ZERDÜŞT VE ÖĞRETİSİ
Eski dünyanın büyük peygamberlerinden Zerdüşt/Zoroaster, Doğu İran’da yaşamış bir reformcudur. Eski İran’a tek tanrıcılık/tevhîd inancını getirmiştir. Eski İran peygamberi olarak kabul edilen Zerdüşt, Büyük İskender’den 258 yıl önce ortaya çıkmıştır. MÖ. 628 yılında dünyaya geldiği kabul edilir. Zerdüşt’ün yaşadığı dönem İran dinî inanışlarından etkilenmiş olsa da yeni getirmiş olduğu inanç sistemi, halkın inançlarında köklü yenilikler ortaya koymuştur. Zerdüşt öğretilerine göre; en büyük tanrı Ahuramazda’dır. Görünen ve görünmeyen evrenlerin yaratıcısı odur. O kutsal ve arıdır. Kötülükler ona erişemez ve asla yol bulamaz. Varlık iki güç arasında paylaşılmaktadır. Birisi “Asha: takva/doğruluk”; diğeri de “Durûğ: yalan”dır. Asha, Ahuramazda tarafından yaratılmıştır. Ahuramazda’nın yaratıkları özgür yaratılmışlardır. Doğru ya da yalandan birini seçebilirler. Ehrimen ve şeytanların saldırısıyla yeryüzünde kötülük ve şer yayılmaya başlamıştır. Ancak sonuçta Ahuramazda galip gelecek, temizlik, ilk dönemlerdeki saflık yeniden dünyaya dönecektir
Anahtar Kelimeler:
Zerdüşt, Mazdeizm, Zerdüştilik, Avesta
Zoroaster/Zarathustra was known as a sage, magician, and miracle-worker in post-Classical Western culture. The traditional Zoroastrian date for Zarathushtra's birth and ministry is around 600 B.C. These scholars generally try to compare the social aspects of life during Zarathushtra as can be deducted from the Gathas and compare it with the first accurately known times, namely, the Achaemenian era, and then place a date. Zoroastrianism is a religion and philosophy based on the teachings of prophet Zoroaster. The term Zoroastrianism is, in general usage, essentially synonymous with Mazdaism, the worship of Ahura Mazda, exalted by Zoroaster as the supreme divine authority. Along with Hinduism, Zoroastrianism is considered to be among the oldest religions in the world. In the Gathas, Zoroaster sees the human condition as the mental struggle between aša truth and druj lie . The most important texts of the religion are those of the Avesta, of which a significant portion has been lost, and mostly only the liturgies of which have survived. The lost portions are known of only through references and brief quotations in the later works of primarily the 9th-11th centuries
Keywords:
Zoroaster Zarathustra, Zoroastrianism, Mazdaism, Avesta.,
___
- Âbâdânî, Abdullâh Mubelliğî, Târîh-i Edyân ve Mezâhib-i Cihân, Tahran 1377 hş., I-III.
- Afîfî, Rahîm, Esâtîr ve Ferheng-i Îrân Der Niviştehâ-yi Pehlevî, Tahran 1374 hş.
- Âştiyânî, Abbâs İkbâl, Târîh-i Muhtasar-i Edebiyyât-i Îrân, Tahran 1376 hş.
- Âştiyânî, Celâluddîn, Zertuşt, Mezdiyesnâ ve Hukûmet, Tahran 1381 hş.
- Bahâr, Melikuşşuarâ, Sebkşinâsî/Târîh-i Tatavvur-i Nesr-i Fârsî, Tahran 1373 hş.
- Bahâr, Mihrdâd, Ez Ustûre Tâ Târîh (nşr. Ebu’l-Kâsım-i İsmâîlpûr), Tahran 1377 hş.
- Bausani, Alessandro, Îrâniyân (çev. Mes’ûd-i Recebniyâ), Tahran 1359 hş.
- Bedreî, Ferîdûn, Te‘âlîm-i Muğân, Tahran 1382 hş.
- Beyânî, Şîrîn, Târîh-i Îrân-i Bâstân, Tahran 1381 hş.
- Boyce, Mary, Târîh-i Kîş-i Zerdüşt, (çev. Humâyûn San’atîzâde), Tahran 1374 hş., II, 270, 271.
- Dusthâh, Celîl, Avestâ, Tahran 1381 hş.
- Eliade, Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, İstanbul 2003.
- Eliade, Mircea-Couliano, Ioan P., Dinler Tarihi Sözlüğü (çev. Ali Erbaş), İstanbul 1997.
