OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNDE TÜKENMİŞLİK DÖNGÜSÜ VE TÜKENMİŞLİK DÖNGÜSÜNDE ÖZ YETERLİĞİN ARACILIK ROLÜ

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinde öz yeterlik algısının tükenmişlik düzeyini yordama gücünü, tükenmişlik döngüsünün nasıl işlediğini ve tükenmişlik döngüsünde öz yeterliğin aracılık rolü oynayıp oynamadığını test etmektir. Araştırmanın örneklemini Denizli il merkezinde anaokullarında çalışan 236 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak Tschannen-Moran ve Hoy (2001) tarafından geliştirilen, Türkçe uyarlama çalışması Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından yapılan Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği ve Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen, Ergin (1992) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Maslach Tükenmişlik Envanteri kullanılmıştır. Araştırmada SPSS ve AMOS programları kullanılarak korelasyon, regresyon ve yapısal eşitlik modeli analizleri yapılmıştır. Sonuçlar, öz yeterlik algısının tükenmişlik düzeyini anlamlı olarak yordadığını, duygusal tükenmişlik ile düşük kişisel başarı ilişkisinde duyarsızlaşmanın ve tükenmişlik duygusu döngüsünde öz yeterlik algısının aracı rol oynadığını göstermiştir. Araştırmada elde edilen bulgular alanyazın ışığında eğitsel doğurguları açısından tartışılmış ve ilgililere önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Öz Yeterlik, Tükenmişlik, Okul Öncesi Öğretmenleri

CYCLE OF THE SENSE OF BURNOUT AND THE MEDIATION ROLE OF SELF-EFFICACY IN BURNOUT IN PRESCHOOL TEACHERS

The objective of this study was to test the predictive power of self-efficacy perception on the level of burnout, how the cycle of the sense of burnout works and whether the self-efficacy perception plays a mediation role in the cycle of the sense of burnout in preschool teachers. A total number of 236 preschool teachers in Denizli participated to the study. The descriptive survey model was used in the study. Teacher’s Self-Efficacy Scale (Tschannen-Moran and Hoy, 2001) which was adapted to Turkish by Çapa, Çakıroğlu and Sarıkaya (2005) and Maslach Burnout Inventory (Maslach and Jackson, 1981) which was adapted to Turkish by Ergin (1992) were used as data collection instruments. Pearson correlation coefficients, regression and structural equation model analyses were used to analyze the data by using the SPSS and AMOS programs. Results showed that the self-efficacy perception predicted the level of burnout meaningfully, depersonalization plays a mediation role in the relationship between emotional burnout and low personal accomplishment and finally the self-efficacy perception plays a mediation role in the cycle of the sense of burnout. The results were discussed according to the literature and recommendations were given for the researchers and teachers.

Keywords:

