Okul Öncesi Dönemde Dini Duygunun Kökenleri ve Gelişimi

Okul öncesi dönemdeki gelişimin bütün alanlarının, insanın gelecekteki hayatının tamamını etkilediği kabul edilir. Bu nedenle bu dönemdeki dini gelişim, hem din eğitimi hem de gelişim psikolojisi açısından ayrı bir önem kazanır. İnsanın dini davranışlarına kaynaklık eden dini duygunun oluşumu ve gelişiminin, son dönemlerde özellikle psikoloji biliminin uğraşlarından biri haline geldiğini görmekteyiz. Bu çalışmanın öncelikli amacı, bazı araştırmacılar tarafından dini duygunun kaynağı olarak gösterilen duyguları ve bunların dini duyguyla ilişki düzeylerini incelemektir. Yine bu amaca bağlı olarak, okul öncesi dönemde dini duygunun gelişim aşamaları da çalışmamızda incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Dini duygu, dini gelişim, din eğitimi, duygusal gelişim

The Origins and the Development of Religious Emotion in the Preschool Period

It is accepted that all development areas of preschool period have a significant impact in the future of the person. Therefore, the religious development of this period is important in respect of religious education and developmental psychology. In recent times, the formation and development of religious emotion determining the religious behaviors of human being appears as an important field of study, especially in psychology. The primary objective of this work is to examine the emotions accepted as sources of religious emotion by some researchers and their relationship status with religious emotion as well. Depending on this purpose, also, it will be examined stages of development of religious emotion in the preschool period.

Keywords:

Religious emotion, religious development, religious education, emotional development.,

