İSLÂM HUKUKU AÇISINDAN BABANIN ÇOCUĞUN MALINDA TASARRUFTA BULUNMA YETKİSİ VE MALÎ İBADETLERİ ÜZERİNDEKİ ROLÜ

İslâm hukukunda edâ ehliyeti bulunmayan veya eksik olan küçüğün himaye edilmesi, kişisel gelişimi için desteklenmesi ve mal varlığının korunması önem arz eder. Çünkü küçüğün şahsî ve malî tasarruflarının büyük çoğunluğunu tek başına gerçekleştirmesi mümkün değildir. Zira -durumuna göre- edâ/fiil ehliyeti bulunmadığı veya noksan sayıldığı için çocuk, şahsî ve malî tasarruflarında kısıtlı kabul edilmiştir. Küçüğün korunma altına alınmasını sağlayan velâyet sistemiyle, küçüğün ve kısıtlının maslahatının gözetilmesi ve zararına olan tasarrufların engellenmesi amaçlanmıştır. Çocuk, şahsî ve malî tasarruflarında kısıtlı kabul edildiği, genellikle maslahatına uygun davranamadığı ve acziyet içerisinde olduğundan dolayı onun adına hukukî temsilcileri yetkili kılınmıştır. Çocuğun öncelikli hukukî temsilcisi ise babasıdır. Babanın çocuğun şahsı üzerindeki velâyeti bulûğa kadar, malı üzerindeki velâyeti ise rüşdüne kadar devam eder. Bu çalışmada, babanın küçük çocuk üzerindeki velâyeti, şahsî ve malî velâyet açısından önceliği, bey‘, icâre, rehin, vedîa, ve hibe gibi akitler çerçevesinde babanın çocuğun malında tasarrufta bulunma yetkisi; çocuğunun malından istifade edebilmesi ve babanın çocuğun malî ibadetlerindeki rolü gibi konuların incelenmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İslâm Hukuku, Babanın Tasarrufları, Çocuk Malı, Velâyet, Ehliyet, Malî İbadetler.

IN TERMS OF ISLAMIC LAW THE FATHER'S AUTHORİTY TO USE RİGHT CHILD'S PROPERTY AND HIS ROLE IN FINANCIAL WORSHIP

Islamic law, it is important to In Islamic law, it is important to protect the minors who do not have or lack the capacity to perform, to support them for their personal development and to protect their assets. Because it is not possible for the minors to realize most of their personal and financial dispositions on their own. Because -according to their situation- minors are considered to be restricted in their personal and financial dispositions due to their lack of or incomplete capacity to perform or act. The guardianship system, which ensures the protection of minors, aims to safeguard their interests and to prevent actions to their detriment. Since a child is considered to be restricted in terms of personal and financial dispositions, is generally unable to act in accordance with his interests and is incapacitated, his legal representatives are authorized on his behalf. The primary legal representative of a child is his father. The father's guardianship over the child's self continues until puberty and his guardianship over the child's property continues until attaining the age of majority. This study aims to examine issues such as the father's guardianship over his minor child, his priority in terms of personal and financial guardianship, the father's authority to dispose of the child's property within the framework of contracts such as sales, rental, collateral, bailment, and grant, the father's ability to benefit from his child's property, and his role in the child's acts of financial worship

Keywords:

Islamic Law, Father’s Disposition, Children’s Property, Custody, Competence, Acts of Financial,