Self-Efficacy, Burnout, Preschool Teachers,

PDF

___

Ahola, K., & Hakanen, J. (2007). Job strain, burnout, and depressive symptoms: A prospective study among dentists. Journal of Affective Disorders, 104, 103-110.
Akkurt, Z. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (İstanbul- Pendik örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, Türkiye.
Akman, B., Taşkın, N., Özden, Z. ve Çortu, F. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinde tükenmişlik üzerine bir çalışma. Elementary Education Online, 9(2), 807-815.
Anderson, R., Greene, M., & Loewen, P. (1988). Relationships among teachers' and students' thinking skills, sense of efficacy, and student achievement. Alberta Journal of Educational Research, 34, 148-165.
Ashton, P.T. (1984). Teacher efficacy: A motivational paradigm for effective teacher education. Journal of teacher education, 35, 28-32.
Ashton, P.T., & Webb, R. B. (1986). Making a difference: Teachers' sense of efficacy and student achievement. New York: Longman.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychogical Review. 84 (2), 191-215.
Bandura, A. (1982). Self-Efficacy. Mechanism İn Human Agency. American Psychologist, 37(2), 122-147.
Bandura, A. (1986). Social foundation of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Ciffs. NJ: Prentice-Hall. http://www.des.emory.edu/mfp/eff.html
Bandura, A. (1989). Social cognitive theory. In R. Vasta (Ed.), Annals of child development. 6, Six theories of child development, 1-60. Greenwich, CT: JAI Press.
Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28, 117-148.
Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior,4, 71-81. New York: Academic Press.
Bandura, A. (1997). Social Foundations of Thought and Action: A Social-Cognitive Theory, 400- 411.
Bergman, P., McLaughlin, M., Bass, M., Pauly, E., & Zellman, G. (1977). Federal programs supporting educational change: Vol. VII. Factors awecting implementation and continuation. Santa Monica, CA: RAND. (ERIC Document Reproduction Service No. 140 432).
Boudreau, D., Santen, S. A., Hemphill R. R., & Dobson J. (2004). Burnout in medical students: Examining the prevalence and predisposing factors during the four years of medical school. Annals of Emergency Medicine, 44(4), 75-76.
Buluş, M. (2000). Kişisel beceriler ve kişilik özellikleri çerçevesinde öğretmen etkililiği. Yaşadıkça Eğitim, 68, 33-36.
Buluş, M. (2011). Öğretmen adaylarında bireysel farklılıklar perspektifinden amaç yönelimleri, denetim odağı ve akademik başarı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 529-546.
Bümen, N. (2010) The relationship between demographics, self-efficacy, and burnout among teachers. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research,40, 16-35.
Brouwers, A., & Tomic, W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom managment. Teaching and Teacher Education, 16, 239-253.
Brouwers, A., Tomic, W., & Evers, W. J. G. ( 2002). Burnout and self-efficacy: A study on teachers'beliefs when implementing an innovative educational system in the Netherlands. British Journal of Educational Psychology, 72, 227-243.
Chang, E., Rand, K. L., & Strunk, D. R. (2000). Optimism and risk for job burnout among working college students. Personality and Individual Differences, 29, 255-263.
Cherniss, C. (1980). Staff burnout: Job stress in the human services. Beverly Hills, CA: Sage Publications.
Çam, O. (1992). Tükenmişlik envanterinin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, Ankara.
Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of teachers' sense of efficacy scale. Eğitim ve Bilim (Education and Science), 30(137), 74-81.
Çapri B, Özkendir, O.M., Özkurt B. ve Karakuş, F. (2012). Investigation of pre-service teachers' attitudes towards physics lesson and self-efficacy beliefs according to their gender, departments and perceived success in physics. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 47, 1034-1039.
Demirtaş, H. ve Çağlar, Ç. (2012). Okul müdürlerinin öz yeterlik inançları ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1-22.
Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, Türkiye
Durán, A., Extremera, N., Rey, L., Fernández- Berrocal, P., & Montalbán, F. M. (2006). Predicting academic burnout and engagement in educational settings: Assessing the incremental validity of perceived emotional intelligence beyondperceived stress and general self-efficacy. Psicothema, 18, 158-164.
Eaton, M. J., & Dembo, M. H. (1997). Differences in the motivational beliefs of Asian American and Non-Asian students. Journal of Educational Psychology, 3, 433- 440.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Etzion, D., & Zvi, Z. (2004) Stress and burnout among students before and after the Passover break-Vacation activities and personality variables as moderators. Presented Star 25th. International Conference, Amsterdam. http://recanati.tau.ac.il/Uploads/ Personnel/ EtzionVitae.pdf
Fives, H., Hamman, D., & Olivárez, A. (2007). Does burnout begin during student teaching? Analyzing efficacy, burnout, and support during the student teaching semester. Teaching and Teacher Education, 23, 916-934.
Friedman, I. A. (2003). Self-efficacy and burnout in teaching: the importance of interpersonal-relations efficacy. Social Psychology of Education, 6,191-215.
Guskey, T. R. (1988). Teacher efficacy, self-concept, and attitudes toward the implementation of instructional innovation. Teaching and Teacher Education, 4, 63-69.
Gündüz, B. (2012). Self-efficacy and burnout in professional school counselors. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(3), 1761-1767.
Grayson, J., & Alvarez, K. (2008). School climate factors relating to teacher burnout: A mediator model.Teaching and Teacher Education, 24, 1349-1363.
Harmanda, E. D. (2011). Ankara il merkezinde görev yapan okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile çocuklarda görülen istenmeyen davranışları değerlendirmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
Hakanen, J.J., Bakker, A.B., & Schaufeli, W.B. (2006). Burnout and work engagement among teachers. Journal of School Psychology, 43, 495-513.
Hughes, T. M., & McNelis, M. C.(1987, Nowember) The prediction of teacher burnout through personality type, critical thinking, and self-concept. Paper presented at the Annual Meeting of the Mid-South Educational Research association, Washington, DC.
Isık, İ. (2001). Öz-yeterlilik inancı yönetici rolleri açısından bir inceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Jacobs, S., & Dodd, D. (2003). Student burnout as a function of personality, social support, and workload. Journal of College Students Development, 44 (3), 291-303.
Kale, F. (2007). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde, Türkiye.
Karahan, Ş. (2008). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
Karahan, Ş. ve Balat, G. U. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14.
Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (20. Baskı), Ankara: Nobel Dağıtım.
Kokkinos, C. (2007). Job stressors, personality and burnout in primary school teachers.British Journal of Educational Psychology, 77, 229-243.
Maehr, M., & Pintrich, P. R. (1997). Advances in motivation and achievement (10), 1-49, Greenwich, CT: JAI Press.
Mardanı, N, Baghelanı, E., & Azızı, R. (2015). Exploring the relationship between self-efficacy and burnout: The case of ıranian efl teachers. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 36 (3), 3538-3548.
Maslach, C., & Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
Moore, W. P., & Esselman, M. E. (1992). Teacher efficacy, empowerment, and a focused instructional climate: Does student achievement benefit? Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, San Francisco.
Nores, M., & Barnett, W. S. (2010). Benefits of early childhood interventions across the world: (Under) Investing in the very young. Economics of Education Review, 29 (2), 271-282.
Oktay, A. (1985). Okul öncesi eğitim kurumlarının sorunları ve öneriler. Ya-pa Okul Öncesi Eğitim ve Yaygınlaştırılması Semineri 23. İstanbul: Ya-pa Yayın Pazarlama, 23, 107-114.
Orçan, M. (2013). Examination of self-efficacy and burnout dynamics of preschool teachers in Turkey and the United States. European Journal of Educational Research, 2(1), 25-35.
Özer, N. (2013). Investigation of the primary school principals' sense of self-efficacy and professional burnout. Middle-East Journal of Scientific Research, 15 (5), 682-691.
Özgür, B. B. (2007). İngilizce öğretmenlerinin iş tatminleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, Türkiye.
Öztürk, G. (2008). Devlet ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin çalışma koşulları, öz yeterlikleri ve mesleki benlik saygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66, 543-578.
Pintrich, P. R., & Schunk, D. H. (1996). Motivation in education: Theory, research, and applications. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall Merrill.
Ross, J. A. (1992). Teacher efficacy and the effect of coaching on student achievement. Canadian Journal of Education, 17, 51-65.
Salamı, S. O. (2010). Emotional intellıgence, self-effıcacy, psychological well-being and students' attitudes: Implications for quality education, European Journal of Educational Studies, 2 (3), 247-257.
