2-3 MART 2005 TURHAL SEL AFETİ VE SONUÇLARI

Orta Karadeniz Bölümü’nde, hidrografik anlamda Yeşilırmak Havzası sınırları içerisinde yer alan Turhal ilçe merkezi zaman zaman sel afetine maruz kalmaktadır. Yörede, genel olarak kısa sürede bol su bırakan konvektif yağışlar ve bunlara eşlik eden hızlı kar erimeleri, uygun jeomorfolojik özellikler ve zayıf bitki örtüsü gibi faktörlerle bağlantılı olarak gelişen seller etkili olmaktadır. Nitekim, 2-3 Mart 2005 tarihinde de yörede bir sel afeti yaşanmıştır. Sel afeti sonucu bir kişi hayatını kaybetmiş, ulaşımda aksamalar yaşanmış, konutlar ve eklentileri ile Turhal Belediyesi’ne ait çeşitli yapılar (mezbaha, beton santrali, içme suyu tesisleri…) hasar görmüş, büyük ve küçükbaş hayvanlar telef olmuş, tarım alanları sular altında kalmış, otomobil ve diğer araçlar zarar görmüştür. Sel olayı sonucu, yüz binlerce YTL’lik maddi hasar ortaya çıkmıştır. Nitekim, 2-3 Mart 2005 tarihinde gerçekleşen afetin yol açtığı kayıt altına alınabilmiş maddi zarar 125.819,80 YTL’dir. Bu çalışmada 2-3 Mart 2005 tarihli selin nedenleri, oluşumu ve sonuçlarının coğrafi bakış içerisinde değerlendirilmesi amaç edinilmiş, sele karşı hassas olan yörede gelecekte yaşanabilecek afetlere karşı alınabilecek önlemlerin tartışmaya açılması hedeflenmiştir. Çalışma hazırlanırken, 2-3 Mart 2005 tarihinde meydana gelen selin oluşumunu kolaylaştıran sahanın topoğrafik, hidrografik ve bitki örtüsü özellikleri ile ilgili arazi araştırmaları yapılmıştır. Ayrıca, Turhal Meteoroloji İstasyonu’na ait iklim verilerinden, akarsularla ilgili mevcut akım değerlerinden, ilgili kamu kurumlarınca hazırlanan sel zararlarına ait raporlardan yararlanılmıştır. İnceleme alanında sellerin yol açtığı zararları azaltmak için afetler öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılacak çalışmaların akılcı bir şekilde plânlanması ve uygulanması gerekir. Tespit edilebildiği kadarıyla, bugüne kadar yaşanan seller, etkileri ve yapılan çalışmaları kapsayan bir veri tabanı oluşturulmalıdır. Böyle bir veri tabanı hem yörenin sele hassasiyeti konusunda bir perspektif ortaya koyacak, hem de planlamaya katkıda bulunacaktır. Taşkınlara yol açabilen akarsu havzalarının orta ve yukarı bölümlerinde görülen ve aşağı çığırda sele neden olabilecek hava olaylarından ilçede anında haberdar olunabilecek bir iletişim ağı oluşturulmalıdır. Sellerin, akarsu havzalarının yukarı bölümlerinde kontrolü daha kolaydır.

___

  • Atalay, İ., 1986, Uygulamalı Hidrografya. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 38, İzmir.
  • Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü, 2005. 2-3 Mart 2005 Turhal Seli Afet Değerlendirme Raporu (30.05.2005). Sayı: 1750, Dosya:60-35, Ankara.
  • DSİ, 2000, Turhal-Gülüt Projesi Turhal Barajı ve Sulaması Planlama Raporu. DSİ 7. Bölge Müdürlüğü, Samsun.
  • Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü, 2005, Turhal Belediyesi Şehir İçi Yollarının Asfalt Onarım ve Yenilenmesi İşi Keşif Özeti (23.03.2005). Samsun.
  • Şahin, C.-Sipahioğlu, Ş., 2002, Doğal Afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi Yayını, Ankara.
  • Tokat İli Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, 2005, Turhal Belediyesi Su Deposu Binası ve Pompa Tesisleri Onarımı Keşif Özeti (15.03.2005). Tokat.
  • Tokat İli Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, 2005, Turhal Belediyesi Mezbaha Binası Makine Tesisat Onarımı Keşif Özeti (15.03.2005). Tokat.
  • Zeybek, H. İ., 1998, 22 Mayıs 1998 Havza Sel-Taşkın Felaketi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 11 (157-164), Samsun.
  • Zeybek, H. İ., 2003, Turhal Ovası ve Yakın Çevresi Toprakları. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 41 (41-60), İstanbul.