PDF

___

Ali Haydar. Dürerü’l-hükkâm Şerhu Mecelleti’l-ahkâm. Beyrût: Dâru Âlemi’l- Kütüb, 2003.
Apaydın, H. Yunus. “Velâyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/15–19. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Atar, Fahrettin. “Sulh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/481– 485. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Aydın, Mehmet Âkif. “Çocuk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/361–363. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Bardakoğlu, Ali. “Ehliyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/533– 539. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
Bardakoğlu, Ali. “Kurban”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/436–440. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
Bardakoğlu, Ali. “Vesâyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/66– 70. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Bedreddin Simâvî. Câmiu’l-fusûleyn. Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi, 119.
Berrac Cuma Muhammed. “el-Velâyetü fî Akdi’n-Nikâh”. Mecelletu’ş-Şerî‘a. Kuveyt: 1988.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhiyye Kâmûsu. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi, 1968.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhü’l-Buhârî. Beyrût: Dâru İbn Kesîr, 2002.
Buhûtî, Mansûr b. Yunûs b. Selâhiddîn. Keşşâfü’l-kınâ‘ ‘an metni’l-İknâ‘. Beyrût: yy. ts.
Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî. thk. İnâyetullah Muhammed. Beyrût: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2010.
Cevherî, İsmâil b. Hammâd. Sıhâhu’l-lugâ. Beyrût: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyin, 1987.
Cezîrî, Abdurrahman b. Muhammed. el-Fıkh ‘ale’l-mezâhibi’l-erba‘a. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
Cürcânî, Seyyid Şerîf. Mucemü’t-Ta‘rîfât. thk. Muhammed Sıddîk Minşâvî. Kahire: Dârü’l-Fazile, ts.
Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Abdülmelik. Nihâyetü’l-matlab fî dirâyeti’lmezheb. thk. Abdülazîm Mahmûd ed-Dîb. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2007.
Çalış, Halit - Hacak, Hasan. “Rehin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/538–542. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
Çeker, Orhan. Nafaka Kanunu. İstanbul: Ebru Yayınları, 1985.
Çeker, Orhan. İslâm Hukukunda Çocuk. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1990.
Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer. es-Sünen. thk. Ali Muhammed Muavvız - Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrût: Dâru’l-M‘arife, 2001.
Döndüren, Hamdi. Delilleriyle İslâm Hukuku. Konya: Mistaş Matbaası, 1977.
Ebû Dâvûd, Süleyman es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şu‘ayb Arnaût - Muhammed Kâmil. Riyad: Dârü’l-Risâleti’l-‘Alemiyye, 2009.
Erbay, Celal. İslâm Hukukunda Küçüklerin Himayesi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 1998.
Erbay, Celal. “Nafaka”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/282– 285. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Ergün, Mehmet. “Fıtır Sadakası”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/60 (2018), 1260–1269.
Erkal, Mehmet. “Toprak Mahsullerinin Zekâtı: Öşür”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 9 (2007), 9–36.
Genç, Mustafa. “İslâm Hukukunda Velâyetin Mahiyeti”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) 7/6 (2020), 204-227.
Hallâf, Abdülvehhâb. ‘İlmü usûli’l-fıkh. Kuveyt: 1968.
Hanefî, Muhammed Huseyn. Ahvâli’ş-Şahsîyye; Hukuku’l-Evlâd ve’l-Akârib. Mısır: Dârü’l-Fikri’l-‘Arabî, 1965.
Haraşî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. eş-Şerhu’l-kebîr ‘alâ Muhtasarı Halîl. Beyrût: yy. ts.
Hassâf, Ebû Bekr Ahmed b. Ömer b. Müheyr. Kitâbü’n-Nafakât. nşr. Ebü’l- Vefâ el-Efgânî. Beyrût: Dâru’s-Selfiyye, 1984.
Humeydî, Salih. Hukuku’z-Zevciyye fi’l-İslâm. Riyad: Dâru’r-Reşîd, ts. İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer. Reddü’l-muhtâr ‘ale’d-Dürri’lmuhtâr. nşr. Âdil Ahmed Abdülmavcûd - Ali Muhammed Muavvaz. Riyad: Dâru ‘Âlemi’l-Kütüb, 2003.
İbn Emîru Hâc. et-Takrîr ve’t-tahbîr. nşr. Abdullah Mahmûd Ömer. Beyrût: yy. 1999.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. el-Muhallâ. thk. Abdülgaffâr Süleyman el-Bündârî. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1969.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn. el-Muğnî. nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Turkî - Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. Riyad: Dâru’l‘Âlemi’l- Kütüb, 1997.
İbn Mâce. Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen, B.y.: Dârü’t-Te’sîl, 2014.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l- ‘Arab. Beyrût: Dâru’s-sadr, ts.
İbn Nüceym, Zeynüddîn. Bahrü’r-râ’ik Şerhu Kenzi’d-dekâ’ik (Minhatü’l- Hâlik haşiyesiyle birlikte) thk. Zekeriyya Ümeyrât. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l ‘İlmiyye, 1418/1997. 3/192.
İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. Bidâyetü’lmüctehid ve nihâyetü’l-muktesid. thk. Muhammed Subahî. Kahire: Mektebetü İbn-i Teymiyye, 1415.
