Afet İçerikli Haberlerin Afetlere Karşı Toplumsal Kapasite Geliştirmeye Etkisi

Afetlere karşı yürütülen hazırlık çalışmalarının en önemli hedeflerinden birisini toplumsal yaşamın devamlılığını sağlamak oluşturmaktadır. Bu hedefe ulaşabilmede ise afetlere karşı bireysel risk azaltma faaliyetlerinin yürütülmesi hayati önem taşımaktadır. Ancak afet riski altındaki bir toplumun geneline ulaşarak bu farkındalığı oluşturmak zaman ve maliyet açısından yüksek değerlerle gerçekleşebilmektedir. Günlük yaşam içerisinde bilgi ihtiyacının karşılanması amacıyla toplumun genelinde yaygın olarak kullanılan özellikle gazete ve televizyon gibi kitle iletişim araçları bu yüksek maliyetleri azaltabilecek önemli avantajlar sunmaktadır. Bu çalışma kapsamında kitle iletişim araçlarının sağladığı bu avantajların afetlere yönelik toplumsal kapasite geliştirme bağlamında ne kadar etkin kullanıldığı incelenmiştir. Bu bağlamda, Türkiye genelinde en çok okunan ilk üç gazete ve en yüksek izlenme oranına sahip ilk üç ana haber programının 21 Temmuz 2017 tarihli Bodrum Depremi özelinde yayımladıkları haberlerin içerik analizleri çerçeveleme kuramı kullanılarak incelenmekte ve afetlere karşı toplumsal kapasite geliştirmeye etkileri sorgulanmaktadır. Çalışmada kitle iletişim araçlarının afetlerle ilgili içeriklerde haberi büyük ilgi çeken (sansasyonel) boyutuyla ele aldığı, bireysel hazırlığa yönelik bir farkındalık oluşturmada kitle iletişim araçlarının sunduğu avantajlardan yeteri kadar yararlanılmadığı sonuçlarına ulaşılmaktadır.

The Impact of the Disaster News on Social Capacity Building Against Disasters

Providing that, the continuum of social life is one of the most important aims of the preparedness against disasters, carrying individual risk reduction activities against disasters is vital for achieving this goal. However, increasing the awareness of a society under disaster risk can be realized with high costs and time. Mass media tools, especially newspapers and television which are widely used in daily life for accessing the information needed, are offering an advantage in order to decrease these high costs and are much faster. Within the scope of this study, the effectiveness of these mass media tools in the context of social capacity building on disasters has been examined. For this purpose, the contents of the Bodrum Earthquake’s (occurred on July 27th , 2017) news which were published in the first three most widely read newspapers in Turkey, and were broadcasted on the first three rated news programs, were analyzed by framing theory. After these analyses, the effects on the social capacity building against disaster are being questioned. As a result of the study, it has been revealed that the disaster news are generally being addressed with sensational perspective, and the advantages being offered by the mass media tools are not effectively utilized for creating awareness on individual preparedness activities.

