Kur'ân'da Sünnetullah Ve Toplumların Çöküş Nedenleri
Sünnet, lügatte iyi olsun kötü olsun takip edilen yol ve âdet anlamına gelmektedir. Hadiste ve Kur'ân öncesi câhiliye döneminde de bu kelime aynı anlamda kullanılmıştır. Kur'ân'ın dünyaya ve hayata bakış açısını ortaya koyan kavramlar arasında odak bir konumda olan sünnet terimi, Kur'ân âyetlerinde de kök anlamını koruyarak yol, kanun, âdet ve âdetullah anlamında kullanılmıştır. Sünnet kelimesinin Allah'a izafe edilmesiyle oluşan sünnetullah ifâdesinin anlamı, insanların yapıp ettiklerinden dolayı Allah'ın onlara karşı takip ettiği yol olduğunu söyleyebiliriz. Bu, insanoğlunun tabi olduğu ve boyun eğmek zorunda olduğu evrensel bir yasadır. Başka bir ifâdeyle sünnetullah, "Allah'ın varlıklarla ilgili olarak öteden beri varolan ve varolmaya devam edecek değişmeyen davranış biçimidir." Kur'ân'da belirtildiği gibi bu yasa değişmezlik niteliğine sahiptir. İlâhî yasalarda bir değişiklik olmamakla birlikte, söz konusu yasaları öğrenmek suretiyle, onları lehimize kullanabiliriz. Allah'ın varlık dünyasıyla ilgili kanunları bilindiği takdirde onları kontrol altına almak ve iyiliğin hakim olma sürecini hızlandırmak mümkündür. Bu ilâhî yasaların bilinmesi ise ancak geçmişlerin tarihini, onların yükselme ve gerileme nedenlerini araştırmakla ortaya çıkabilir. Kur'ân kıssalarında toplumların yükselme ve ilerleme sebepleri anlatıldığı gibi, milletlerin çöküp yok olma sebepleri de anlatılmakta ve bunların Allah'ın varlıklar hakkındaki değişmez yasaları gereği olduğu vurgulanmaktadır. İşte biz bu anlamdaki Kur'ân kıssalarını incelediğimiz zaman ilerlemenin ve gerilemenin yasalarını öğrenip, yeni bir medeniyet kurma veya çökmüş bir toplumu ayağa kaldırmanın yollarını da öğrenmiş oluruz.
Anahtar Kelimeler:
Sünnetullah, çöküş, medeniyet, değişim, kıssa.
Divine Law In The Quran And The Reasons Of The Decline Of Communities
The word sunnah, literally means custom or the way to follow regardless of its being right or wrong. This word is also used in the same context with Hadith and denotes to the period of cahiliyah before the Quran was revealed. The word Sunnah has a pivotal role in reflecting the Quranic view of life and the world and has been used within the context of such concept as law, custom and God’s ways. Consequently, the meaning of the word Sunnetullah can be associated with God. It may also be defined as the measure God takes against the deeds of human beings. This is a universal law which human beings have to follow and subdue. In other words, sunnetullah “is a body of laws and the machinery governing the universe and a divine intervention which existed in the past and will continue to exist without changing”. As stated in Quran, this law has not changed and can not be changed in any way. We can use these unchanging divine rules and laws in favor of humanity without changing them. By having an even insight into the nature of these rules we can lead a safer and more profitable life. One possible way of learning and practicing these divine laws is to study and search the history, the reasons of the rise and demise of the past communities. In Quranic stories, the reasons of the rise and decline of communities are reiterated and deemd as the unchanging laws of God governing the humanity. Studying these laws from this point of view will help us to understand the flaws leading to the destruction of the past nations and communities, and it will provide an integral part of the guidence for constructing a better society and civilization
Keywords:
Divine law, collapse, civilization, change, story,
___
- Abdulbaki, Muhammed Fuâd, el-Mu'cemü'l-Müfehres li Elfâzi'l- Kur'âni'l-Kerim, Dâru'l-Kütübi'l-Mısriyye, Kahire, 1945.
- Ali, Cevad, el-Mufassal fi Tarihi'l-Arab Kable'l-İslam, 1993, ikinci baskı, y.y.
- Âlusî, Mahmud Ebu'l-Fadl, Rûhu'l-Meânî fi Tefsiri'l-Kur'âni'l-Azim ve's-Seb'i'l-Mesânî, Dâru İhyai't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut, trs.
- Beğâvî, Hüseyin b. Mes'ud, Meâlimü't-Tenzil, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut, 1987.
- Beydâvî, Kadî Nasirüddin Abdullah b. Ömer, Envâru't-Tenzil ve Esrâru't-Te'vil, thk. Abdulkadir Arafât, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1996.
- Beyhakî, Ebubekir Ahmed b. Hüseyn, Şuabu'l-İman, thk. Muham- med Said Zağlul, Dâru'l-Kütüb'i-İlmiyye, Beyrut, h. 1410.
- Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmi'u's-Sahih, thk. Mustafa Dib el-Buğa, Beyrut, trs.
- Curcânî, Ali b. Muhammed Seyyid Şerif, et-Ta'rifât, thk. İbrahim el- Ebyârî, Dâru'l-Kütübi'l-Arabî, Beyrut.
