CUMHURİYET DÖNEMİNDE YAPILAN İLK RESMİ İSLAM TARİHİ ÇALIŞMALARI (TARİH II ORTAZAMANLAR DERS KİTABI ÖRNEĞİ)

‘Erken Cumhuriyet Dönemi’ olarak nitelendirilen 1923-1938 yılları arası, Cumhuriyet tarihinin resmi tarih çalışmaları bakımından en yoğun dönemidir denilebilir. Bu dönemin temel özelliği, onun hem yeni bir yönetim biçimini, hem de kendisini yeniden tanımlayan bir zihniyet oluşturmayı amaçlamasıdır. Bu makalede, bu dönemde tarih alanında meydana gelen değişimlere değinilmekte, ardından asıl araştırma konumuz olan İslam tarihi alanındaki çalışmalar üzerinde yoğunlaşılmaktadır

The First Official Islamic History Studies During the Repubic Period

It can be said that the period between 1923-1938 named as Early Republic Periodis the most intensive period regarding the official history studies. Aiming to create a new form of government as well as to create a mindset which redefines itself is the main feature of this period. In this article, the changes which were occurred in this period in the field ofhistory will be mentioned briefly, and then will be focused on the studies in field of Islamic History which is our main topic.

PDF

___

• Abay, Muhammed (2007). Kur’an Kıssaları. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Akman, Şefik Taylan (2011). “Türk Tarih Tezi Bağlamında Erken Cumhuriyet Dönemi Resmî Tarih Yazımının İdeolojik ve Politik Karakteri”, Hacettepe, Hukuk Fak. Dergisi, C. 1, S. 1.
• Avcıoğlu, Doğan (1997). Türklerin Tarihi. İstanbul: Tekin Yay.
• Aycan, İrfan& Sarıçam, İbrahim (1993). Emevîler. Ankara: TDV. Yay.
• Baykal, Bekir Sıtkı (1971). “Atatürk ve Tarih” Belleten. C. XXXV, S. 140.
• Behar, Büşra Ersanlı (1992). İktidar ve Tarih, Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu 1929-1937. İstanbul: Afa Yay.
• Behar, Büşra Ersanlı (2002). “Bir Aidiyet Fermanı: Türk Tarih Tezi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Der. T. Bora, C. 4, İstanbul: İletişim Yay.
• Belleten, c, II, sy, 7-8, 1938, s, 346-352.
• Belleten, c, III, sy, 10 1939, lev, LXXXII.
• Birinci Türk Tarih Kongresi, Ankara: 2-11 Temmuz 1932, (2010). Kongrenin Zabıtları, Konferanslar, Münakaşalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Copeaux, Etienne (2006). Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk - İslam Sentezine. Çev. A. Berktay, İstanbul: İletişim Yay.
• Çapa, Mesut (2002). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Tarih Öğretimi”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk Yolu Dergisi, S. 29-30, MayısKasım.
• Çetinkaya, Bayram Ali (1994). M. Şemseddin Günaltay ve Fikriyatı. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Deletant, Dennis, Hanak Henri, (1988). Historians as Nation Builders; Central and South East Europe, London: Macmillan.
• Dini Kavramlar Sözlüğü. (2006). Ankara: DİB, Yay.
• Doğan, D. Mehmet (1990). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Rehber Yay.
• Durant, Ariel&Will (1983). Tarih Üzerine. Çev. Hüseyin Zamantılı, Ankara: Hülbe Yay.
• Erşahin, Seyfettin (2005). “Türkiye’de Modern İslam Tarihçiliğine Doğru Milli Devlette Ümmeti Çalışmak”, İslamî İlimlerde Metodoloji Meselesi 2, İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Eyice, Semavi (1968). “Türk Tarihinin Ana Hatları, Belleten, C, XXXII.
• Fığlalı, Ethem Ruhi (1995). “Atatürk ve Din”. Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
• Fığlalı, Ethem Ruhi (1999). “Atatürk ve Din”. Atatürk Düşüncesinde Din ve Laiklik, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
• Günaltay, M. Şemseddin (1941). Tarih I. Ankara: Maarif Matbaası.
• Güngör, Erol (1980). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. Ankara: Töre Devlet Yay.
• Gürtaş, Ahmet (1991). Atatürk ve Din Eğitimi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• Halefullah, Muhammed Ahmed (2002). Kur’an’da Anlatım Sanatı. Çev, Şaban Karataş, Ankara, Ankara Okulu Yay.
• Hizmetli, Sabri (1991). İslam Tarihçiliği Üzerine, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• İbn Hazm, (1382/1962). Cevâmiu’s-Sîre, Mısır mat, Dâru’l-Maarif.
• İbn Hişam, (1391/1971). Sîre, C. 1, Beyrut.
• İbn Sa’d, (1379/1957). Tabakâtü’l-Kübrâ, C. 1, Beyrut.
• İğdemir, Uluğ (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Tarih Kurumu, Ankara: TTK Basımevi.
• İkinci Türk Tarih Kongresi, (1943). İstanbul: Kenan Matbaası.
• İlk Mektepler Müfredat Programı. (1927). İstanbul: T.C. Maârif Vekâleti Yayım Müdürlüğü Arşivi Kütüphanesi.
• İnalcık, Halil (1953). “Some Remarks on the Study of History in Islamic Countries”, Middle East Journal, VII. Washington, USA.
• İnalcık, Halil (1962). The Rise of Ottoman Historiography, Historians of the Middle East, Derleyenler, Lewis & Holt, London: Oxford University Press.
• İnan, Afet (1939). “Atatürk ve Tarih Tezi”. Belleten, C. III.
• İzmirli, İsmail Hakkı (1943). “Şark Kaynaklarına Göre Müslümanlıktan Evvel Türk Kültürünün Arap Yarımadasındaki İzleri”. İkinci Türk Tarih Kongresi 20- 25 Eylül 1937, İstanbul: TTK Yay
• Kaplan, İsmail (2005). Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi ve Siyasal Toplumsallaşma Üzerine Etkisi. İstanbul: İletişim Yay.
• Kara, İsmail (1987). Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi. C. II, İstanbul: Risale Yay.
• Kastallani, Mevâhibu’l-Ledünniye. (1281). C. 1, Mısır.
• Kaya, Remzi (2012). “Kur’an-ı Kerim Kıssaları ve Düşündürdükleri”, U.Ü.İ.F. Dergisi, C. 11, S. 2.
• Köprülü, Fuad (1984). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: TTK Yay.
• Kushner, David (1977). The Rise of Turkish Nationalism. London: Frank Cass.
• Kütükoğlu, Mübahat S. (1990). Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usûl. İstanbul: İ. Ü. Edebiyat Fak. Yay.
• Langlois, Ch. V; Seignobos, Langlois, Ch. (2010). Tarih Tetkiklerine Giriş. Çev, Galip Ataç, Ankara: TTK Basımevi.
• Mehmet Ziya, (1926). Siyer-i Nebi. İstanbul: İbrahim Hilmi Matbaası.
• Mehran, Muhammad Beyyûmî (1996). “Tarihî Bir Kaynak Olarak Kur’an’ı Kerim”, Çev, İdris Şengül, Diyanet İlmi Dergi, C. 32, S. 1.
• Mehrân, Muhammed Beyyûmî (1997). “Dirâsat’un Tarihiyyet’un Mine’lKur’an’il-Kerîm”. (Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, 2. baskı, Beyrut 1988). “Kur’an-ı Kerimden Tarihi Araştırmalar”. Çev, İdris Şengül, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 36, Ankara.
• Memiş, Ekrem (1995). Tarih Metodolojisi. Konya: Öz Eğitim Yay.
• Muhammed Saîd Ramazan (1972). el-Bûtî, Min Revâi’i’l-Kur’an. Dımeşk.
• Ortamektepler İçin Tarih II. (1934). İstanbul: Devlet Matbaası.
• Ortaylı, İlber (1982). Gelenekten Geleceğe, İstanbul: Hil Yay.
• Ortaylı, İlber (1986). Osmanlı Tarih Yazıcılığının Evrimi Üzerine Düşünceler. Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişi, Derleyen, Sevil Atauz, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yay.