PDF

___

Akalın Ş.H., (2011), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, Türkiye, 2673ss.
Aslan K., (2002), Haberin Yol Haritası, İstanbul, Anahtar Yayınevi, 211ss.
Atabek N., Uztuğ F., (1998), Haberlerde çerçeveleme ve öne çıkarma, Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 15(1), 96-105.
Ayverdi İ., (2010), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, İstanbul, Türkiye, 1411ss.
Brinkerhoff D.W., Morgan P.J., (2010), Capacity and capacity development: Coping with complexity, Public Administration and Development, 30, 2-10.
Durur E.K., (2011), İnsancı yaklaşım içinde çerçeveleme kuramı ve haberin çerçevelenişi, Atatürk İletişim Dergisi, 2, 21-31.
Ekşi A., (2015), Afet yönetiminde içsel denetim aracı olarak etik, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 8, 89-102.
Erdoğan İ., (2011), Gündem koyma ve saptama yaklaşımında bir araştırma geleneği ve tasarımı olarak çerçeveleme, Erciyes İletişim Dergisi, 2(1), 48-62.
Fişek G.O., Müderrisoğlu S., Yeniçeri N., Edinçliler A., Özkarar G., (2003), Deprem Zararlarının Azaltılması İçin Eğitim ve Sosyal Çalışmalar, Deprem Master Planı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Dairesi Zemin ve Deprem İnceleme Müdürlüğü, İstanbul, Türkiye.
Haberl H., Fischer-Kowalski M., Krausmann F., Martinez-Alier J., Winiwarte V., (2011), A socio-metabolic transition towards sustainability? Challenges for another great transformation, Journal of Sustainable Development, 19, 1-14.
İnceoğlu M., (2004), Tutum Algı İletişim, Elips Kitap, Ankara, Türkiye, 248ss.
İrvan S., Ragıp D., İlkiz F., (2005), Medya Etik ve Hukuk, IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul, Türkiye, 226ss.
Kadıoğlu M., (2008), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, JICA Türkiye Ofisi Yayınları No: 2, Ankara, Türkiye, 1–34.
Kadıoğlu M., (2011), Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek En Kötüsünü Yönetmek, T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını, İstanbul, Türkiye, 219ss.
Karancı N., Ural D., (2003), Afet Yönetimi ve Halk Eğitimi İstanbul İçin, Deprem Master Planı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Dairesi Zemin ve Deprem İnceleme Müdürlüğü, İstanbul, Türkiye.
Koç H., (2013), Türk basınının doğal afetlere ilişkin bakış açısını belirlemeye yönelik bir inceleme, Zeıtschrıftfürdie Welt der Türken / Journal of World of Turks, 136, 121-137.
Lavergne R., Saxby S., (2001), Capacity Development: Vision and Implications, Canadian International Development Agency, Capacity Development Occasional Series, Quebec, Canada. https://pdfs.semanticscholar.org/f691/ 05a3a85725ba3810352d9a4b 6275acdde167.pdf [Erişim Tarihi: 17 Mart 2018].
OECD, (2006), The Challenge of Capacity Development Working Towards Good Practice, Paris: DAC Guideline sand Reference Series-ADAC Reference Document, Paris, France. http://www.fao.org/fileadmin/templates/capacitybuilding/pdf/DAC_paper_ final.pdf, [Erişim 15 Mart 2018].
Otoo S., Agapitova N., Behrens J., (2009), The Capacity Development Results Framework A Strategic and Results-Oriented Approach to Learning for Capacity Development, Washington, DC: World Bank Institute Learning for Development, Washington, DC, USA.
https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/23037/The0capacity0d0capacity0development.pdf?sequence=1&i sAllowed=y [Erişim 15 Mart 2018].
Özarslan H., (2007), Çerçeveleme Yaklaşımı Açısından Haber Çerçevelerinin İzler Kitle Düşünceleri Üzerindeki Etkisi, Doktora Tezi, T.C. Konya Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Araştırma Yöntemleri Bilim Dalı, Konya, Türkiye.
Özarslan H., Güran M.S., (2015), İletişim araştırmalarında çerçeveleme paradigması: son döneme ait bir inceleme, Selçuk İletişim Dergisi, 8(4), 32-48.
Özarslan H., Güran M.S., (2018), Çerçeveleme teorisinin halkla ilişkilerde kullanımı, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 34, 299-314.
Özdikmen T., (2014), Afet ve Acil Durum Yönetimi Saha Uygulamalı Afet Yönetimi ve Acil Durum Metodolojileri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Türkiye, 310ss.
Özer K., (2000), İletişimsizlik Becerisi, Sistem Yayıncılık, İzmir, Türkiye, 190ss.
Parsa S., (1993), Televizyon Haberciliği ve Kuramları, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, İzmir, Türkiye, 154ss.
Rigel N., (2000), İleti Tasarımında Haber, Der Yayınları, İstanbul, Türkiye, 256ss.
Schlapp H., (2002), Gazeteciliğe Giriş, (çev. Işık Aygün), Vestfalya Eyaletler Yayımevi, İstanbul, Türkiye, 216ss.
Seyidov İ., (2014), Türk basınında sunulan kırım kriz haberlerinin çerçeveleme kuramı bağlamında incelenmesi, Akdeniz Üniversitesi İletişim Dergisi, 22, 60-73.
Soydan E., Alpaslan N., (2014), Medyanın doğal afetlerdeki işlevi, İstanbul Journal of Social Sciences, 62, 53-64.
Süslü B., (2013), Toplumsal Algının Şekillendirilmesi Sürecinde Medyanın Ahlaki Panik Üretiminin Örnek Olaylarla İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Genel Gazetecilik Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye.
Toköz O., (1981), Temel Gazetecilik, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, Türkiye, 160ss.
Toruk İ., (2008), Gutenberg’den Dijital Çağa Gazetecilik, Litera Türk Academia Yayınevi, İstanbul, Türkiye, 471ss.
Ural D., (2014), Acil Durum Hazırlık Kapasitesinin Artırılması, T.C. İstanbul Valiliği İstanbul Proje Koordinasyon Birimi İSMEP Yayınları, İstanbul, Türkiye, 78ss.
URL–1, (2017), https://www.etymonline.com, [Erişim Tarihi: 17 Mart 2017].
URL–2, (2018), http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/wp-content/uploads/2017/07/Gokova.Korfezi.v3.pdf, [Erişim 14 Mart 2018].
URL–3, (2018), http://www.medyatava.com, [Erişim 20 Mart 2018].
URL–4, (2018), http://www.showtv.com.tr, [Erişim 22 Mart 2018].
URL–5, (2018), https://www.fox.com.tr, [Erişim 22 Mart 2018].
URL–6, (2048), https://www.atv.com.tr,[Erişim 22 Mart 2018].
URL–7, (2018), Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, Resmi Gazete, Sayı: 27261, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090617-1.htm, [Erişim 6 Kasım 2018].
URL–8, (2018), http://www.koeri.boun.edu.tr/depremmuh/eqspecials/kocaeli/kocaeli_eq.htm, [Erişim 6 Kasım 2018].
URL–9, (2018), https://www.afad.gov.tr/tr/2385/Van-Depremi-Hakkinda, [Erişim 6 Kasım 2018].
Worldwatch Enstitüsü, (2016), Dünyanın Durumu 2016 Bir Kent Sürdürülebilir Olabilir Mi?, Çeviri: Duygu Kutluay, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, Türkiye, 482ss.

ISSN: 2528-9640
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2015
Yayıncı: Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi