Televizyon Haber ve Tartışma Programlarının Dili: Yeniden Söyleyiciliğe Yönelik Bazı Gözlemler
Türkiye’de henüz uygulanmayan yeniden söyleyicilik (YS) yönteminde, canlı yayında işitilen sözel içerik, kısmen kısaltılıp yoğunlaştırılarak yinelenir. Otomatik konuşma tanıma yoluyla elde edilen yazılı metin, bir altyazılama bileşeninde düzenlenerek yayına verilir. Bu çalışmada ileride TV haber/tartışma programlarında YS'ye başvurulduğu takdirde Türkçe konuşma dilinin hangi yönlerinin dikkate alınması gerekeceği konusunda gözlemler sunulmuş ve özgün içeriğin altyazıya dönüştürülmesi sırasında yararlanılabilecek olası kısaltma/yoğunlaştırma stratejilerine değinilmiştir. Haber bülteni, ekonomi ve tartışma program kesitlerinden oluşturulan bir derlem (toplam 76 dakika 6 saniyelik ses/görüntü kaydı ve çevriyazı) nitel yöntemle çözümlenmiştir. Konuşma dilinin metin düzenleme işlemini etkileyebilecek yönleri arasında, sözdizim düzeyinde tümce uzunluğu, sözcük dizilişi ve anlatım bozukluklarının, anlambilim/edimbilim düzeyinde kip, kiplik ve sözeylem ifadelerinin, söylem düzeyinde ise bilgi içeriği düşük ögelerin (örn. dolgu sözcükleri, artıklık gösteren söylem belirleyicileri) bulunduğu saptanmıştır. Veriler, kısaltma/yoğunlaştırma stratejilerinden atlama ve yeniden biçimlendirme açısından da değerlendirilmiş olup gecikmeyi önlemek bakımından atlamaya öncelik verilebileceği gözlemlenmiştir.
The Language of Television News and Debates: Some Observations Oriented Towards Respeaking
Respeaking is a live subtitling method not yet practised in Turkey. A respeaker dictates the verbal content of a live TV program in reduced form to an automatic speech recognition engine which renders a written text to be post-edited on a subtitling component. This study presents a number of observations on those aspects of spoken Turkish which may be relevant to prospective respeaking practices for TV news and debates as well as on possible strategies to be employed while transforming the original content into subtitles. A qualitative analysis of a transcribed audiovisual corpus (total duration 76 min. 6 sec.) comprising clips from news/economics programs and debates has shown that the following factors might influence text reduction during respeaking: sentence length, word order and ungrammaticality/disfluency on syntactic level; mood, modality and speech act expressions on semantic/pragmatic level and elements with low information content (e.g. fillers, redundantly used discourse markers) on discursive level. An evaluation of the data with respect to two text reduction strategies, namely omission and reformulation, has suggested that omission may be prioritized in order to prevent latency.
___
- Arısoy, E. & Saraçlar, M. (2018). Türkçe haber programları için konuşma tanımanın tekrar gözden geçirilmesi. IEEE (2018 26th Signal Processing and Communications Applications Conference (SIU)). doi: 10.1109/SIU.2018.8404597.
- Arısoy, E., Can, D., Parlak, S., Sak, H. & Saraçlar, M. (2009). Turkish broadcast news transcription and retrieval. IEEE Transactions on Audio, Speech, and Language Processing, 17(5), 874-883.
- Chmiel, A., Lijewska, A., Szarkowska, A. & Dutka, Ł. (2018). Paraphrasing in respeaking – comparing linguistic competence of interpreters, translators and bilinguals. Perspectives, 26(5), 725-744.
- Díaz Cintas, J. & Remael, A. (2007). Audiovisual translation: Subtitling. Manchester: St. Jerome Publishing.
- Ilgın, L. (2003). Televizyon haberlerinde dil kullanımı. G. König, N. Büyükkantarcıoğlu & F. Karahan (Ed.) 16. Dilbilim Kurultayı Bildirileri içinde (ss. 97-111). Ankara: Hacettepe Üniv. Yay.
- Lambourne, A. (2006). Subtitle respeaking: A new skill for a new age. inTRAlinea, 10, 1-4.
- Luyckx, B., Delbeke, T., Van Waes, L., Leijten, M. & Remael, A. (2010). Live subtitling with speech recognition: Causes and consequences of text reduction. Across Languages and Cultures, 14, 15-46.
- Radyo Televizyon Üst Kurulu. (2019). Sağırların, işitme ve görme engellilerin görselişitsel medya hizmetlerine erişiminin iyileştirilmesi çalıştayı sonuç bildirisi. Ankara: RTÜK.
- Romero-Fresco, P. (2016). Accessing communication: The quality of live subtitles in the UK. Language & Communication, 49, 56-69.
- Romero-Fresco, P., Melchor-Couto, S., Dawson, H., Moores, Z. & Pedregosa, I. (2019). Respeaking certification: Bringing together training, research and practice. Linguistica Antverpiensia 18, 216-236.
- Saraçlar, M., Riley, M., Bocchieri, E. & Goffin, V. (2002). Towards automatic closed captioning: low latency real time broadcast news transcription. Proceedings of the International Conference on Spoken Language Processing (ICSLP), 2002, 1741- 1744.
- Yemenici, A. (1998). Haber tartışmalarında kullanılan dil üzerine bir araştırma. Dilbilim Araştırmaları, 1998, 26-36.
- Yemenici, A. (1999). Konuşma çözümlemesi: haber tartışmalarında politikacıların kaçamak yanıt stratejileri ile sunucuların karşı stratejileri. Dilbilim Araştırmaları, 1999, 33-44.
- ISSN: 1300-8552
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1990
- Yayıncı: Dilbilim Derneği