TÜRKİYE'NİN TARIMA DAYALI SANAYİ POLİTİKASI (1923-1938)

Cumhuriyet'in ilk yıllarında yoksulluk had safhadaydı. Savaşların bir sonucu olarak iş gücü azalmış, üretim düşmüş, kıtlık oluşmuş ve salgın hastalıklar yaygınlaşmıştı. Nüfusun yaklaşık % 76'sı kırsalda yaşamasına rağmen, buğday ithal ediliyordu. Bunun için Türkiye'nin iktisadi ve sosyal yapısına uygun, öz kaynaklarına dayalı, gerçekleşebilir acil kalkınma politikası oluşturuldu. Bu araştırmada, acil kalkınma eylemi olarak stratejik bir yaklaşımla geliştirilen tarıma dayalı sanayi politikası incelenmektedir. Elde edilen veriler, önceki yıllarla karşılaştırılacak tarzda sunulmakta ve değerlendirilmektedir. Ayrıca Türkiye'nin tehdit algılamasında iktisadi bir yön olduğu tespit edilerek yorumlanmaktadır. Böylece başlatılan kalkınma hamlesi ile dönemin konjonktürü arasında anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkarılmaktadır. Arşiv belgeleri, resmî istatistikler ve Resmî Gazete en çok yararlanılan kaynaklar olmuştur.

AGRICULTURE-BASED INDUSTRIAL POLICY OF TURKEY (1923 - 1938)