PDF

___

Allport, Gordon W., Birey ve Dini (çev. Bilal Sambur), Elis Yay., Ankara 2004.
Armaner, Neda, Din Psikolojisine Giriş, Ankara 1980.
_____ İnanç ve Hareket Bütünlüğü Bakımından Din Terbiyesi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1967.
Aydın, Hayati, Kur’an’da Psikolojik İkna, Timaş Yay., İstanbul 2002.
Ayhan, Halis, Eğitime Giriş ve İslamiyetin Eğitime Getirdiği Değerler, Damla Yay., İstanbul 1986.
Ayverdi, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı, İstanbul 2008.
Bayraklı, Bayraktar, “Kur’an-ı Kerim’e Göre Ailede Çocuk Eğitimi”, İslam’da Aile ve Çocuk Terbiyesi-II, Ensar Neşriyat, İstanbul 2005.
Berryman, Jerome W., “Faith Development and the Language of Faith” (ed. Donald Ratcliff), Handbook of Children’s Religious Education, Religious Education Press, Birmingham, Alabama 1992.
Beydavi, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2008.
Bilgin, Beyza, “Okul Öncesi Çağı Çocuğunda Dini Kavramlar”, Din Öğretimi Dergisi, S.8- 9, (21-30), Meb. Yay., Ankara 1986.
Bovet, Pierre, Din Duygusu ve Çocuk Psikolojisi (çev. Selahattin Odabaş), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1958.
Clark, W. H., “Çocukluk Dönemi Dini” (çev. Neda Armaner), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24, (175-185), Ankara 1981.
Crapps, Robert W. An Introduction to Psychology of Religion, Mercer University Press, Georgia 1986.
Egemen, Bedi Ziya, Din Psikolojisi-Saha, Kaynak ve Metot Üzerine Bir Deneme, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1952.
Emmons, Robert A., “Emotion and Religion” (eds. Raymond F. Paloutzian and Crystal L. Park), Handbook of The Psychology of Religion and Spirituality, The Guilford Press, New York, London 2005.
Erikson, Erik H., Childhood And Society, Norton&Company Inc., New York 1963.
_____ İnsanın Sekiz Çağı (çev. T. Bedirhan Üstün, Vedat Şar), Birey-Toplum Yay., Anka- ra 1984.
Fersahoğlu, Yaşar, “Din Eğitimi ve Öğretiminde Duyguların Transferi”, Marmara Üniver- sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, (105-122), İstanbul 2000.
Fowler, James W. & Dell, Mary Lynn, “Stages Of Faith From Infancy Through Adoles- cence: Reflections On Three Decades Of Faith Development Theory” (eds. Eu- gene C. Roehlkepartain and others), The Handbook of Spiritual Development in Childhood and Adolescence, Sage Publications Inc., California 2006.
Fowler, James W., “Strength fort he Journey: Early Childhood Development in Selfhood and Faith” (ed. Doris A. Blazer), Faith Development in Early Childhood, Sheed&Ward Inc., Kanuga 1989.
Freud, Sigmund, The Future of an Illusion (translated and edited by James Strachey), Norton Company Inc., New York 1961.
Fromm, Erich, Man For Himself, Routledge, London 2002.
_____ The Art Of Loving, Choun Publishing Co., 1956.
Gardiner, Harry W. & Gander, Mary J., Çocuk ve Ergen Gelişimi (hzr. Bekir Onur), İmge Yay., Ankara 1995.
Gasset, Jose Ortega Y., Sevgi Üstüne (çev. Yurdanur Salman), Yapı-Kredi Yay., İstanbul 2001.
Gazali, Ebu Hamid, İhya-u Ulumi’d-Din (thk. Emin Kal’aci), Daru’s-Sadr, Beyrut 2004.
Gezgin, Ali Galip, “Eşanlamlılık Bağlamında Kur’an’da ‘Korku’ İfade Eden Kelimeler Üzerine Analitik Bir Değerlendirme”, İslami Araştırmalar Dergisi, 16/1, (38-62), Ankara 2003.
Gleason, John, Growing Up to God: Eight Steps in Religious Development, Abingdon Press, Nashville 1975.
Goldman, Ronald, Religious Thinking From Childhood To Adolescence, The Seabury Press, New York 1964.
Gottfried Heinelt, “Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Gelişiminin Psikolojik Temelleri” (çev. Şuayip Özdemir), Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, III/2, 2003.
Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi-II (çev. Said Mutlu, Salih Tuğ), İstanbul
Harms, Ernest, “The Development of Religious Experience in Children”, The American Journal of Sociology, The University of Chicago Press, Vol. 50, No.2 (September 1944).
Hayta, Akif, “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslam’da Allah Tasavvuru”, Değerler Eğitim Dergisi, 4 (12), (29-63), İstanbul 2006.
Heller, David, The Children’s God, The University of Chicago Press, London 1988.