Salmela-Aro, K., Tolvanen, A., & Erik-Nuirmi, J. (2009). Achievement strategies during university studies predict early career burnout and engagement. Journal of Vocational Behavior, Journal of Vocational Behavior, 75 (2), 162-172.
Sarıçam, H. ve Sakız, H. (2014). Burnout and teacher self-efficacy among teachers working in special education institutions in Turkey. Educational Studies, 40(4), 423-437.
Savaş, A. C., Bozgeyik, Y. ve Eser, İ. (2014). A study on the relationship between teacher self-efficacy and burnout. European Journal of Educatıonal Research, 3(4), 159-166.
Seferoğlu, S. S., Yıldız, H. ve Yücel, Ü. A. (2014). Öğretmenlerde tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 348-364.
Schunk, D. H. (1990). Goal setting and self-efficacy during self-regulated learning. Educational Psychologist, 25(1), 71-86.
Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26, 207-231.
Schwarzer, R., & Hallum, S. (2008). Perceived teacher self-efficacy as a predictor of job stress and burnout: mediation analyses. Applıed Psychology: An Internatıonal Revıew, 57, 152-171. Sharp, C. (2002). Study Support And The Development Of Self-Regulated Learner. Educational Research, 44(1), 29-42.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069. Şahin, E. (2010). İlköğretim öğretmenlerinde yaratıcılık, mesleki tükenmişlik ve yaşam doyumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, Türkiye.
Telef, B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10 (1), 91-108.
Teltik, H. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki yeterlik algılarının, iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleriyle ilişkisinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
Toplu, N. Y. (2012). Okul öncesi ve ilköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, Türkiye.
Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A., & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68, 202-248.
Tschannen-Moran, M., & Hoy, A.W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive concept. Teaching and Teacher Education, 17(7), 785-805.
Watts, G. J. (2013). Relationship among self-efficacy, social support, job satisfaction, and teacher-related burnout. Unpublished PhD thesis, Northcentral University, Prescott Valley, Arizona, USA.
Watson, R., Deary, I., Thompson, D., & Li, G. (2008). A study of stress and burnout in nursing students in Hong Kong: A questionnaire survey, International Journal of Nursing Studies, 45(10), 1534-1542.
Wood, R. E., & Bandura, A. (1989). Social cognitive theory of organizational management. Academy of Management Review,14, 361-384.
Yang, H.J., & Farn, C.K. (2004). An investigation the factors affecting MIS students burnout in Technical -Vocational College. Computers in Human Behavior, 21(6), 917-932.
Yıldırım, S. (2007). Anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik düzeyi ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
Yoon, J. S. (2002). Teacher characteristics as predictors of teacher-student relationships: Stress, negatice affect, and self-efficacy. Social Behavior and Personality, 30(5), 485-493.
Yusuf, M. (2011). The impact of self-efficacy, achievement motivation, and self-regulated learning strategies on students' academic achievement. Social and Behavioral Sciences, 15, 2623-2626.
Zhang, Y., Gan, Y., & Cham, H. (2007). Perfectionism, academic burnout and engagement among Chinese college students: A structural equation modeling analysis. Personality and Individual Differences, 43, 1529-1540.
Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. In A. Bandura (Ed.), Self-efficacy in changing societies, 202-231. New York: Cambridge Univ. Press.

Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi-Cover

Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1992
Yayıncı: Dokuz Eylül Üniversitesi

Arşiv

Sayıdaki Diğer Makaleler

COĞRAFYA ÖĞRETİMİNDE SKETCH-UP MODELLERİ KULLANIMININ ÖĞRENCİLERİN DERSE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ

Tufan ÇAPAR, Nevzat GÜMÜŞ

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNDE TÜKENMİŞLİK DÖNGÜSÜ VE TÜKENMİŞLİK DÖNGÜSÜNDE ÖZ YETERLİĞİN ARACILIK ROLÜ

Elif ŞENEL, Mustafa BULUŞ

FEN ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ İLE BİLİMSEL ARAŞTIRMAYA YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Asiye BAHTİYAR, Bilge CAN

BİLİM SANAT MERKEZLERİNDE GÖREVLENDİRİLEN ÖĞRETMENLERİN HİZMET İÇİ EĞİTİM SORUNU

İsmail SATMAZ, İlke EVİN GENCEL

7. SINIF MATEMATİK DERS KİTABINDAKİ VE PROGRAMDAKİ ETKİNLİKLERİN BİLİŞSEL İSTEM DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Özlem ENGİN, Renan SEZER