• Öztürk, Hakan (2012). “1923-1938 Yılları Arasında Din Derslerinde Okutulan Kitaplarda Hz. Muhammed Tasavvuru”. Fırat Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, C, 17, S, 1.
• Parlak, Ali (2014). “Esbâb-ı Nuzûl Bağlamında Hârût ve Mârût Kıssasının Mahiyet Analizi”. A.Ü.İ.F. Dergisi, C. 55, S. 1. Ankara.
• Râgıbu’l-İsfehanî, (1381/1961). Müfredâtü’l-Kur’ân, Mısır.
• Sarıçam İbrahim & Erşahin, Seyfettin (2014). İslam Medeniyeti Tarihi, Ankara: TDV Yay.
• Sarıkoyuncu, Ali (2002). Atatürk, Din ve Din Adamları. Ankara: TDV Yay.
• Süslü, Azmi (1998). Türk Tarihçiliği ve Atatürk. Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu, (3-6 Ekim 1995). Gazi Magosa –Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Atatürk C, 1, Ankara: Araştırma Merkezi Yay.
• Şakacı, Mustafa (1996). M. Şemseddin Günaltay’ın Fesefi Kişiliği. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Şengül, İdris (1994). Kur’an Kıssaları Üzerine. İzmir: Işık Yay.
• Şengül, İdris (1996). “Kur’an Kıssalarının Tarihi Değeri”. Diyanet İlmi Dergi, C. 32, S. 4
• Tarih I - Tarihtenevelki Zamanlar ve Eski Zamanlar, (1931). Der. Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti, İstanbul: Devlet Matbaası.
• Tarih II Ortazamanlar, (1931). Der. Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti, İstanbul: Devlet Matbaası. Tarih III Yeni ve Yakın Zamanlarda Osmanlı – Türk Tarihi, (1931). Der. Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti, İstanbul: Devlet Matbaası.Tarih IV Türkiye Cumhuriyeti, (1931). Der. Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti, İstanbul: Devlet Matbaası.
• Taşdemirci, Ersoy (1988). “Atatürk’ün Türk Tarih Tezinin Türk Kültür Politikası Açısından Değerlendirilmesi”. Malatya: İ.Ü. Sosyal Bil. Dergisi.
• Tekeli, İlhan (2007). “Küreselleşen Dünyada Tarih Öğretiminin Amaçları Ne Olabilir?”. Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları – Buca Sempozyumu 29 Eylül - 1 Ekim 1994, Der. S. Özbaran, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Tirmizî, (1356). Sünen, C, 5, Mısır: Mustafa Babi Matbaası.
• Togan, A. Zeki Velidi (1985). Tarihte Usül. 4. Baskı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Tuna, Korkut (1991). “Türk Tarih Tezleri ve Sosyoloji”. Tarih ve sosyoloji Semineri, 28-29 Mayıs 1990, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Türk Tarihinin Ana Hatları, (1930). İstanbul: Devlet Matbaası.
• Türk Tarihinin Ana Hatları Methal Kısmı, 1931, İstanbul: Devlet Matbaası.
• Türkiye Okulları Kılavuzu, (1936). İstanbul: Devlet Basımevi.
• Unat, Faik; Su, Kamil (1945). İlk Okul Kitapları, Tarih IV. Sınıf, İstanbul: MEB Bas.
• Üçok, Bahriye (1968). İslam tarihi Emeviler-Abbasiler. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Üzüm, İlyas (2004). “Mezhep”. TDV İslam Ansiklopedisi, C, 29, Ankara.
• Yakıt, İsmail (2002). Atatürk ve Din. Isparta: SDÜ, Yay, 5. Baskı.
• Yıldırım, Suat (1979). “Kur’an’ı Kerim’de Kıssalar”, Atatürk Üniv, İslami İlimler Fakültesi Dergisi, S. 3. Erzurum: Sevinç Matbaası.
• Yıldız, Ahmet (2007). “Ne Mutlu Türküm Diyebilene” - Türk Ulusal Kimliğinin Etno-seküler Sınırları (1919-1938). İstanbul: İletişim Yay.
• Yörükan, Yusuf Ziya (1926). Peygamberimiz, İstanbul: Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası.