Mehmet Kamil COŞKUN, Ali BALTACI

224267

Dinî Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları

Kamusal alanda özellikle deizm, agnostizm ve pagan inançlarının yaygınlaşmaya başladığına olan inanç, din eğiliminin modern bir araç ile ölçülmesini gerektirmiş ve toplumsal zeminde bu araştırmanın gerçekleştirilmesinin önemini belirginleştirmiştir. Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin dini eğilim düzeylerini belirlemeye yarayan bir ölçek geliştirilmesidir. Bu kapsamda Muş Alparslan Üniversitesinde öğrenim gören 1404 öğrenci, çalışma grubunu oluşturmaktadır. Ölçeğin faktörlerini belirleyebilmek için Açımlayıcı Faktör analizi kullanılmıştır. Faktörlere ayrılan ölçeğin güvenilirliğini belirleyebilmek amacıyla, öncelikle ölçekler için önemli bir iç tutarlılık yaklaşımı olan Cronbach’s Alfa katsayısı formülü kullanılmıştır. Cronbach’s Alfa katsayısı sonuçları Bileşik Güvenilirlik katsayısı ile doğrulanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği, iki aşamalı hiyerarşik doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. Bu çalışmalara ek olarak her bir alt ölçeğin açıklanan ortalama varyansı hesaplanarak modelin birleşim ve ayrışım geçerliği de belirlenmiştir. Sonuç olarak Dini Eğilim Ölçeğinin, üniversite öğrencilerinin dini eğilimlerini ölçebilecek nitelikte geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu görülmüştür. Ayrıca ölçek yalnızca din bilimleri alanında değil farklı bilim dallarına katkı sağlayacak bir esnekliğe sahiptir.
Anahtar Kelimeler:

Din, Dini Eğilim, Dini Eğilim Ölçeği, Ölçek Geliştirme

THE DEVELOPMENT OF RELIGIOUS TENDENCY SCALE: VALIDITY AND RELIABILITY STUDIES

In the public sphere, the belief that deism, agnostism and pagan beliefs began to spread in the public sphere necessitated the measurement of religion with a modern tool and made it important to realize this research. The aim of this study is to develop a scale for determining the religious tendency levels of university students. In this context, 1404 students studying at Muş Alparslan University form the study group. Explicit Factor analysis was used to determine the factors of the scale. In order to determine the reliability of the scale separated by the factors, the Cronbach’s Alpha coefficient formula, which is an important internal consistency approach for scales, was used first. The Cronbach’s Alpha coefficient results were confirmed by the Composite Reliability coefficient. The construct validity of the scale was tested by two-step hierarchical confirmatory factor analysis. In addition to these studies, the mean variance of each subscale is calculated and the validity of the combination and decomposition of the model is also determined. As a result, it was seen that the Religious Tendency Scale was a valid and reliable scale that could measure the religious tendencies of university students. In addition, the scale has the flexibility to contribute not only to the religious sciences but also to different disciplines.
Keywords:

Religion, Religious Tendency, Religious Tendency Scale, Scale Devoleopment,

PDF

___

  • Altman, E. I., &McGough, T. P. (1974). Evaluation of a Company as a Going Concern, Journal of Accountancy, 138(6), 50-57.
  • Apaydın, H. (2010). Ruh Sağlığı-Din İlişkisi Araştırmalarına Bir Bakış, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(2), 59-77.
  • Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M., &Fehr, B. (2004). Socialpsychology (2nd Canadian ed.). Toronto, ON, Canada: Pearson Education.
  • Ayten, A. (2010). Dini Yönelim Boyutlarının Kişiliğin Beş Boyutu ile İlişkisi (Amprik Bir Araştırma), M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39(2), 133-148.
  • Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231–274.
  • Blundell, R., &Horowitz, J. L. (2007). A Non-Parametric Test of Exogeneity, The Reviewof Economic Studies, 74(4), 1035-1058.
  • Brown, R. (2011). Prejudice: Its Social Psychology, New York: John Wiley&Sons.
  • Byrne, P. (2013). Natural Religion and the Nature of Religion: The legacy of Deism, Routledge.
  • Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). Interpretation and Application of Factor Analytic Results,Comrey AL, Lee HB. A First Course in Factor Analysis, 2, 1992.
  • Cortina, J. M., &Landis, R. S. (2011). The Earth is Not Round (p=. 00),Organizational Research Methods, 14(2), 332-349.
  • Coştu, Y. (2009). Dine Normatif ve Popüler Yaklaşım:“Bir Dini Yönelim Ölçeği Denemesi, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(15), 119-139.
  • DeVellis, R. F. (2016). Scale Development: Theoryand Applications (C. 26), New York: Sage Publications. Eren, S. (2007). İnanç ve Sosyo-Kültürel Çevre Etkileşimi, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(1), 129-152.
  • Erkuş, A. (2012). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme, Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Ertit, V. (2013). Sekülerleşme Teorisinde Bilim ve Din İlişkisine Farklı Bir Yaklaşım,Journal of SocialSciencesEskisehir Osmangazi University/Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2).
  • Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C., &Strahan, E. J. (1999). Evaluating the Use of Exploratory Factor Analysis in Psychological Research, Psychological Methods, 4(3), 272.
  • Fowler, J., &Mehmedoğlu, A. U. (2000). İman Bilincinin Evreleri, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (19).
  • Frankl, V. E. (2011). Man’s Search For Ultimate Meaning, New York: Random House.
  • Green, A., &Stump, E. (2015). Hidden Divinity and Religious Belief, Cambridge University Press.
  • Harvey, G. (2005). Animism: Respecting the Living World, Wake Field Press.
  • Hökelekli, H. (2010). Din Psikolojisine Giriş, İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
  • Hume, L. (1997). Witch craft and Paganism in Australia, Melbourne University Press Melbourne.
  • Huxley, T. H. (2018). Agnosticism, Marston: SampsonLow.
  • Karacoşkun, M. D. (2004). Dini İnanç-Dini Davranış İlişkisine Sosyo-Psikolojik Yaklaşımlar, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4(3), 23-36.
  • Karaşahin, H. (2008). Din Sosyolojisinde Dindarlığın Ölçülmesi Problemi Üzerine bir Araştırma, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49(1), 191-200.
  • Kenny, A. (2012). Agnostisizm ve Ateizm. Çev. Yaşar: Türkben, Journal of Faculty of Theology of Bozok University, 1(1), 1.
  • Kirman, M. A. (2004). Din Değiştirme Olgusuna Sosyolojik bir Yaklaşım, Dini Araştırmalar, 6(18).
  • Köylü, M. (2004). Çocukluk Dönemi Dini İnanç Gelişimi ve Din Eğitimi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45(2), 37-54.
  • Kundnani, A. (2012). Radicalisation: the Journey of a Concept, Race& Class, 54(2), 3-25.
  • Lewis, C. A., Maltby, J., &Day, L. (2005). Religious Orientation, Religious Coping and Happiness among UK adults, Personality and Individual Differences, 38(5), 1193-1202.
  • Mehmedoğlu, A. U. (2013). İnanç Psikolojisine Giriş, Çamlıca Yayınları, İstanbul.
  • Melchers, R. E., &Beck, A. T. (2018). Structural Reliability Analysis and Prediction, John Wiley&Sons.
  • Mundfrom, D. J., Shaw, D. G., & Ke, T. L. (2005). Minimum Sample Size Recommendations for Conducting Factor Analyses, International Journal of Testing, 5(2), 159-168.
  • Norenzayan, A., &Shariff, A. F. (2008). The Originand Evolution of Religious Prosociality, Science, 322(5898), 58-62.
  • Ok, Ü. (2011). Dini Tutum Ölçeği: Ölçek Geliştirme Ve Geçerlik Çalışması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 528-549.
  • Okumuş, E. (2014). Din ve Sosyalleşme, Electronic Turkish Studies, 9(11).
  • Pallant, J. F. (2007). SPSS SurvivalManual: A Step-by-Step Guide to Data Analysis With SPSS, New York, NY: Mc Grath Hill. Google Scholar.
  • Pratt, J. B. (2006). The Religious Consciousness, New York: Cosimo, Inc.
  • Rodriguez, A., Reise, S. P., &Haviland, M. G. (2016). Evaluating Bifactor Models: Calculating and İnterpreting Statistical İndices, Psychological Methods, 21(2), 137.
  • Subaşı, N. (2002). Türkiye Dindarlığı, Yeni Tipolojiler, İslamiyat Dergisi, 5(4), 17-40.
  • Teddlie, C., &Yu, F. (2007). Mixed Methods Sampling: A Typology With Examples, Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 77-100.
  • Ventis, W. L. (1995). The Relationships Between Religion and Mental Health, Journal of Social Issues, 51(2), 33-48.
  • Vergote, A., &Wood, M. H. (1988). GuiltandDesire: Religious Attitudes and Their Pathological Derivatives, New Haven: Yale University Press.
  • Weston, R., & Gore Jr, P. A. (2006). A Brief Guide to Structural Equation Modeling, The Counseling Psychologist.
Din ve İnsan Dergisi-Cover
  • Başlangıç: 2021
  • Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

XVIII. Asır Osmanlı Düşüncesinde Rü’yetullah ve Hâfız Sâlih b. Süleymân’ın Rü’yetullaha Dair Risalesi

Osman DEMİR

Dinî Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları

Mehmet Kamil COŞKUN, Ali BALTACI

Maniheizm’de Bir Töz Olarak Kötülük ve Kötülük Konusunda İnsanın Konumu

Mıhdat AKTULGA

Kur’an ve Sünnette İdeal Âlimin Şahsiyeti

M. Bekir GÜLTEKİN

Hacı Ahmed B. Seyyid El-Bigavî’ ve Terceme-i ‘Avârifu’l Ma‘Ârif’ te Semâ’ Bahsi

Nebiye BUDAK

Ahlak - Makasid İlişkisi, Makasid Düşüncesinin Ahlak İle İhyasi

Vasfi ABUZİD