Tuğçe ANILAN, Hilal DURMUŞ, Emre AKÇALI, Ömer YÜKSEK

Taşkın Farkındalık ve Erken Uyarı Sistemleri Değerlendirmesi: Trabzon Beşikdüzü Örneği

Bu çalışmada 21 Eylül 2016 tarihinde Trabzon’un Beşikdüzü İlçesinde meydana gelen ve büyük miktarda can ve mal kaybıyla sonuçlanan taşkın, hidrolojik ve sosyal yönden incelenmiştir. Bu amaçla, ilk olarak yaşanan taşkının kaç yıl tekerrür süreli taşkın debisine karşılık geldiğini belirlemek için bölgesel taşkın frekans analizi ile T=2, 5, 10, 25, 50, 100, 500 ve 1000 yıl tekerrür süreli taşkın debileri hesaplanmıştır. İkinci olarak; taşkın riski farkındalığı ve erken uyarı sistemindeki ihtiyaçları belirlemek adına taşkın olayını yaşayan bölge halkıyla anket yapılmıştır. Genel farkındalık kapsamında halkın; taşkın öncesinde, taşkın sırasında veya sonrasında sunulan önlemlerden, stratejilerden ve uygulanan politikalardan ne kadar haberdar olduğu ölçülmüştür. Erken uyarı farkındalığı kapsamında ise, halkın erken uyarı sistemlerinden beklentileri ve bu konudaki bilinç düzeyleri incelenmiştir. Kişinin erken uyarı alması ya da almaması durumunda harekete geçme eğilimi ise bir olay ağacı üzerinde değerlendirilmiş olup, harekete geçmenin bağlı olduğu faktörler incelenmiştir. Çalışmanın sonunda, erken uyarı sistemleri ilgili öneriler sunulmuştur.

Assessment of Flood Awareness and Early Warning Systems: The Case of Beşikdüzü, Trabzon

In this study, the flood, occurred in Beşikdüzü District, Trabzon, on 21 September 2016 and resulted in the large amount of life loss and property, was investigated in terms of hydrological and social aspects. For this purpose, firstly, various flood discharges for different return periods were estimated by regional flood frequency analysis in order to determine the flood quantile of the Beşikdüzü flood. Secondly, for determining flood risk awareness and needs in the early warning system, a survey was conducted with the people living in the region. Within the scope of general awareness, the people’s knowledge of the measures, strategies and policies implemented before, during or after the flood, was investigated. Within the scope of early warning awareness, the expectations of the people from early warning systems and their awareness on this issue were examined. The tendency to take action upon receiving early warnings or not, was evaluated on an event tree, and the factors depending on taking action were examined. At the end of the study, recommendations about early warning systems were also presented.

PDF

___

Akçalı E., (2018), Taşkın ve rusubat kontrolünde yenilikçi uygulamalar, 2. Uluslararası Doğal Afetler ve Afet Yönetimi Sempozyumu, 4-6 Mayıs, Sakarya, ss.31-40.
Alfieri L., Salamon P., Pappenberger F., Wetterhall F., Thielen J., (2012), Operational early warning systems for water–related hazards in Europe, Environmental Science and Policy, 21, 35-49.
Anılan T., (2014), Doğu Karadeniz Havzası’nın L-momentlere dayalı taşkın frekans analizinde yapay zeka yöntemlerinin uygulanması, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Anılan T., Yüksek Ö., (2017), Perception of flood risk and mitigation: survey results from the Eastern Black Sea Basin, Turkey, Natural Hazards Review, 18(2), 05016006, doi: 10.1061/(ASCE)NH.1527-6996.0000232.
Anilan T., Uzlu E., Kankal M., Yüksek Ö., (2018), The estimation of flood quantiles in ungauged sites using teaching- learning based optimization and artificial bee colony algorithms, Scientia Iranica, 25(2), 632-645.
Doswell C.A., Brooks H.E., Maddox R.A., (1996), Flash flood forecasting: an ıngredients based methodology, Weather and Forecasting, 11(4), 560-581.
DSİ, (2016), Beşikdüzü Taşkın Raporu, DSİ 22. Bölge Müdürlüğü, Trabzon.
Durmuş H., (2020), Taşkın farkındalık ve erken uyarı sistemleri değerlendirmesi: Trabzon Beşikdüzü örneği, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Gautam D.K., Phaiju A.G., (2013), Community based approach to flood early warning in West Rapti River Basin of Nepal, IDRiM Journal, 3(1), 155-169.
Gebeyehu A., (1989), Regional flood frequency analysis, The Royal Institute of Technology, Stockholm, Sweden, Bulletin No. TRIVAVBI–148, 169ss.
Hosking J.R.M., (1986), The theory of probability weighted moments. Research Rep. RC 12210, IBM Research Division, Yorktown Heights, New York, USA. 160ss.
Hosking J.R.M., (1990), L moments: Analysis and estimation of distributions using linear combinations of order statistics, Journal of the Royal Statistical Society Series B, 52, 105-24.
Hosking J.R.M., Wallis J.R., (1988), The effect of ıntersite dependence on regional flood frequency analysis, Water Resources Research, 24, 4, 588-600.
Hosking J.R. M., Wallis J.R., (1993), Some statistics useful in regional frequency analysis, Water Resources Research, 29, 2, 271–281.
Hosking J.R.M., Wallis J.R., (1997), Regional frequency analysis: an approach based on l-moments, IBM Research Division, Yorktown Heights, New York, USA. 224ss.
Karaman Z.T., (2018), Afetlerde erken uyarı ve toplumsal farkındalık yaratmada etkili kamu politikaları, Bitlis Eren Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 493-517.
Kreibich H., Thieken A.H., Petrow T., Muller M., Merz B., (2005), Flood loss reduction of private households due to building precautionary measures—lessons learned from the Elbe Flood in August 2002. Natural Hazards and Earth Systems Sciences, 5(1), 117–126.
Lindell M.K., Perry R.W., (2000), Household adjustment to earthquake hazard, Environmental Behavior, 32(4), 461–501.
Molinari D. ve Handmer J., (2011), A behavioural model for quantifying flood warning efectiveness, Journal of Flood Risk Management, 4(1), 23-32.
Norris F.H., Smith T., Kaniasty K., (1999), Revisiting the experiencebehavior hypothesis: the effects of hurricane hugo on hazard preparedness and other self-protective acts, Basic Applied Social Psychology, 21(1), 37–47.
Parker D.J., Priest S.J., Tapsell S.M., (2009), Understanding and enhancing the public's behavioural response to flood warning ınformation, Meteorological Applications: A Journal of Forecasting, Practical Applications, Training Techniques and Modelling, 16(1), 103-114.
Sarıcan Y., (2013), Taşkın tehlikesinin belirlenmesi amacı ile otomatik yağış miktarı ölçüm sisteminin geliştirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Seçkin N., Cobaner M., Yurtal R., Haktanir T., (2013), Comparison of artificial neural network methods with l-moments for estimating flood flow at ungauged sites: the case of East Mediterranean River Basin, Turkey, Water Resources Management, 27, 2103–2124.
Sorensen J.H., (2000), Hazard warning systems: review of 20 years of progress, Natural Hazards Review, 1(2), 119-125.
SYGM, (2017), Taşkın Yönetimi, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ankara, 248ss.
Şorman Ü., Okur A., (2000), L-momentler tekniği kullanılarak noktasal ve bölgesel frekans analizinin uygulanması, İMO Teknik Dergi, 2199–2216.
Thiemig V., de Roo A., Gadain H., (2011), Current status on flood forecasting and early warning in Africa, International Journal of River Basin Management, 9(1), 63-78.
Uşkay S., Aksu S., (2002), Ülkemizde taşkınlar, nedenleri, zararları ve alınması gereken önlemler, Türkiye Mühendislik Haberleri, 47(4–6), 133-136.
Vogel R.M., Fennessey N.M., (1993), L moment diagrams should replace product moment diagrams, Water Resources Research, 29,6, 1745-1752.
Yüksek Ö., Serencam U., Üçüncü O., Anılan T., (2013), Afet ve taşkın yönetimi ve Değirmendere örneği, Taşkın ve Heyelan Sempozyumu, 24-26 Ekim, Trabzon, ss.33-44.
Zaleskiewicz T., Piskorz Z., Borkowska A., (2002), Fear or money? Decisions on insuring oneself against flood, Risk Decision Policy, 7(3), 221–233.

ISSN: 2528-9640
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2015
Yayıncı: Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi