İDEOLOJİK BİR TEMA PARKI OLARAK ESKİŞEHİR

Bu makalede Eskişehir’de Yılmaz Büyükerşen döneminde (1999-2020) gerçekleştirilen kentsel mekân düzenlemelerinin toplumsal, kültürel ve siyasi dinamikleri, turizm endüstrisi ve ideolojik imge üretim süreçleri bağlamında ele alınmakta olup, söz konusu şehirde bulunan kentsel göstergeler diğer dünya kentlerine ve Ankara’ya referans verilerek analiz edilmektedir. Peyzaj mimarisinin bir parçası olan öğelerin, heykel grupları ve anıtların niyet edilen veya edilmeyen ideolojik tema parkı fragmanlarına dönüşerek belirmesini sağlayan sosyo-politik ve kültürel süreçlerin nasıl şekillendiği, post-modernist mimarlık kuramıyla ilişkisinin nasıl yapılandırıldığı, ideolojik bir ifade aracı olarak tasarımda ve mimarlıkta tarihselcilik tercihini sağlayan beğeni frekansı ve siyasi koşulların nasıl oluştuğu, bu süreçte belediye başkanlarının rolünün toplumsal olarak nasıl kurulduğu sorularına cevap aranmaktadır. Bu metinde Eskişehir’deki kentsel düzenlemelerin oluşturduğu göstergelerin Barthes’cı anlamda bir mitoloji yapı sökümü gerçekleştirilmekte; Charles Jencks’in parodi olarak tarihselci mimarlık ve postmodernizm, Jean Baudrillard’ın simülasyon, Walter Benjamin’in çocuksuluk, Henri Lefebvre’in anıta karşı ve anıttan yana, Umberto Eco’nun mimari bildirişim ve tarih kavramlarıyla kuramsal bir çerçeve oluşturulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Eskişehir, , Kültür ve Turizm Endüstrisi, , Mekân, , Toplum, , İdeoloji, , Postmodernizm, , Kentsel Tasarım

Eskişehir As an Ideological Theme Park

This article examines the urban design and monuments produced in Eskişehir within the context of tourism, cultural industry and the production of ideological imagery during the period of Mayor Yılmaz Büyükerşen (1999-2020), referring to world cities in general and to Ankara in particular. It analyses the socio-economic, political and cultural dynamics of the formation of urban space and tries to answer questions such as how the intended and unintended fragments of post-modern ideological theme parks shaped the urban landscape, how historicism in urban design, renovation and gentrification was instrumentalized as an ideological expression, and how the roles of mayors were socially constructed and approved. While the article decodes the urban signs of Eskişehir in the Barthesian sense, it also deconstructs the fragments of urban space and design using the concepts of historicism and postmodernism as a parody of the past (Charles Jencks), Simulation (Jean Baudrillard), childishness (Walter Benjamin), for the monument and against the monument (Henri Lefebvre), and architectural communication and history (Umberto Eco) as a theoretical framework.

Keywords:

Eskişehir, , tourism, , cultural industry, ,

PDF

___

“Ankara’nın RP’li Başkanına Tepkiler Sürüyor, Sökülen Heykeller Atatürk Kültür Merkezi’ne Dikilecek”. Cumhuriyet Gazetesi. 8 Haziran, 1994, 3.
Akarçay, Erhan. Nadir Suğur. “Eskişehir’de Kentin ve Tüketim Mekânlarının Dönüşümü”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. c. 71. n. 3 (2016): 797-825.
Aksoylu, Sevin. “Kentin Pazarlama ve Markalaşmasına Yönelik Eylemlerin Turizme Etkilerinin Eskişehir Örneğinde İncelenmesi”. İdeal Kent. s. 8 (Ocak 2013): 150-169.
Anderson, Benedict. Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. çev. İskender Savaşır. İstanbul: Metis, 1993.
Arıkan, İrfan. ed. Eskişehir Turizm Geliştirme Projeleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2006.
Ashworth, Gregory. Mihalis Kavaratzis. ed. Towards Effective Place Brand Management: Branding European Cities and Regions. Chelthenham, UK: Edward Elgar, 2010.
Ayvazoğlu, Beşir. Yahya Kemal: Eve Dönen Adam. 2. bs. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1996.
Barthes, Roland. Göstergeler İmparatorluğu. çev. Tahsin Yücel. 3. bs. İstanbul: YKY, 2007.
Batuman, Bülent. Milletin Mimarisi: Yeni İslamcı Ulus İnşasının Kent ve Mekân Siyaseti. çev. Şahika Tokel. İstanbul: Metis, 2018.
Baudrillard, Jean. Simülakrlar ve Simülasyon. çev. Oğuz Adanır. 6. bs. Ankara: Doğubatı, 2011.
Bauman, Zygmunt. Sosyolojik Düşünmek. çev. Abdullah Yılmaz. 16. bs. İstanbul: Ayrıntı, 2017.
Benjamin, Walter. Gesammelte Schriften, Das Passagen-Werk. V.1-V. 2. ed. Rolf Tiedemann. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1991.
Bhabha, Homi K. The Location of Culture. New York: Routledge, 2006.
Bodur, Feyyaz. “Eskişehir Sinemalarının Dünü ve Bugünü”. Kurgu Dergisi. s. 8 (1990): 203- 221.
Boorstin, Daniel Joseph. The Image: A Guide to Pseudo-Events in America. New York: Vintage Books, 1992.
Bourdieu, Pierre. Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. çev. Derya Fırat Şannan, Ayşe Günce Berkkurt. Ankara: Heretik, 2015.
Bozkurt, Mehmet Sadık. Bir Ömür Ki Yılmaz Büyükerşen. Ankara: Bilim ve Sanat, 2018.
Cebeci, Oğuz. Edebi Zevk Yargısı: Yüksek ve Popüler Edebiyat & “Kitsch”. İstanbul: 2020, İthaki.
Çelikkanat, Fikret. Eskişehir. Eskişehir: Bozkurt Matbaası, 1963.
_______. 50. Yılda Eskişehir. Eskişehir: Özgür Yayınları, 1973.
Eco, Umberto. Mimarlık Göstergebilimi. çev. Fatma Erkman Akerson. İstanbul: Daimon Yayınları, 2016.
Eskişehir Kültür Mirası Envanteri. http://www.eskisehirkulturenvanteri.gov.tr/detay.aspx?ID=19 (18. 07. 2019).
Esminyatürk-Türk Dünyası Şaheserleri Parkı. https://eskisehir.ktb.gov.tr/TR-157622/esminyaturk-turk-dunyasi-saheserleri-parki.html (22.07.2020).
Evren, Savaş. Nazmi Kozak. “Eskişehir’in Çekici Faktörlerinin Günübirlik Ziyaretçilerin Bakış Açılarıyla Değerlendirilmesi”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. c. 23. s. 2 (Güz 2012): 220-232.
Fındıklı, Erhan Berat. ed. Toplumsal Hafıza, Mimarlık, Tarih ve Kuram: Uğur Tanyeli ile Söyleşi. İstanbul: Everest, 2017.
Getz, Donald. Event Studies: Theory, Research and Policy for Planned Events. Amsterdam, Boston: Elsevier, 2007.
Goffman, Erving. Gündelik Yaşamda Benliğin Sunumu. çev. Barış Cezar. 2. bs. İstanbul: Metis, 2018.
Gökalp, Ziya. Türkçülüğün Esasları. haz. Kemal Bek. İstanbul: Bordo-Siyah, 2005.
Gülersoy, Çelik. Soğukçeşme Street. İstanbul: TTOK, 2002.
Hobsbawm, Eric. Terence Ranger. ed. The Invention of Traditon. Cambridge, New York: Cambridge University Press, 1992.
İtez, Özüm. “Hamam Yolu Park ve Meydan Düzenlemesi (Hamamyolu Urban Deck)”. http://www.arkitera.com/proje/6591/hamamyolu-urban-deck (16.07. 2019).
Jencks, Charles. Post-Modernism: The New Classicism in Art and Architecture. New York: Rizzoli, 1987.
Kaçar, Duygu. Açalya Alpan, “The revival of the industrial heritage in Eskişehir-Turkey through the rehabilitation of the Porsuk River”. Global Built Environment Review Special Edition (2018): 86-100.
https://www.globalbuiltenvironmentreview.co.uk/wp-content/uploads/2018/05/KacarAlpanGBER-2018ASpecialIssue.pdf (7.07. 2020).
Karakullukcu, Bayram. “Kültür Ekonomisi ve Şehir Pazarlama İlişkisi: Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkentliği Örneği”. I. Genç Bilim Adamları Sempozyumu, 28-29 Kasım 2013 (İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013). http://gencbilimadamlari.aydin.edu.tr/index.asp?id=20 file:///Users/ebf/Downloads/AydnniKongre-BildiriTamMetni-BayramKarakullukcu.pdf (28. 07. 2020).