- Dârimî, Abdullah b, Abdirrahman, Sünen, thk. Fevvaz Ahmed-Halid es-Subu', Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, Beyrut, 1407.
- Duman, M. Zeki, “Asr-ı Saadet'te Âdâb-ı Muaşeret", Asr-ı Saadet'te İslâm, İstanbul, 1994.
- Ebu Dâvud Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî, Sünen, thk. Muham- med Muhyiddin, Dâru'l-Fikr, trs.
- Ebu's-Su'ûd Muhammed b. Muhammed el-İmâdî, İrşadu'l-Akli's- Selim ilâ Mezaye'l-Kur'âni'l-Kerim, Dâru İhyai't-Türasi'l- Arabî, Beyrut, trs.
- Esed, Muhammed, Kur'ân Mesajı Meal-Tefsir, çev. Cahit Koytak- Ahmet Ertürk, İşaret Yay., İstanbul, 1999.
- Gazzâlî, Muhammed, Nazaratun fi'l-Kur'ân, Kahire, beşinci baskı, trs.
- Halidî, Salah, el-Kasasu'l-Kur'ânî, Daru'l-Kalem, Dimeşk, 1998.
- Halil, İmadüddin, İslâm'ın Tarihi Yorumu, çev. Ahmet Ağırakça, Ri- sâle Yay., İstanbul, 1988.
- Heyşûr, Muhammed, Sünenu'l-Kur'âni fi Kiyami'l-Hadarâti ve Sukûtihâ, Kahire, 1996.
- İbn Cinnî, Osman Ebu'l-Feh, el-Elfazu'l-Mehmuze, thk. Mazin el- Mübarek, Dâru'l-Fikr, Dimeşk, 1988
- İbn Haldûn, Abdurrahman, Mukaddime, Beyrut, 1996.
- İbn Kesir, el-Hafız Ebu'l-Fidâ İsmail, Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azim, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1401.
- İbn Kesir, el-Hafiz Ebu'l-Fidâ İsmail, el-Bidâye ve'n-Nihâye, Mektebetu'l-Maârif, Beyrut, trs.
- İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem el-İfrikî, Lisânu'l-Arab, Dâr Sadr, Beyrut, trs.
- İbnu’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdu'l-Mesir fi İlmi't-Tefsir, el-Mektebu'l-İslâmî, Beyrut, 1404, üçüncü baskı.
- İsfehânî, er-Rağıb, Müfredâtü Elfâzi'l-Kur'ân, thk. Safvan Adnan Dâvud, Dâru'l-Kalem, Dimeşk, 1992.
- Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebibekir, el-Câmi li Ahkâmi'l-Kur'ân, thk. Ahmed Abdulalim, Daru'ş-Şa'b, Kahi- re, 1372, ikinci baskı.
- Mevdudî, Ebu'l-A'lâ, Tefhimu'l-Kur'ân, trc. Heyet, İstanbul, 1986.
- Mısrî, Şihabuddin Ahmed b. Muhammed el-Hâim, et-Tibyân fi Tef- siri Garibi'l-Kur'ân, thk. Fethi Enver, Dâru's-Sahabe, Kahi- re, 1992.
- Munâvî, Muhammed Abdurrauf, Faydu'l-Kadir Şerh el-Câmi'i's- Sağir, Mısır, h. 1356.
- Nesefî, Ebu'l-Berekât Abdullah b. Ahmed, Tefsiru'n-Nesefî (el- Medârik), y.y., trs.
- Özakpınar, Yılmaz, İslâm Medeniyeti ve Türk Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1999.
- Özsoy, Ömer, Sünnetullah, Ankara, 1994.
- Râzî, Fahrüddin, Mefâtihu'l-Gayb (et-Tefsiru'l-Kebir), Dâru'l- Kütübi'l-İlmiyye, Tahran, trs., ikinci baskı.
- Rıza, Muhammed Reşid, Tefsiru'l-Kur'âni'l-Hakim (Tefsiru'l- Menâr), Dâru'l-Marife, Beyrut, trs., ikinci baskı.
- Said, Cevdet, Âdemin Oğlu Habil Gibi Ol, çev. Abdi Keskinsoy, İs- tanbul, 2000.
- Sıddıkî, Mazharuddin, Kur'ân'da Tarih Kavramı, çev. Süleyman Kalkan İstanbul, trs., üçüncü baskı.
- Suyûtî, Celâluddin Abdurrahman, ed-Dürru'l-Mensûr, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1993.
- Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu'l-Kadir, Dâru'l- Fikr, Beyrut trs.
- Şeybânî, Ahmed İbn Hanbel, Müsned, Müessesetu Kurtuba, Mısır, trs.
- Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Câmiu'l-Beyân fi Te'vili'l- Kur'ân, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1405.
- Tirmizî, Muhammed b. İsa , Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şakir vd., Daru İhyâi't-Türasi'l-Arabî, Beyrut, trs.
- Ulutürk, Veli, Zulüm Kavramı, Kayseri, 1993, ikinci baskı.
- Vâhidî, Ali b. Ahmed, el-Veciz fi Tefsiri'l-Kitabı'l-Aziz, Daru'l- Kalem, Beyrut, 1415.
- Zeydân, Abdulkerim, es-Sünenu'l-İlâhiyye, Beyrut, 1998, üçüncü baskı.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: Yavuz ÜNAL