Holm, Nils G., Din Psikolojisine Giriş (çev. Abdulkerim Bahadır), İnsan Yay., İstanbul 2004.
Hood, Ralph W. & Hill, Peter C. & Spilka, Bernard, The Psychology of Religion, The Guilford Press, New York 2009.
Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2001.
Hunter, Edith F., The Questioning Child and Religion, The Star King Press, Boston 1956.
Hurlock, Elizabeth Bergner, Child Development, Mc Graw-Hill Book, New York 1942.
İbn Esir, el-Kamil Fi’t-Tarih-II, Beyrut 1965.
İsfehani, Rağıp, Müfredat Elfazu’l-Kur’an, Daruşşamiye Yay., Beyrut, 1997.
James, William, The Varieties Of Religious Experience, (ed. LeRoy Miller), Colorada 1999.
_____ The Will To Believe, The Library of the United States Inc., New York 1992.
Jersild, T. Arthur, Çocuk Psikolojisi (çev. Gülseren Günçe), Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay., Ankara 1976.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem, İnsan ve İnsanlar, Evrim Yay., İstanbul 2005.
Kayıklık, Hasan, “Çocuğun İnanma Duygusunun Diğer Duygularla İlişkisi”, Çocuk Sorunları ve İslam Sempozyumu, Ensar Yay., İstanbul 2010.
Kirkpatrick, Lee A., Attachment, Evolution, And The Psychology of Religion, The Guilford Presss, New York, London 2005.
Koç, Ahmet, “Okul Öncesi Dönemde Ailede Çocuğun Din Eğitimi”, Çocuk Sorunları ve İslam Sempozyumu, Ensar Yay., İstanbul 2010.
Komisyon, Örnekleriyle Türkçe Sözlük-II, Milli Eğitim Bakanlığı Yay., İstanbul 2002.
Köylü, Mustafa, “Çocukluk Dönemi Dini İnanç Gelişimi ve Eğitimi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLV, II, (137-154), Ankara 2004.
Küçük, Raşit, “İslam Kültüründe Sevgi İçin Kullanılan Kavramlar”, İslam Ahlakı ve Sevgi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2007.
Mcdougall, William, An Outline Of Psychology, Jarrold&Sons Ltd., 2007.
Mehmedoğlu, Yurdagül, Okul Öncesi Çocuklarda Dini Duygunun Gelişimi ve Eğitimi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2005.
Moseley, Romney M. & Brockenbrough, Ken, “Faith Development in the Preschool Years”, Handbook of Preschool Religious Education, Religious Education Press, Birmingham, Alabama 1988.
Neill, A. S., Özgürlük Okulu (çev. Nilgün Şarman), Payel Yay., İstanbul 2000.
Okumuş, Ejder, “Tabii Afetler, Din ve Toplum-Marmara Depremi Örneği”, İslami Araştırmalar Dergisi, 15/3, (339-373), Ankara 2002.
Özbaydar, Belma, Din Ve Tanrı İnancının Gelişmesi Üzerine Bir Araştırma, Baha Matbaası, İstanbul 1970
Özeri, Zeynep Nezahat, Okul Öncesi Din Ve Ahlak Eğitimi, Dem Yay., İstanbul 2004.
Özyılmaz, Ömer, İslami Eğitim ve Psikolojik Temelleri, Pınar Yay., İstanbul 2003.
Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Samsun 2000.
Piaget, Jean, The Child’s Conception of the World, Routledge & Kegan Paul Ltd., London
_____ Judgement And Reasoning In The Child, Routledge & Kegan Paul Ltd., London 1928.
_____ The Language And Thought Of The Child, Read Books, 2008.
_____ The Psychology of Intelligence, Routledge Taylor & Francis Group, London and New York 2001.
Razi, Fahreddin, Tefsiru’l-Kebir, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2009.
Ribot, Theodule, Hissiyat Ruhiyatı-II, (çev. Mustafa Şekip Tunç), Evkaf İslamiye Matbaası, İstanbul 1927.
Rizzuto, Ana-Maria, The Birth of the Living God-A Psychoanalytic Study, The University of Chicago Press, London 1979.
Tamminen, Kalevi & Vianello, Renzo & Jaspord, Jean-Marie & Ratcliff, Donald, “The Religious Concepts of Preschoolers”, (ed. Donald Ratcliff), Handbook of Pre- school Religious Education, Religious Education Press, Birmingham, Alabama 1988
Tunç, Mustafa Şekip, Bir Din Felsefesine Doğru, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1959.
Vianello, Renzo & Tamminen, Kalevi & Ratcliff, Donald, “The Religious Concepts of Children”, (ed. Donald Ratcliff), Handbook of Children’s Religious Education, Religious Education Press, Birmingham, Alabama 1992.
Walk, Richard & Gibson, Eleanor, A Comparative And Analytical Study Of Visual Depth Perception, American Psychological Association, U.S.A. 1961.
Yavuz, Kerim, Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 1983
Yavuzer, Haluk, Çocuğu Tanımak ve Anlamak, Remzi Kitabevi, İstanbul 2005.
Zemahşeri, el-Keşşaf, Daru İhya-i Turasi’l-Arab, Beyrut 1997. ×××