişim Tarihi:
11.04.2020.
- Kurtuluş, Şehmus: “Reassessment of Turkey’s Objections to the Exclusion
of Terrorism from the Rome Statute”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt
64, Sayı 16, 2019, ss. 145-161.
- Le Parisien (10.04.2019), L’Irak Propose De Juger Les Djihadistes Étrangers
Contre 1,8 Milliard D’euros, http://www.leparisien.fr/ international/l-
Etkin Otorite Yokluğunda Terör Zanlılarını Yargılama Yetkisi: Suriye Örneği 39
irak-propose-de-juger-les-djihadistes-etrangers-contre-1-8-milliard-deuros-10-04-2019-8050656.php Erişim Tarihi: 19.06.2020.
- Luban, David: İnsanlığa Karşı Suçların Kuramı, (Çev. Günal, Hüseyin),
Tekin Yayınevi, İstanbul, 2019.
- Mokoena, Untalimile Crystal/Lubaale, Emma Charlene: “Extradition in the
Absence of State Agreements”, Instıtute For Securıty Studıes &
Unıversıty Of Cape Town, SA CRIME QUARTERLY, Cilt 67, 2019
https://www.researchgate.net/publication/333167088_Extradition_in_th
e_absence_of_state_agreements_Provisions_in_international_treaties_o
n_extradition, Erişim Tarihi: 23.03.2020.
- Princeton University Program in Law and Public Affairs, The Princeton
Principles on Universal Jurisdiction, Cilt 28, 2001, http://hrlibrary.umn.
edu/instree/princeton.html, Erişim Tarihi: 23.03.2020.
- Quintart, Emmanuelle. “Law, Crısıs and Guantanamo After 9/11”, Revue
Interdisciplinaire D’études Juridiques, Cilt 76, 2016, ss. 211-238
https://www.cairn.info/revue-interdisciplinaire-d-etudesjuridiques2016-1-page-211.htm Erişim Tarihi: 11.11.2020.
- Renzo, Massimo: “Crimes Against Humanity And The Limits Of
International Criminal Law”, Law and Philosophy, Cilt 31, 2012, ss.
443–476 https://www.link.springer.com Erişim Tarihi: 11.11.2020.
- “Rule-Of-Law Tools For Post-Conflict States”, Office Of The United
Nations High Commissioner For Human Rights Publication,
https://www.un.org/ruleoflaw/files/HybridCourts.pdf Erişim Tarihi:
11.11.2020.
- Rüma, İnan/Çelikpala, Mitat: “Russian and Turkish Foreign Policy
Activism in the Syrian Theater”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 62,
Sayı 16, 2019/16, ss. 65-84.
- Salaymeh, Bilal/Acun, Can: “Sochi Agreement: Implications on the Ground
and Upcoming Challenges”, Seta Perspective, Cilt 47, 2018,
- https://setav.org/en/assets/uploads/2018/11/47_Perspective.pdf Erişim
Tarihi: 11.11.2020.
- Sandıklı, Atilla/Çakmak, Cenap: Suriye’nin Yeniden Yapılandırıl-ması,
Bilgesam Yayınları, İstanbul, 2014.
- Saygılı, Abdurrahman: Holocaust, Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar
Üzerine Düşünceler (Hukuk Ötesi Alandan Hukuk’a), İmaj Yayınevi,
Ankara, 2017.
- Scherrer, Amandine: The Return of Foreign Fighters to EU Soil (Ex-post
Evaluation), European Parliamentary Research Service,
https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2018/621811/E
PRS_STU(2018)621811_EN.pdf#page=43, Erişim Tarihi: 15.04.2020.
- Sezer, Aydın/Dursunoğlu, Alptekin: Soçi Anlaşması Fıratın Doğusu ve
Türkiye’nin İdlib Rolü, Yakın Doğu Haber (16.04.2020),
- http://www.ydh.com.tr/index.php/anket/rss/resim/rss/YD551_socianlasmasi-firatin-dogusu-ve-turkiyenin-idlib-rolu.html Erişim Tarihi:
21.10.2020.