- Firdevsî, Ebu’l-Kâsım, Şâhnâme (nşr. Mohl, Julius), Tahran 1377 hş.
- Ghirshman, R., Îrân Ez Âğâz Tâ İslâm, (çev. Muhammed-i Muîn), Tahran 1364 hş.
- Hacaloğlu, Haluk, Zerdüşt “Ahura Mazda”, İstanbul 1995.
- Hayum, Robert. E., Edyân-i Zinde-yi Cihân, (çev. Abdurrahîm-i Gevâhî), Tahran 1375 hş.
- Humâyî, Celâluddîn, Târîh-i Edebiyyât-i Îrân (nşr. Mâhduht-i Bânû Humâyî) Tahran 1375 hş.
- İsfehânî, Rızâ, Îrân Ez Zerdüşt Tâ Kıyâmhâ-yi Îrânî, Tahran 1369 hş.
- İsmâîlpûr, Ebu’l-Kâsım, “Pîşdâdîyân”, Dânişnâme-yi Edeb-i Fârsî (ed. Hasan-i Enûşe), Tahran hş. John B. Noss, Târîh-i Câmi-‘i Edyân (çev. Alî Asğar-i Hikmet), Tahran 1375 hş.
- Karatay, Osman, İran İle Turan, Ankara 2003.
- Kezzâzî, Mîr Celaluddîn, Nâme-yi Bâstân, Tahran 1381 hş
- Mâzenderânî, Huseyn Şehîdî, Ferheng-i Şâhnâme/Nâm-i Kesân ve Câyhâ, Tahran 1377 hş.
- Mes‘ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Huseyn, Murûcu’z-zeheb ve ma‘âdinu’l-cevher (çev. Ebu’l- Kâsım-i Pâyende), Tahran 1374 hş., I-II.
- Mu’în, Muhammed, Ferheng-i Fârsî, Tahran 1375 hş., I-VI.
- Mu’în, Muhammed, Mezdiyesnâ ve Edeb-i Fârsî, Tahran 1338 hş., I-II.
- Muazzamî, Mehnâz, “Dunyâ-yi Hayvânât Der Îrân-i Bâstân”, Îrânnâme, XVII/2, (Bethesda ), s. 254. Neyyir Nûrî, Abdulhamîd, Sehm-i Erzişmend-i Îrân, Tahran 1377 hş.
- Oşîderî, Cihângîr, Dânişnâme-yi Mezdiyesnâ, Tahran 1371 hş.
- Perveşânî, Îrec, “Pîşdâdîyân”, Dânişnâme-yi Cihân-i İslâm/DCİ, Tahran 1377 hş.
- Râzî, Abdullâh, Tarîh-i Kâmil-i Îrân, Tahran 1373 hş.
- Rezmcû, Huseyn, Kalemrov-i Edebiyyât-i Hamâsi-yi Îrân, Tahran 1381 hş.
- Rypka, Jan, Târîh-i Edebiyyât-i Îrân (çev. Kerîm-i Keşâverz), Tahran 1370 hş.
- Sâdıkî, Ferîdûn, “Zerduşt”, Dânişnâme-yi Edeb-i Fârsî (ed. Hasan-i Enûşe), Tahran 1375 hş.
- Sâdıkî, Ferîdûn, “Zerduşt”, Dânişnâme-yi Edeb-i Fârsî (ed. Hasan-i Enûşe), Tahran 1375 hş.
- Safâ, Zebîhullâh, Hemâseserâyî Der Îrân, Tahran 1367 hş.
- Schimmel, Annamarie, Dinler Tarihine Giriş, İstanbul 1999.
- Sıddîk, Îsâ, Târîh-i Ferheng-i Îrân, Tahran 1338 hş.
- Sıddîkiyân, Mehînduht, Ferheng-i Esâtîrî-Hemâsî-yi Îrân, Tahran 1375 hş.
- Şâhruhî, Nûşîn, “Ustûre-yi Âferîniş”, Îrânşinâsî, (Bethesda 2000), XII/2, s. 350.
- Şemîsâ, Sîrûs, Ferheng-i Telmîhât, Tahran 1375 hş.
- Zerrînkûb, Abdulhuseyn, Costucû Der Tasavvuf-i Îrân, Tahran 1357 hş.
- Zerrînkûb, Abdulhuseyn, Târîh-i Merdom-i Îrân, Tahran 1371 hş.
- ISSN: 1307-6256
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Ali GÜZELYÜZ