Duns Scotus’ta Adalet Eğilimi ile Kant’ta En Yüksek İyi Üzerine Bir Karşılaştırma
Ortaçağ Skolastik düşüncesinin önde gelen düşünürlerinden John Duns Scotus’un kendinden sonra gelen birçok düşünürü incelikli felsefi düşüncesi ile etkilediğini söylemek ileri bir iddia olmayacaktır. Ancak Scotus’un, Kant’ın ahlak düşüncesi ve onun felsefesi açısından kilit öneme sahip summum bonum kavramı üzerinde doğrudan etkili olduğunu söylemek radikal bir iddia olabilir. Bunun yerine, Scotus’un Kant’ı Francisco Suarez (1548-1617), Christian Wolff (1679-1754) ve Christian August Crusius (1715-1775) üzerinden etkilediğini söylemek daha doğru ve ayakları yere basan bir iddia olacaktır. John Duns Scotus ve Immanuel Kant farklı dönem ve dünyalara ait düşünürler olsalar da bu iki düşünürün ahlak anlayışlarında birtakım benzerlikler olduğu düşünülebilir. Bu benzerlikler, Scotus’un adalet-menfaat eğilimleri ve inayet anlayışı ile Kant’ın en yüksek iyi, asli günah ve inayet anlayışları bağlamında ortaya çıkmaktadır. Her iki düşünür de insan doğasında iki temel yatkınlık ya da eğilim olduğunu varsaymaktadır. Scotus’un adalet ve menfaate eğilim olarak adlandırdığı bu yatkınlıklar, Kant felsefesinde iyi ve kötüye eğilim olarak karşımıza çıkmaktadır. Hem Scotus hem de Kant, insanın ahlakın konusu olması gerektiğini düşünür ve insana sahip olduğu akıl ve özgür iradeden dolayı sorumluluk yüklerler. Kişiler, özgür iradelerini kullanarak, kötü ve menfaat içerenin ne olduğunun farkına varabilirler. Böylece ilahi inayete layık hale gelirler. Bu makalede, Scotus’un adalet eğilimi ve Kant’ın en yüksek iyisi arasındaki benzerlik ve farklılıklar üzerinde durulacak, adalet eğiliminden saptıran bir güç olarak menfaat eğilimiyle Kant’ın asli günah anlayışı karşılaştırılacak ve her iki düşünürün, kendinde iyi olana ulaşabilmek için inayet anlayışına hangi noktalarda başvurdukları netleştirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Kant, Duns Scotus, İradenin İki Eğilimi, Summum Bonum, İnayet, Asli Günah
A Comparison Between John Duns Scotus’ Affectıo Iustıtıae and Kant’s Summum Bonum
Although it would not be a hyperbolic claim to say that John Duns Scotus, one of the leading philosophers of medieval scholastic thought, influenced many of the successor thinkers with his subtle philosophical thinking, asserting that Scotus had a direct impact on Kant's moral philosophy and summum bonum which is the key concept to his philosophy can be a radical claim. Instead, it would be more accurate to say that Scotus influenced Kant through Francisco Suarez (1548-1617), Christian Wolff (1679-1754) and Christian August Crusius (1715-1775). In spite of the fact that John Duns Scotus and Immanuel Kant are philosophers of different periods and intellectual worlds, it can be thought that there are some similarities between the ethical thoughts of these two thinkers. These similarities emerge in the context of Kant's summum bonum, orijinal sin and divine providence with Scotus's two inclinations, namely, inclination to justice (affectio justitiae) and self interest (affectio commodi). Both thinkers assume that there are two basic tendencies of/in human nature. These tendencies, which Scotus describes as a tendency to justice and to interest, emerge as good and bad tendency in Kant's philosophy. Both Scotus and Kant think that human beings must be the subject of morality, and they also assume responsibility for the reason and free will that man is thought to have. By using their free will, human beings can realize what is bad and which includes interests. Thus they become worthy of divine dignity. This article will focus on and try to clarify the similarities and differences between Scotus's affectio justitiae and Kant's summum bonum; affectio commodi as a power deviating human beings from the inclination for justice and compare all these with Kant's notion of original sin.
Keywords:
Kant, Duns Scotus, Two Inclinations of the Will, Summum Bonum, Orijinal Sin, Divine Providence,
___
- Kaynakça
- Anselm of Canterburry, The Major Works, içinde On the Fall of the Devil ve De Concordia, Ed. Brian Davies ve G.R. Evans, Oxford University Press, 1998.
- Aslantatar, Nesim, John Duns Scotus’ta Tanrı ve Ahlak İlişkisi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2015.
- Aydın, Mehmet S., Kant ve Çağdaş İngiliz Felsefesinde Tanrı Ahlâk İlişkisi, TDV Yayınları, Ankara 1991.
- John Boler, “Transcending the Natural: Duns Scotus on the Two Affections of the Will”, American Catholic Philosophical Quarterly, Vol. LXVIII, No: 1, 1993.
- Cross, Richard, Great Medieval Thinkers: Duns Scotus, Oxford University Press, New York 1999.
- Hare, John E., “Divine Command”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53:2 (2012). _________, “İlahi Buyruk Teorisi”, Çev. Fehrullah Terkan, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53:2 (2012).
- _________, God and Morality: A Philosophical History, Blackwell Publishing, Oxford 2007.
- _________, God’s Call: Moral Realism, God’s Command and Human Autonomy, Wm. Eerdmans Publishing Co., Michigan 2001.
- Ingham, Mary Beth, “Duns Scotus, Morality and Happiness: A Reply to Thomas Williams”, American Catholic Philosophcal Quarteryl, Vol. LXXIV, No. 2, 2000.
- _________, ; Mecthild Dreyer, The Philosophical Vision Of John Duns Scotus, The Catholic University of America Press, Washington D.C 2004.
- Kant, Immanuel, Religion within the Boundaries of Mere Reason, çev. Allan Wood, Cambridge University Press, Cambridge 1998.
- _________, Religion within the Boundaries of Bare Reason, çev. Werner S. Pluhar, Heckett Publishing Company, Inc., Indianapolis 2009.
- Kenny, Anthony, A New History of Western Philosophy: Medieval Philosophy, Clarendon Press, Oxford 2010.
- Kılıç, Recep, Ahlakın Dini Temeli, TDV Yayınları, Ankara 2012.
- Lee, Sukjae, “Scotus on the Will: The Rational Power and the Two Affections,” Vivarium, 36 (1998).
- Scotus, J. Duns, On The Will and Morality, çev. Allan B. Wolter; William A. Frank (Çev. ve Ed.), The Catholic University of America Press, Washington 1997.
- _________, God and Creatures; The Quodlibetal Questions, Felix Alluntis; Allan B. Wolter (Çev. ve Ed.), Princeton University Press,1975.
- Williams, Thomas, “How Scotus Separates Morality from Happiness”, American Catholic Philosophcal Quarterly, Vol. LXIX, no.3, 1995.
- _________, “From Metaethics to Action Theory”, The Cambridge Companion to Duns Scotus, (Ed.Thomas Williams), Cambridge University Press, Cambridge 2003.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Din Felsefesi Derneği