SÖZLÜKBİLİM-TOPLUM DİLBİLİM ARAKESİTİ
Yaygın kanının aksine bir sözlük, yalnızca dilbilimsel özellik
gösteren tek boyutlu başvuru kaynağı değildir. Dil ve toplum
ilişkisi göz önüne alındığında, sözlükleri sözcük listelerinden
ibaret dilsel kaynaklar olarak tanımlamanın ötesine gidilerek
onları birer toplumsal kaynak olarak da tanımlamak
mümkündür. Çeşitli biçimlerde gerçekleşebilen dil ve toplum
ilişkisi çerçevesinde sözlükbilim-toplum dilbilim
arakesitinin birden fazla kesişim noktasını içerdiği
söylenebilir. Bu çalışmada öncelikli olarak akademi geleneği
ile karakterize edilebilecek sözlükbilim-toplumsal
tabakalaşma ilişkisi bağlamında toplumsal sınıfların
sözlüklerdeki temsiline yer verilmiş, ardından ulusal kimlik
inşasında önemli rol oynayan sözlüklerin dil politikaları
eşliğinde ne şekilde yorumlanabileceğine değinilmiştir.
Sözlükbilim ve küreselleşme ilişkisi ise küresel dil tasavvuru
bağlamında ele alınmış, dil anizomorfizmi odağında ise
sözlükbilim ve kültür ilişkisi sorgulanmıştır. Disiplinler arası
bakış açısı ile sorgulanan sözlükbilim-toplum dilbilim
arakesitinin söz konusu dört boyutu, sözlük ve toplum
ilişkisinin farklı biçimlerde tezahür ettiğini göstermiştir. Her
ne kadar tamamlanmış ve kusursuz bir sözlüğe ulaşmak
mümkün olmasa da literatürde toplum dilbilimi odaklı
sözlükbilim araştırmalarının artması, toplumun ve dilin
sözlüklerdeki temsili noktasında oldukça büyük öneme
sahiptir.
Anahtar Kelimeler:
Sözlükbilim, toplum dilbilim, toplumsal tabakalaşma, dil politikaları, küreselleşme, kültür.
THE INTERFACE OF LEXICOGRAPHY AND SOCIOLINGUISTICS
Contrary to common belief, a dictionary is not a onedimensional reference source with only linguistic features.
Considering the relationship between language and society,
it is possible to go beyond defining dictionaries as linguistic
resources consisting of word lists and to define them as social
resources. It can be said that the interface of lexicographysociety linguistics includes more than one intersection point
within the framework of language and society relationship
that can take place in various forms. In this study, firstly, the
representation of social classes in dictionaries in the context
of the lexicography-social stratification relationship, which
can be characterized by the academic tradition, is given, then
it is mentioned how dictionaries, which play an important
role in the construction of national identity, can be interpreted
in the context of language policies. The relationship between
lexicography and globalization was discussed in the context
of global language conception, and the relationship between
lexicography and culture was questioned in the focus of
language anisomorphism. The four dimensions of the
lexicography-sociolinguistics interface, which is handled
with an interdisciplinary perspective, showed that the
relationship between dictionary and society emerged in
different forms. Although it is not possible to reach a
complete and perfect dictionary, the increase in
sociolinguistic-oriented lexicography research in the
literature has a great importance in terms of the
representation of society and language in dictionaries.
Keywords:
Lexicography, sociolinguistics, social stratification, language policies, globalization, culture.,
___
- Atkins, B. T. Sue ve Rundell, Michael (2008) The Oxford Guide to Practical Lexicography, Oxford: Oxford University Press.
- Bagasheva, Alexandra (2012) “Culture-Specific Lexical Items, Concepts and Word-Level Communicative Strategies In English Bulgarian/Bulgarian-English Lexicography”, English Dictionaries as Cultural Mines, Ed. Roberta Facchinetti, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, s. 115-145.
- Bauman, Zygmunt (2020) Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Benson, Morton (1990) “Culture-Specific Items in Bilingual Dictionaries of English”, Dictionaries: Journal of the Dictionary Society of North America, 12, s. 43-54.
- Bergenholtz, Henning ve Tarp, Sven (1995) Manual of Specialised Lexicography: The Preparation of Specialised Dictionaries, Amsterdam&Philadelphia: John Benjamins.
- Considine, John (2014) Academy Dictionaries: 1600-1800, Cambridge: Cambridge University Press.
- Dollinger, Stefan (2016). “National Dictionaries and Cultural Identity: Insights from Austrian, German, and Canadian English”, The Oxford Handbook of Lexicography, Oxford: Oxford University Press, s. 590-604.
- Eriksen, Thomas Hylland (2007) Globalization: The Key Concepts, Oxford&New York: Berg. Fuertes-Olivera, Pedro A. ve Nielsen, Sandro (2014) “The dynamics of accounting terms in a globalized environment: The role of English as Lingua Franca”, Dynamics And Terminology: An Interdisciplinary Perspective on Monolingual and Multilingual Culture-Bound Communication, Ed. Rita Temmerman, Marc Van Campenhoudt, Amsterdam&Philadelphia: John Benjamins Publishing, s. 215-234.
