Mısradaki hecelerin açıklık/kapalılıklarını esas alan ve ilk kullanım alanı olarak Arap edebiyatının gösterildiği aruz vezni, sonraki devirlerde birtakım değişiklikler ile birlikte Fars edebiyatında da kullanım alanı bulmuş; ardından Fars edebiyatının da tesiriyle Türk edebiyatında asırlar boyu kullanılan bir ölçü birimi olmuştur. İlk dönemlerde Türkçe kelimelerin aruz vezniyle uyumsuzluğu; bilhassa da “â”, “î” ve “û” uzun ünlülerinin Türkçede bulunmayışı, aruz kusurları olarak değerlendirilen kimi yöntemlere sıklıkla başvurulmasına sebep olmuştur. İlerleyen devirlerde Arapça ve Farsça kelimelerin Türk dilinde yaygınlaşması ile aruz kusurları git gide azalmış, nihayet aruz vezniyle de âhenkli ve girift şiirlerin yazıldığı bir dönem yaşanır olmuştur. Türk şairleri tarafından benimsenen aruz vezni, milli ölçümüz olan hece ölçüsü ile de birlikte kullanım alanı bulmuştur. Klasik Türk şiirimizin temel ölçü birimi olmakla kalmamış bazı halk edebiyatı sanatçılarının da zaman zaman kullandığı bir ölçü birimi olmuştur. Hatta klasik Türk şiiri, ömrünü tamamladıktan sonra bile aruz vezni bir müddet daha kullanılmaya devam edilmiş; eski şiiri ve onun ölçü birimini tenkit eden şairler bile aruz vezniyle eserler vermişlerdir. Aruz veznini şiirlerinde kullanan şairlerin tasarrufları doğrultusunda aruz vezni, bazı dönemlerde bazı ilginç ve birtakım farklı kullanımlar da kazanmıştır. Bu çalışmamızda 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşayan Cerrâh Ömer Lutfî’nin “aruz vezni”ni şiirlerinde uygulayış biçimi ele alınmaktadır.

Aruz prosody, which is based on open/closed syllables in a verse and was first used in Arabic literature, has also been used in Persian literature with certain changes in later periods, and it has been used in Turkish literature for centuries as an influence of Persian literature. In early periods, the incompatibility of Turkish words with the aruz prosody, especially the lack of long vowels “â”, “î” and “û” in Turkish, led to the use of methods that were considered flaws in aruz. In the following periods, flaws in aruz gradually decreased with the spread of Arabic and Persian words in the Turkish language, and eventually, there was a period in which harmonious and intricate poems were written with aruz prosody as well. Adopted by Turkish poets, aruz prosody was also used with the syllabic verse, which is our national poetic form. Aruz prosody has not only become the poetic meter in our classical Turkish poetry; it was also a poetic meter occasionally used by some folk literature artists. Even after classical Turkish poetry had become a thing of the past, aruz prosody continued being used for a while more, and the poets who criticized the old poetry and its poetic meter also produced works with aruz prosody. Aruz prosody was used in some periods in interesting and different ways in line with the creativity of the poets who used the aruz prosody in their poems. This study discusses the way aruz prosody was used in the poems of Cerrâh Ömer Lutfî, who lived in the second half of the 19th century and the first quarter of the 20th century.