- Shaw, Malcolm N.: International Law Title to Territory in Africa:
International Legal Issues, Clarendon Press, Oxford,1986.
- Shaw, Malcolm N.: International Law, Cambridge University Press,
Cambridge, 2018 (International Law).
- Simmons, Beth A./Steinberg, Richard H.: International Law and
International Relations, Cambridge University Press, Cambridge, 2007.
- Snell, James: Arab Weekly, Germany’s Extradition Move Sends Strong
Message to Syria, (10.03.2019) https://thearabweekly.com/germanysextradition-move-sends-strong-message-syria, Erişim Tarihi:
18.03.2020.
- Stigall, Dan E.: “Ungoverned Spaces, Transnational Crime, and the
Prohibition on Extraterritorial Enforcement Jurisdiction in International
Law”, Notre Dame Journal of International Law & Comparative Law,
Cilt 3, Sayı 1 Article 4, 2013 https://scholarship.law.nd.edu/cgi/
viewcontent.cgi?article=1017&context=ndjicl, Erişim Tarihi:
23.04.2020.
- Şen, Ersan: Vatandaşlıktan Çıkarma, İnternet Makalesi, 2017,
https://www.hukukihaber.net/vatandasliktan-cikarma-makale,5287.
html, Erişim Tarihi: 24.03.2020.
- T24 İnternet Gazetesi Makalesi, Guantanamo Modeli ya da Türkiye’de
Yargılama: Cezaevlerindeki IŞİD’lilere Ne Olacak?, https://t24.com.tr/
haber/guantanamo-modeli-ya-da-turkiye-de-yargilama-cezaevlerindekiisid-lilere-ne-olacak,843726 Erişim Tarihi: 11.04.2020.
- Tezcan, Durmuş/Erdem, M. Ruhan/Önok, R. Murat: Uluslararası Ceza
Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
- Thürer, Daniel: “The “Failed State” and International Law”, International
Review of the Red Cross, No. 836 31-12-1999, https://www.icrc.org/
Etkin Otorite Yokluğunda Terör Zanlılarını Yargılama Yetkisi: Suriye Örneği 41
en/doc/resources/documents/article/other/57jq6u.htm Erişim Tarihi:
15.03.2020.
- Topal, Ahmet Hamdi: Uluslararası Hukukta Devlet Destekli Terörizme
Karşı Kuvvet Kullanma, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara,
2004.
- Tortuk, Gökdemir/Bilgehan, Bengü/Durak, Nejdet: “İbn Haldun’da Siyasî
Otorite ve Meşruiyet Problemi”, İbn Haldun Çalışmaları Dergisi, Cilt 4,
Sayı 1, 2019, s. 49-68.
- Turhan, Faruk: “Ceza Kanununun Yer Bakımından Uygulanmasında
Evrensellik İlkesi ve Yeni TCK (md. 13)”, Hukuki Perspektifler
Dergisi, Cilt 4, 2005, ss. 197-211.
- Ulutaş, Ahmet: “Suçluların Geri Verilmesinde Vatandaşlığın Rolü ve Türk
Vatandaşlığı Kanununun 28 inci Maddesinin Geri Verme Hukuku
Bakımından Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu Dergisi, Cilt 4, 2011,
ss. 177-210.
- USA Supreme Court, Hamdan v. Rumsfeld, No. 05–184, 29.06.2006,
Supreme Court Syllabus, https://www.supremecourt.gov/opinions/
05pdf/05-184.pdf Erişim Tarihi: 11.11.2020.
- Yalçın Sancar, Türkan/Köprülü, Timuçin: Ceza Hukuku Genel Hükümler
Uygulamalı Çalışmaları, Savaş Kitabevi, Ankara, 2015.
- Zafer, Hamide: Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m. 1-75), 7. Baskı,
Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.