- Furiassi, Cristiano (2012) “Brand Culture Mirrored in Dictionaries: Generic Trademarks in English and Italian”, English Dictionaries as Cultural Mines, Ed. Roberta Facchinetti, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, s. 95-113.
- Grenon-Nyenhuis, Chantale (2000) “The Dictionary as a Cultural Institution”, Intercultural Communication Studies, 5(1), s. 159-166.
- Heller, Monica ve McElhinny, Bonnie S. (2017) Language, Colonialism, Capitalism: Toward a Critical History, USA: University of Toronto Press.
- İlbaş, Songül (2019) “Dilsel Boşluk Kavramı: Tanım, Sınıflandırma ve Örnekler”, Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 8(20), s. 26-46.
- Kermas, Susan (2012) “Culture-specific Lexis and Knowledge Sharing in the Global Village”, English Dictionaries as Cultural Mines, Ed. Roberta Facchinetti, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, s. 73-93.
- Kristiansen, Marita (2014) “Concept change, term dynamics and culture-boundness”, Dynamics And Terminology: An Interdisciplinary Perspective on Monolingual and Multilingual CultureBound Communication, Ed. Rita Temmerman, Marc Van Campenhoudt, Amsterdam&Philadelphia: John Benjamins Publishing, s. 235-258.
- Kulamshaeva, Baktygul (2017) “İki Dilli Sözlüklerde Kültürel Öğeler Sorunu -Kültürel Öğeler ve Terimleştirme Üzerine-”, III. Uluslararası Sözlükbilimi Sempozyumu Bildiri Kitabı 3-4 Kasım 2016, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Basımevi, s. 79-92.
- Łozowski, Przemysław (2018) “Dictionaries and Culture”, The Routledge Handbook of Lexicography, Ed. Pedro A. Fuertes-Olivera, New York: Routledge, s. 166-178.
- McLuhan, Marshall (2001) Global Köy, İstanbul: Scala Yayıncılık.
- Nkomo, Dion (2018) “Dictionaries nd language policy”, The Routledge Handbook of Lexicography, Ed. Pedro A. Fuertes-Olivera, New York: Routledge, s. 152-165.
- Rasmussen, Saihong Li (2010) To Define and Inform: An Analysis of Information Provided in Dictionaries Used by Learners of English in China and Denmark, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
- Ritzer, George (2020) Küresel Dünya, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Roberts, Roda P. (2007) “Dictionaries and culture”, Dictionary Visions, Research and Practice Selected papers from the 12th International Symposium on Lexicography Copenhagen 2004, Ed. Henrik Gottlieb, Jens Erik Mogensen, Amsterdam&Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, s. 277-298.
- Šarcevic, Susan (1989) “Lexicography and Translation Across Cultures”, Translation and Lexicography: Papers Read at the EURALEX Colloquium Held at Innsbruck 2-5 July 1987, Ed. Mary Snell-Hornby, Esther Pöhl, Benjamin Bennani, Amsterdam&Philadelphia: John Benjamin Publishing Company, s. 211-224.
- Steger, Manfred B. (2020) Globalization: A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press. Švejcer, Aleksandr D. (1986) Contemporary Sociolinguistics Theory, Problems, Methods, Amsterdam: John Benjamins Publishing.
- Szerszunowicz, Joanna (2011) “The cultural component in bilingual dictionaries of phraseological units”, LEXICOGRAPHY: Theoretical and Practical Perspectives, Papers submitted to the Seventh ASIALEX Biennial International Conference Kyoto August 22-24, Ed. K. Akasu, S. Uchida, Tokyo: Asian Association for Lexicography, s. 628-637.
- Turner, Bryan S. ve Khondker, Habibul Haque (2019) Küreselleşme: Doğu ve Batı, Ankara: Koyu Siyah Yayınları.
- Williams, Geoffrey Clive (2012) “Art for Dictionaries’ Sake: Comparing Cultural Outlooks through Dictionaries and Corpora”, English Dictionaries as Cultural Mines, Ed. Roberta Facchinetti, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, s. 171-199.
- Yong, Heming ve Peng, Jing (2007) Bilingual Lexicography from a Communicative Perspective (Terminology and Lexicography Research and Practice), Amsterdam&Philadelphia: John Benjamins Publishing Company
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 25.12.2020
- Yayıncı: Disiplinler Arası Dil Araştırmaları Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
TÜRKÇE VE JAPONCADA KONU (TOPIC) İŞARETLEYİCİLERİ
SÖZLÜKBİLİM-TOPLUM DİLBİLİM ARAKESİTİ
SABAHATTİN ALİ’NİN “KIRLANGIÇLAR” HİKÂYESİNİN “TUTARLILIK GÖRÜNÜMLERİ” BAKIMINDAN ÇÖZÜMLENMESİ
KUZEYDOĞU TÜRK LEHÇELERİNİN İSTATİSTİKSEL BİR KARŞILAŞTIRMASI
SÖZLÜKBİLİM TERİMLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR’IN ROMANLARINDA ÇİRKİNLİK VE ÇİRKİNLİĞİN TEMSİL BİÇİMLERİ