İlk Anadolu Selçuklu-Gürcü Karşılaşması: Pasinler Savaşı Ve Sonuçları
Anadolu Selçukluları ile Gürcüler, 1202’de Sarıkamış yakınlarında savaştılar. Bu dönemde Selçuklular ülkede siyasî birliği sağlamaya çalışırken Gürcüler altın çağını yaşıyorlardı. Pasinler Savaşı, Selçukluların yenilgisiyle sonuçlandı. Bu yenilgi, Doğu Anadolu ve Kafkasya istikametindeki Selçuklu ilerleyişini sekteye uğrattı ve Gürcülere bölgedeki nüfûzlarını artırma fırsatı verdi. Bundan sonra Gürcüler Ahlatşahlar ülkesine saldırarak Kars’ı ele geçirdiler ve başkent Ahlat’ı kuşattılar. Bu saldırılar, başkomutan İvani’nin 1210’da Ahlat’ta esir alınmasına kadar devam etti.
Anahtar Kelimeler:
Anadolu Selçukluları, Gürcüler, Rükneddin Süleymanşah, Kars, Ahlat
The First Meeting Between Seljuks of Anatolia and Georgians: The Battle of Pasinler and It’s Results
Seljuks of Anatolia and Georgians fought near Sarikamis in 1202. In this period, Seljuks were trying to unify the country, and Georgians were experiencing their golden age. Battle of Pasinler resulted with defeat of Seljuks. As a result of this defeat, their advancing to the Caucasus was interrupted and Georgians increased their influence in the region. After that Georgians attacked to the land of Akhlatshahs, they captured Kars and sieged Akhlat, the capital city. These attacks were ended by captivity of Ivani, the commander in chief, in 1210.
Keywords:
Seljuks of Anatolia, Georgians, Rukneddin Suleymanshah, Kars, Akhlat,
___
- Aksarayî, Kerimüddin Mahmud-i, Müsameretü’l-Ahbar, trc. Mürsel Öztürk, Ankara 2000.
- el-Aksarayî, Mahmud b. Muhammed (Kerim), Müsamertü’l-Ahbâr, nşr. Os- man Turan, Ankara 1944.
- Allen, W.E.D., A History of the Georgian People, London 1932.
- Alptekin, Coşkun, “Türkiye Selçukluları”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, ed. Kenan Seyithanoğlu, İstanbul 1989, VIII, 209-406.
- Berdzenişvili, Niko – Simon Canaşia, Gürcüstan, trc. Hayri Hayrioğlu, İstan- bul 1997.
- Brosset, Marie Felicite, Gürcistan Tarihi (Eski Çağlardan 1212 Yılına Kadar), trc. Hrand D. Andreasyan, haz. Erdoğan Merçil, Ankara 2003.
- Caparidze, Goça, Sakartvelo da Mahlobeli Ağmosavletis İslamuri Samkaro, Tbilisi 1995.
- Gündüz, Tufan, “Kars”, DİA, XXIV, 515-518.
- İbn Bibi (el-Hüseyin b. Muhammed b. Ali el-Caferî er-Rugadî), el-Evamirü’l- Ala’iye fi’l-Umuri’l-Alaiye (Selçuk Name), trc. Mürsel Öztürk, I-II, An- kara 1996.
- İbn Kesir, Ebu’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer, el-Bidaye ve’n-nihaye, I-VII, Beyrut 1992.
- İbn Vasıl, Ebu Abdullah Cemaleddin Muhammed, Müferricu’l-kurub fi ahbari beni Eyyub, I-V, Kahire 1953.
- İbnü’l-Esir, Ebu'l-Hasen Ali b. İzzüddin, el-Kâmil fi't-Târih, I-XIII, Beyrut 1982.
- Kafesoğlu, İbrahim, “Selçuklular”, İA, X, 353-416.
- Karamanlı, Hüsamettin M., “Gürcistan”, DİA, XIV, 311-313.
- Kaya, Selim, I. Gıyaseddin Keyhüsrev ve II. Süleymanşah Dönemi Selçuklu Tarihi (1192-1211), Ankara 2006.
- el-Kazvinî, Zekeriya, Asaru’l-Bilad ve Ahbaru’l-İbad, Beyrut ts.
- Kırzıoğlu, M. Fahreddin, “Kars”, İA, VI, 360-363.
- Kırzıoğlu, M. Fahrettin, Kars Tarihi, Ankara 1953.
- Kırzıoğlu, M. Fahrettin, Yukarı Kür ve Çoruk Boylarında Kıpçaklar, Ankara
- Lordkipanidze, Mariam, Georgia in the 11th-12th Centures, Tbilisi 1987.
- el-Makrizî, Ahmed b. Ali, Kitabü’s-sülûk li marifeti düveli’l-mülûk, nşr. Mu- hammed Mustafa Ziyade, I-XII, Kahire 1956.
- Minorsky, V., “Lazlar”, İA, VII, 25-28.
- Özaydın, Abdülkerim, “Ahlatşahlar”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tari- hi, ed. Kenan Seyithanoğlu, İstanbul 1989, VIII, 194-208.
- Özaydın, Abdülkerim, “Kılıçarslan II”, DİA, XXV, 399-403.
- Özaydın, Abdülkerim, “Mengücükler”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Ta- rihi, İstanbul 1989, VIII, 141-154.
- Runcıman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, trc. Fikret Işıltan, Ankara 1987.
- Sevim, Ali -Yaşar Yücel, Türkiye Tarihi Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi, Ankara 1989.
- Stepnadze, C., Sakartvelo XII Saukunesa da XIII Saukunis Pirvel Meothedşi, Tbilisi 1985.
- Streck, M., “Dvin”, İA, III, 682-683.
- Sunny, Ronald Grigor, The Making of the Georgian Nation, London 1989.
- Sümer, Faruk, “Ahlat”, DİA, II, 19-22.
- Sümer, Faruk, “Ahlatşahlar”, DİA, II, 24-28.
- Sümer, Faruk, “Mengücüklüler”, DİA, XXIX, 138-142.
- Sümer, Faruk, “Mengücükler”, İA, VII, 713-718.
- Şakir Şevket, Trabzon Tarihi, haz: İ. Hacıfettahoğlu, Ankara 2001.
- Şengelia, Nodar, “Selçukebisa da Sakartvelos Diplomatiuri Urtiertoba XI-XIII ss.”, Kartuli Diplomatia, Tbilisi 1997, IV, 69-85.
- Şengelia, Nodar, “Sakartvelos Sagareo Politikuri Urtiertobani Tamaris Mepobaşi”, Sakartvelos İstoriis Narkvevebi, ed. Zurab Ançabadze – Viktor Guçua, Tbilisi 1979, III, 316-339.
- Şengelia, Nodar, Mtsire Aziis Selçukebi da Sakartvelo, Tbilisi 2003.
- Şeşen, Ramazan, “Eyyubiler”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, ed. Kenan Seyithanoğlu, İstanbul 1987, VI, 301-432.
- Tsintsadze, Yase, Basianis Brzola 1205 tz, Tbilisi 1971.
- Turan, Osman, “Keyhusrev I”, İA, VI, 613-620.
- Turan, Osman, “Kılıç Arslan II”, İA, VI, 688-703.
- Turan, Osman, “Süleyman-Şah II”, İA, XI, 219-222
- Turan, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, 2. bs., İstanbul 1980.
- Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, İstanbul 1998.
- Ünsî, Selçuk Şehnamesi (Şehnâme-i Selçuk), trc. Mehmet Ferit Uğur, Konya 1942.
- Vahuşti Batonişvili, Ağtzera Sameposa Sakartvelosa, nşr. S. Kauhçişvili, Tbilisi 1973.
- Vardan Vardabet, "Türk Fütuhatı Tarihi (889-1269)", trc. Hrant D. Andreasyan, Tarih Semineri Dergisi, sy. 1-2 (İstanbul 1937), s. 154
- Yakut el-Hamevî, Mu’cemü’l-Büldân, I-VII, Beyrut 1990.
- ez-Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed, Tarihu’l-İslam ve vefeyatu’l- meşahiri ve’l-a’lam, thk. Ömer Abdüsselam Tedmurî, Beyrut 1998.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: Yavuz ÜNAL