Kavaratzis, Mihalis. Gary Warnaby. Gregory J. Ashworths. ed. Rethinking Place Branding: Comprehensive Brand Development for Cities and Regions. Chippenham UK: CPI Antony Rowe Books, 2018.
Koca, Güler. Rana Karasözen. “1945-1960 Dönemi Eskişehir Modern Kent Oluşumunda Öne Çıkan Yapılar”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Anadolu University Journal of Social Sciences. c./vol. 10. s/n.3 (2010): 191-211.
Kocaman, Enise. Online Mülakat: Erhan Berat Fındıklı. İstanbul-Berlin, 30. 11. 2019.
Koç, Evrim. “City Branding/Image Building as a New Paradigm: The Case of Eskişehir”. Doktora Tezi. METU. The Graduate School of Natural and Applied Sciences, 2018.
Korucu, Serdar. “Murat Bardakçı’nın Unuttuğu Ermeni Kilisesi”. Agos. 15.02. 2015. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/10602/murat-bardakcinin-unuttugu-ermeni-kilisesi (22. 07. 2020).
Kozak, Meryem Akoğlan. Eskişehir Turizm Master Planı 2011-2015. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi, 2011. Lefebvre, Henri. Kentsel Devrim. çev. Selim Sazer. İstanbul: Sel, 2011.
_______. Mekânın Üretimi. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Sel, 2014.
Lynch, Patrick. “Kengo Kuma & Associates Unveils Stacked Timber Museum in Turkey”. https://www.archdaily.com/869463/kengo-kuma-and-associates-unveil-stacked-timber-museum-in-turkey (16-07-2019).
MacCannel, Dean. “The Staged Authenticity: Arrangement of Social Space in Tourists Settings”. American Journal of Sociology. Vol. 79. No. 3 (November 1973): 589-603.
Mead, George Herbert. Zihin, Benlik ve Toplum. çev. Yeşim Erdem. Ankara: Heretik, 2017.
Mills, Charles Wright. Sociological Imagination. Fortieth Anniversary Edition. New York: Oxford University Press, 2000. Nora, Pierre. Hafıza Mekânları. çev. Mehmet Emin Özcan. İstanbul: Dost, 2006.
Önder, Selahattin. Engin Kırlı. “Osmanlı Döneminde Eskişehir’e Göçler”. Sosyal Bilimler Dergisi. c. 6. s. 1 (Haziran 2005): 129-144.
Peker, Ali Uzay. “Ankara Kent Kapıları Neyin Zaferi”. Arkitera. https://www.arkitera.com/gorus/470/ankara-kent-kapilari-neyin-zaferi_ (16. 07. 2019).
Pieterse, Jan Nederveen. Globalization and Culture: Global Melangé. 2nd edition. New York, Toronto, Playmouth UK: Rowman&Littlefield Publishers, 2009.
Ritzer, George. Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. 4. bs. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.
Sarlo, Beatriz. Geçmiş Zaman: Bellek ve Kültürü ve Özneye Dönüş Üzerine bir Tartışma. çev. Peral Bayaz Charum. Deniz Ekinci. İstanbul: Metis, 2012.
Seçilmiş, Cihan. “Ziyaretçilerin Gözüyle Eskişehir Turizminin Gelişmesini Etkileyen Sorunlar”. İşletme Araştırmaları Dergisi. 3/3 (2011): 37-57.
Şentürk, Levent. Kiç Sözlüğü. Kocaeli: Kült Neşriyat, 2014.
Şimşek, Gül. “River Rehabilitation with Cities in Mind: The Eskişehir Case”. METU JFA. c. 31. n. 1. (2014): 21-37.
http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2014/cilt31/sayi_1/21-37.pdf (7.07. 2020).
Tanpınar, Ahmet Hamdi. Yaşadığım Gibi. haz. Birol Emil. 2. bs. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1996.
Tanyeli, Uğur. Binalar Konuşunca Mimarlık Susar. İstanbul: SMD, 2007.
Taşçı, Cemalettin N. (söyleşi). Yılmaz Büyükerşen: Zamanı Durduran Saat. 5. bs. İstanbul: Doğan Kitap, 2017.
Timur, M. Necdet. Samet Çevik, Güzin Kıyık Kıcır. “Etkinlik Turizmi: Kültür Başkenti Etkinliklerinin Başarı Unsurları Üzerine bir Değerlendirme”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. y. 2. s. 2/1 (Haziran 2014): 56-83.
Uludağ Mimarlık. “Eskişehir Yüksek Hızlı Tren Garı”. http://uludagarch.com.tr/portfolio/eskisehir-yuksek-hizli-tren-gari/ (23-04-2020). Urry, John. Turist Bakışı. çev. Enis Tataroğlu, İbrahim Yıldız. Ankara: BilgeSu, 2009.
_______. Mekânları Tüketmek. çev. Rahmi G. Öğdül. 3. bs. İstanbul: Ayrıntı, 2018.
Venturi, Robert. Denis Scott Brown, Steven Izanour. Las Vegas’ın Öğrettikleri: Mimari Biçimin Unutulan Simgeselliği. çev. Serpil Merzi Özaloğlu. İstanbul: Şevki Vanlıoğlu Mimarlık Vakfı, 1993.
Weber, Max. Sosyoloji Yazıları. çev. Taha Parla. 3. bs. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları, 1993.
Zencir, Ebru. Eskişehir Turizm Master Planı. https://www.academia.edu/12764829/Eskişehir_Turizm_Master_Planı (1. 11. 2019).
Zukin, Sharon. The Culture of Cities. Cambridge Massachusetts: Blackwell, 1995.