İbn Meymûn’un Düşüncesinde Aklın Sınırları Ve Din – Felsefe İlişkisi
Bu makalede, Endülüslü bir İslâm filozofu olan İbn Meymûn’un din-felsefe ilişkisi hakkındaki görüşlerini ele alacağız. İbn Meymûn, Fârâbî, İbn Sina, İbn Bacce ve İbn Rüşd gibi, Aristoteles’i takip eden İslâm filozoflarından biri-dir. Felsefî sistemi içerisinde akla önemli bir yer vermekte ve onu otorite ola-rak kabul etmektedir. Bununla birlikte aklı her şeyin bilgisini insana veren mutlak bir otorite olarak ele almamaktadır. Özellikle ay-üstü âlem hakkında bilgi elde etmek için aklın başka bir bilgi kaynağına ihtiyacı vardır. Bu bilgi kaynağı din olmaktadır. Akıl ile din arasında karşılıklı bir ilişki vardır. Dola-yısıyla da din ile felsefe çelişmeyip uyuşmaktadır. Her ikisinin kaynağı da Tanrı’dır.
Anahtar Kelimeler:
İbn Meymûn, akıl, din, felsefe, din-felsefe ilişkisi
The Limits of Reason and Relationship Between Religion and Philosophy in the Thought of Maimonides
In this article, we will deal with the ideas of Maimonides, who was a Jew of Andalusia and a philosopher of Islam, on the relationship between religion and philosophy. Like Farabi, Ibn Sina, Ibn Bajjah, and Averroes, he was one of the thinkers, who were in the line of Aristotelian tradition. In his philo-sophical system, he emphasized human reason and considered it as authori-ty. However, he did not regard it as the absolute authority which can give the human-being the knowledge of all the things. Above all, for him, we need some other source of knowledge about what mundos sur -luna has got. This source is the religion itself and so, there is a strong correlation between reason and religion. Hence, reason and religion both are not in contradictious but in reconciled situation and source of all these is God
___
- Ahmet Asım Efendi, Kamus Tercümesi (el-Okyanusu’l-Basit fî Tercemeti’l- Kamusi’l-Muhit), İstanbul 1305.
- Alper, Ömer Mahir. İslam Felsefesinde Akıl-Vahiy Felsefe-Din İlişkisi, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2000.
- Arberry, Arthur John. Revelation and Reason in Islam, George Allen and Unwin, London 1971.
- Arslan, Ahmet. İbn Haldun’un İlim ve Fikir Dünyası, Kültür ve Turizm Bakan- lığı, Ankara 1987.
- ___________ İslam Felsefesi Üzerine, Vadi Yayınları, Ankara 1999.
- Atay, Hüseyin. “Önsöz”, İbn Meymûn, Delâletü’l-hâirîn (içinde), thk. Hüseyin Atay, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1972, c. III, s. V-XXXVII.
- Aydınlı, Yaşar. Fârâbî’de Tanrı-İnsan İlişkisi, İz Yayıncılık, İstanbul 2000.
- Bayraktar, Mehmet. İslâm Felsefesine Giriş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fa- kültesi Yayınları, Ankara 1988.
- Bolay, Süleyman Hayri. Felsefî Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Akçağ Yayınla- rı, Ankara 1999.
- Buijs, Joseph Antony. Negative Language and Knowledge About God: A Critical Analysis of Maimonides’ Theory of Divine Attributes, The University of Western Ontario, London, Ontario 1976.
- ___________ “Religion and Philosophy in Maimonides, Averroes, and Aquinas”, Medieval Encounters, vol. 8, Numbers 2-3, s. 160-183.
- ___________ “The Philosophical Character of Maimonides’ Guide – A Critique of Strauss’ İnterpretation”, Maimonides: A Collection of Critical Essays, ed., Joseph A. Buijs, University of Notre Dame Press, Notre Dame-Indiana 1988.
- Bulaç, Ali. İslam Düşüncesinde Din - Felesfe İlişkisi, İz Yayıncılık, İstanbul 1995.
- Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 1999.
- Farâbî, Kitâbu’l-hurûf, thk. Muhsin Mehdi, Daru’l-Meşrık, Beyrut-Lübnan 1986.
- Gilson, Etienne. Reason and Revelation in the Middle Ages, Charles Scribner, New York 1963.
- Hitti, Philip K. Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, Çev. Salih Tuğ, Boğaziçi Ya- yınları, İstanbul 1980.
- Isfahani, Ragıb. el-Müfredat fî Garibi’l-Kur’an, Daru’l-Maarife, Beyrut, ts.
- İbn Manzûr, Lisanu’l-Arab, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut 1995.
- İbn Meymûn, “Musa İbn-i Meymûn’un Mantık Terimleri Risalesi”, Çev. Mubahat Türker, AÜDTCF Dergisi, c. XVIII, sy. 1-2, Ocak-Haziran 1960, s. 9-64.
- ___________ Delâletü’l-hâirîn, thk. Hüseyin Atay, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1972. İngilizce çevirisi için bk. The Guide of The Peplexed, Shlomo Pines, The University of Chigago Pres, Chicago and London 1963.
- İbn Rüşd, Faslû’l-Makâl Felsefe-Din İlişkisi, Çev. Bekir Karlığa, İşaret Yayın- ları, İstanbul 1992.
- Johnson, Paul. A. History of the Jews, Harper & Row, New York 1988.
- Karlığa, Bekir. “İbn Rüşd’de Din-Felsefe İlişkisi”, İbn Rüşd, Faslu’l-Makal (içinde), çev. Bekir Karlığa, İşaret Yayınları, İstanbul 1992, s. 21-55.
- Leaman, Oliver. “İbn Meymûn-Düşüncesi” md., DİA, XX, 197-199.
- ___________ Moses Maimonides, Routledge, London and New York 1990.
- ___________ Ortaçağ İslam Felsefesine Giriş, Çev. Turan Koç, Rey Yayıncılık, Kayseri 1992.
- Leibowitz, Yeshayahu. The Faith of Maimonides, English translation by John Glucker, Naidat Press Ltd., Israel 1989.
- Öner, Necati. Klasik Mantık, AÜİF Yayınları, Ankara 1978.
- Pines, Shlomo. “The Limitations of Human Knowledge According to Al- Farabi, İbn Bajja, and Maimonides”, Maimonides: A Collection of Critical Essays, ed. Joseph A. Buijs, University of Notre Dame Press, Notre Dame-İndiana 1988.
- ___________ “The Philosophıc Sources of The Guide of Perplexed ”, İbn Meymûn, Delâletü’l-hâirîn (içinde), thk. Hüseyin Atay, Ankara Üniver- sitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1972, s. lvii-cxxxiv.
- Sarıoğlu, Hüseyin. İbn Rüşd ve Felsefesi, İÜSBE, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1993.
- Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
- Türker, Mübahat. Üç Tehafüt Bakımından Felsefe ve Din Münasebeti, AÜDTCF Yayınları, Ankara 1956.
- Uludağ, Süleyman. “Giriş”, İbn Rüşd, Felsefe – Din İlişkileri (içinde), Çev. Sü- leyman Uludağ, Dergah Yayınları, İstanbul 1985, s. 11-91.
- Ülken, Hilmi Ziya. İslâm Düşüncesi, İstanbul Edebiyat Fakültesi Yayınları, Rıza Koşkun Matbaası, İstanbul 1946.
- ___________ İslam Felsefesi, Kaynakları ve Etkileri, Cem Yayınevi,İstanbul 1993.
- Vorlander, Karl. Felsefe Tarihi, Çev. Mehmet İzzet ve Orhan Saadeddin, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
- Yakıt, İsmail. “Mevlana’da Akıl ve Aklın Kritiği”, SDÜ. İlahiyat Fakültesi Der- gisi, y. 1996, sy. 3, s. 1-20.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: Yavuz ÜNAL