Karadâvî, Yûsuf. Fıkhu’z-Zekât. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1973.
Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslâm Hukuku. İstanbul: Nesil Yayınları, 1986. Karaman, Hayreddin. İslâm Hukuku. İstanbul: İrfan Yayınevi, 1970.
Karaman, Hayreddin. “Asabe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/452–453. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mesûd b. Ahmed. Bedâ’i‘u’s-sanâ’i‘ fî tertîbi’şşerâ’i‘. thk. Ali Muhammed Muavvız - Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
Kelebek, Mustafa. İslâm Aile Hukukunda Velâyet. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
Koçak, Zeki. “İslâm Hukuk Metodolojisinde Ehliyet ve Kısımları”. Diyanet İlmî Dergi 39/4 (Ekim 2003). 31–54.
Komisyon. el-Mevsû‘atü’l-Fıkhiyye. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’lİslâmiyye, 2002.
Köse, Saffet. “Rüşd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/298–300. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. el-Muhtasar. (el-Lübâb şerhiyle birlikte). Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 2010.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen. el-Hâvî’l-kebîr. thk. Muhammed Muavvaz - Ahmed Abdülmevcûd. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1994.
Mergînânî, Burhâneddîn. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. thk. Abdülhay el-Leknevî. Karachi: Mektebetü’l-Büşrâ, 2011.
Mevsılî, Ebü’l-Fazl Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr li-ta‘lîli’l-Muhtâr. thk. Şuâyb Arnaût. Dımeşk: Dâru’l-Risâleti’l-İlmiyye, 2009.
Molla Hüsrev. Mir’atü’l-usû’l fî şerhi Mirkâti’l-vusûl. İstanbul: Şirket-i Sahafiye-i Osmaniye Matbaası, 1321.
Muhammed Ebû Zehre. el-Velâye ‘ale’n-nefs. B.y.: Dârü’l-fikri’l ‘Ârabî, ts. Muhammed Ebû Zehre. Usûlü’l-fıkh. İstanbul: Tebliğ Yayınları, 1957.
Muhammed Fevzî Feyzullah. Nazariyyetü’d-damân fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Kuveyt: 1986. Muhammed Kadri Paşa. el-Ahkâmü’ş-şer‘iyye fi’l ahvâli’ş-şahsîyye alâ mezhebi Ebî Hanîfeti’n-Nu‘mâni. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 2007.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîh-i Müslim. thk. Ebû Kuteybe Nazar b. Muhammed el-Fâriyâbî. B.y.: Dâru’t-Tayyibe, 2006.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. Minhâcü’t-tâlibîn ve ‘umdetü’l-müftîn. Cidde: Dârü’l-Minhâc, 2005.
Onur, Mehmet. “İslâm Hukukunda Sefeh Durumu Ve Sefihin Hacri”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (Aralık 2016), 107–129.
Özkan, Mehmet. “İslâm Hukukunda Velâyet Sahiplerinin Çocuğun Malları Üzerindeki Tasarruf Yetkileri”. Balıkesir İlahiyat Dergisi 13 (Haziran, 2021), 137–175.
Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm. el-Müdevvenâtü’l-kübrâ. nşr. Evkâvu’s- Su‘ûdiyye. Riyad: 1324.
Sa‘dî Ebû Ceyb. el-Kâmûsü’l-Fıkhî. Beyrût: Dârü’l-Fikr, 1988.
Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme. el-Mebsût. Beyrût: Dârü’l-M‘arife, 1989.
Seyyid Sâbık. Fıkhü’s-sünne. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 2004.
Şener, Abdülkadir. İslâm Hukukunda Hibe. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınlar, 1984.
Şener, Mehmet. “İslâm Hukukunda Velâyet”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (1985), 203-221.
Şirbînî, Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti me‘ânî elfâzi’l-Minhâc. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
Topal, Şevket. “Korumaya Muhtaç Çocukların Bakımı ve Gözetimi Açısından İslâm Hukûkunda Velâyet ve Vesâyet Yetkisi”. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/3 (2006), 249-273.
Uzunpostalcı, Mustafa. “Cenin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/369–370. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Uzunpostalcı, Mustafa. “İslâm Hukuku Açısından Ehliyet”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 8 (2006), 149–182.
Üsrûşenî, Ebü’l-Feth Mecdüddîn Muhammed b. Mahmûd. Ahkâmü’s-sıgâr. Millet Genel Kütüphanesi, Feyzullah, 648.
Ünver, Ahmet Numan. “Çocuğun Malının Zekâtı Meselesi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/31(Haziran 2015), 62–78.
Yavuz, Yunus Vehbi. İslâm’da Zekât Müessesesi. İstanbul: Ahmed Said Matbaası, 1972.
Yavuz, Yunus Vehbi. “Fitre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/160–161. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Yıldırım, Mustafa. “Vedîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/596–598. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Zerkâ, Mustafa Ahmed. el-Medhalü’l-fıkhiyyü’l-‘âm. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2004.
Zeydân, Abdülkerîm. el-Vecîz fî usûli’l-fıkh. Dımeşk: Müessesetü’r-Risâleti’n- Nâşirun, 2013. Zeydân, Abdülkerîm. İslâm Hukukuna Giriş. çev. Ali Şafak. İstanbul: Kayıhan yayınları, 1985.
Zühaylî, Muhammed Vehbe. el-Fıkhu’l-İslâmiyyi ve edilletühû. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, ts.
Zühaylî, Muhammed Vehbe. İslâm Fıkhı Ansiklopedisi. çev. Ahmet Efe. İstanbul: Risale Yayınları, 1994.