Peygamber Kavramının Din Sosyolojisi Açısından Tahlili

Din sosyolojisinde peygamber kavramına yönelik olarak, tarihi ve sosyolojik bir perspektiften, yeteri kadar inceleme yapıldığı pek söylenemez. Günümüzde peygamber kavramına dönük olarak yapılan araştırmaların büyük çoğunluğunun ilahiyat merkezli incelemeler olduğu görülmektedir. Peygamber kavramının teolojik boyutu olduğu kadar tarihi ve sosyolojik bir boyutunun olduğu da muhakkaktır. Tarihi açıdan büyük dinlerin doğuşunda ve gelişiminde bu figürlerin yeri yadsınamaz. Dolayısıyla peygamberlik konusunun sosyal bilimsel açıdan ele alınması bu bağlamda önem arz etmektedir. Tarihsel açıdan bir olgu olarak peygamberlik konusunun, özellikle Yahudilik, Hıristiyanlık, İslamiyet gibi büyük dinlerdeki önemi teslim edilmelidir. Peygamberlik olgusunun bu dinlerde ne anlam ifade ettiği, tarihte farklı bölge ve zamanlarda farklı peygamber figürlerinin ortaya çıkışı ve bunların toplumla kurdukları ilişkiler genelde dinlerin, özelde ise İbrahimi dinlerin anlaşılabilmesi bakımından incelenmeye değer ve gereklidir. Bu çalışma literatür taraması tekniğiyle yapılmış olup özellikle Batılı din sosyolojisi çalışmalarında peygamber kavramının yeterince ele alınmadığı görülmüştür. Bu nedenle peygamberlik konusunun tarihi ve sosyolojik bir açıdan incelenmesi, peygamber, tarih ve din ilişkisinin açığa kavuşturulmasıyla birlikte bunun din sosyolojisi alanına da önemli bir katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Din Sosyolojisi, Peygamber, Din, Tarih, Toplum

Analysis of the Concept of the Prophet In Terms of the Sociology of the Religion

In the sociology of religion, it cannot be said that enough studies have been made on the concept of the prophet from a historical, and sociological perspective. Today, it is seen that most of the studies on the concept of the prophet are theology-centered. The concept of the Prophet certainly has a theological, historical and sociological dimension. The place of prophets in the birth and development of historically great religions is undeniable. Therefore, it is important in this context to consider the subject of prophecy from a social scientific perspective. The importance of prophecy as a historical phenomenon, especially in major religions such as Judaism, Christianity, and Islam, must be acknowledged. What the concept of prophecy means in these religions, the emergence of different prophet figures in different regions and times in history, and their relations with society are worth examining and necessary to understand religions in general and Abrahamic religions in particular. This study was carried out with the literature review technique, and it was seen that the concept of the prophet was not adequately addressed, especially in Western sociology of religion studies. For this reason, it is thought that examining the subject of prophecy from a historical and sociological perspective, clarifying the relationship between the prophet, history, and religion, and making an important contribution to the field of sociology of religion.

Keywords:

Sociology of Religion, Prophet, Religion, History, Society Din Sosyolojisi, Peygamber, Din, Tarih, Toplum,

PDF

___

Akyüz, Niyazi. “Din Sosyolojisinde Bir Dini Otorite Tipi Olarak Din Kurucusu”. Dini Araştırmalar Dergisi 20/52 (2017), 99-110.
Akyüz, Niyazi. “Dini Liderler ve Karizma”. Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi. ed. Niyazi Akyüz, İhsan Çapçıoğlu. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
Batur, Behçet. İbn Haldun’un Bilim Anlayışı ve Sekülerleşme. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
Durkheim, Emile. Dinsel Yaşamın İlk Biçimleri. çev: Özer Ozankaya. İstanbul: Cem Yayınevi, 2010.
Emmet, Dorothy. “Prophets and Their Societies”. The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland 86/1 (1956), 13-23.
Freyer, Hans. Din Sosyolojisi. çev: Turgut Kalpsüz. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2013.
Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018.
Hasanov, Eldar. “Yahudilikte Peygamberlik ve Peygamberler”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/4 (2014), 676-695.
İbn Haldun. Mukaddime 1-2. çev: Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
Koçak, Zeynep Canan. “Günümüz Yerleşik Peygamber Tasavvurunun Genç Zihinlerde Karşılığı”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2019), 117-134.
Namlı, Abdullah. “Thomas Paine’in Peygamberlik Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi”. Trabzon İlahiyat Dergisi 5/2 (2018), 471-513.
Mensching, Gustav. Din Sosyolojisi. çev: Mehmet Aydın. Konya: Literatürk Yayınları, 2012
Okşar, Yusuf. Peygamberlik Olgusu: Kuramsal Çerçeve ve Tarihsel Süreç. Ankara Nobel Yayıncılık, 2021.
Öztoprak, Mustafa. "Umran Kuramı Çerçevesinde İbn Haldun’un Peygamber Tasavvuru". Asead II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu Antalya Türkiye (2017), 12-34.
Perinçek, Doğu. Hz. Muhammed Silahlı Peygamberin Medeniyet Devrimi. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2019.
Toker, İhsan. “Sosyolojik Bakış Açılarından Peygamberlik”. Journal Of Islamic Research 4 (2) (2011), 28-38.
Turner, Bryan S. Max Weber ve İslam. çev: Yasin Aktay. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
Weber, Max. Din Sosyolojisi. çev: Latif Boyacı. İstanbul: Yarın Yayınları, 2012
Wilson, Bryan. Dini Mezhepler. çev: Ali İhsan Yitik ve A. Bülent Ünal. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.