Poverty was at its highest level during the first years of the Republic of Turkey. As a consequence of the wars; workforce declined, production fell down, a famine occurred and epidemic diseases spread. Wheat was being imported even though about 76 % of the population lived in the rural areas. Hence, an emergency development policy was formed, which was realizable, in accord with economic and social structures of Turkey, and based on its own resources. In this research, the agriculture-based industrial policy is reviewed, which was developed with a strategic approach and as an emergency development action. The data obtained are presented and assessed in a manner to be compared with the previous years. In addition, it is determined and commented on that an economic aspect is present within Turkey's threat perception. Thereby, a significant relationship is revealed between the development thrust initiated and the period's conjuncture. The most utilized sources were archive documents, official statistics and the Official Gazette.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA). Ankara:
BCA. 12.7.1934. 10022/30. 18.1.2/46.50.2.
BCA. 20.8.1924. 820/30.18.1.1/10.40.17.
BCA. 28.3.1925. 1698 M/30.18.1.1./13.18.10.
BCA. 11.7.1926. 3770/30.18.1.1/19.41.11.
BCA. 25.4.1926. 3488/30.18.1.1/18.27.7.
BCA. 10.4.1927. 5030/30.18.1.1/24.23.13.
BCA. 6.6.1935. 27382/30.18.1.2/55.47.14.
BCA. 16.4.1933. 14188/30.18.1.2/35.26.11.
BCA. 28.11.1938. 99222/30.18.1.2/85.98.13.
BCA. 2.7.1933.14660/254-86/30.18.1.2/37.49.20.
BCA. 17.12.1924. 1267/214-18/30.18.1.1/12.62.17.
BCA. 0.0.1933. 2315/30.10.0.0/27.153.5.
BCA. 30.7.1924. 738/210-21/30.18.1.1/10.36.15.
BCA. 6.1.1927. 21020M/30.10.0.0/181.251.21.
Resmî Ceride (RC) / T.C. Resmî Gazete (RG). Ankara:
Rize Vilayetiyle Borçka Kazasında Fındık, Portakal, Limon, Mandarin ve Çay Yetiştirilmesi Hakkında Kanun. (1924). Resmî Ceride. (59, 21 Şubat 1924).
İtibar-ı Zirai Birliği Kanunu. (1924). Resmî Ceride. (71, 24 Mayıs 1924).
Şeker Fabrikalarına Bahş Olunan İmtiyazât ve Muafiyyât Hakkında Kanun. (1925). Resmî Ceride. (92, 14 Nisan 1925).
İskân Kanunu. (1926). Resmî Ceride. (409, 1 Temmuz 1926).
Teşvik-i Sanayi Kanunu. (1927). Resmî Ceride. (608, 15 Haziran 1927).
Âli İktisat Meclisi Hakkında Kanun. (1927). Resmî Ceride. (640, 24 Temmuz 1927).
Âli İktisat Meclisi Hakkındaki Kanunun Sureti Tatbikıyesine Ait Talimatname. (1928). T.C.Resmî Gazete. (793, 21 Ocak 1928).
Zirai Kredi Kooperatifleri Kanunu. (1929). T.C. Resmî Gazete. (1208, 5 Haziran 1929).
Hükûmetçe Ziraat Bankasına Mubayaa Ettirilecek Buğday Hakkında Kanun. (1932). T.C. Resmî Gazete. (2146, 10 Temmuz 1932).
İskân Kanunu. (1934). T.C. Resmî Gazete. (2733, 21 Haziran 1934).
Malî Yılı Muvazenei Umumiye Kanunu. (1935). T.C. Resmî Gazete. (3016, 30 Mayıs 1935).
Toprak Mahsulleri Ofisi Kanunu. (1938). T.C. Resmî Gazete. (3958, 13 Temmuz 1938).
Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu Hakkında Kanun. (1938). T.C. Resmî Gazete. (3807, 13 Ocak 1938).
AFETİNAN. (1973). Türkiye Cumhuriyetinin İkinci Sanayi Planı - 1936. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Atatürk'ün söylev ve demeçleri (ASD) I-III. (1989). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
BARKAN, Ö.L. (1946). Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Türkiye'de zirai reformun ana meseleleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C.VI, S.1-2, 54-145.ss.
Düstur, 3.Tertip, C.V. (1948). 2.bs., Ankara: Devlet Matbaası.
GEDİKOĞLU, Ş. (1949). Niçin Eğitmen Kursları ve Köy Enstitüleri?. Ankara: İdeal Matbaası.
GÜRAN, T. (Hazırlayan). (1997). Osmanlı dönemi tarım istatistikleri 1909, 1913 ve 1914. Ankara: T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
HAMİD SADİ. (1932). İktisadi Türkiye. İstanbul: Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi Yayınları.
HATİPOĞLU, Ş.R. (1936). Türkiye'de zirai buhran. Ankara: Yüksek Ziraat Enstitüsü Yayınları.
İNÖNÜ, İ. (1987). Hatıralar. C.II, Ankara: Bilgi Yayınevi.
İstatistik göstergeler 1923-1992 (İG). (1994). Ankara: T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
Milli eğitim hareketleri 1927-1966. (1967). Ankara: T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
ÖKÇÜN, A.G. (1997). Tarımda çalışma ve ekme yükümlülüğü 1914-1922. 2. bs., Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları.
ÖKÇÜN, A.G. (1997-a). Türkiye İktisat Kongresi 1923 - İzmir. 4. bs., Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları.
SOYSAL, İ. (1983). Türkiye'nin siyasal andlaşmaları. C.I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
TEZEL, Y.S. (1982). Cumhuriyet döneminin iktisadi tarihi 1923-1950. Ankara: Yurt Yayınları.
ÜLGENER, S.F. (1983). Zihniyet aydınlar ve izm'ler. Ankara: Mayaş Yayınları.
YİĞİT, A.A. (2007). Türkiye'de "köy öğretmeni" yetiştirilmesine dair düşünceler ve Denizli ile Kayseri'de Köy Muallim Mekteplerinin kurulması. (Ed. A.Özçelik vd.). Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri 6-8 Eylül 2006, C.I, içinde. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları, 476-486. ss.
YİĞİT, A.A. (2008). Türkiye'de toplumsal değişimin aracı olarak köy eğitiminin geliştirilmesi 1923-1950. (Ed. B.Kodaman vd.). Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu Bildirileri 22-24 Ekim 2008, içinde. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, 680-691. ss.