Türkçe Sözcüklerde Kalıplaşma

Derlem dilbilim çalışmalarının son elli yılda ortaya koyduğu önemli bir gözlem, kalıp anlatımların dildeki yaygınlığıdır. Dil kullanıcıları, dilin üretici olanaklarını kullanmak yerine büyük ölçüde belleklerinde saklı duran, geleneksel, önceden kurulmuş öbekleri kullanma eğilimindedirler. Türkçe bu açıdan ilginç zorluklar taşımaktadır. Sondan eklemeli yapısının bir yansıması olarak İngilizcenin birden çok sözcüğe yaydığı bir anlatımı tek bir sözcükbirimde toplamaktadır. Türkçede kalıp anlatıları betimlemek için yeni birimler düşünmek sözkonusu olsa da, zengin ek yapısına bakarak İngilizce için sözcüksel olan çoksözcüklü birimlerle yapılan anlatımın Türkçe için sözcük-altı birimlerle yapıldığını söyleyebiliriz. Bu çalışma üç tür kalıplaşmaya bakarak bu olasılığı inceleyecektir: eşdizimlilik, sözcük kümeleri ve eşyapı.

Formulaicity within Turkish Words

One of the main insights to emerge from the last fifty years of corpus linguistics has been a greater understanding of the pervasiveness of formulaic language. Rather than exercising the full generative capacity of language, speakers and writers have been shown to rely to a great extent on conventional, pre-constructed phrases drawn from memory. Turkish presents a particularly interesting and challenging case because its agglutinative structure means that messages which are spread across several orthographic words in English are often expressed within a single word in Turkish. While it is possible that this difference in structure will mean that new types of formulaicity will emerge in Turkish, a good starting place may be to consider the extent to which types of formulaicity which are known to exist in English at the multi-word level exist in Turkish at the sub-word level. The research discussed here set out to examine this possibility, looking in particular at three types of formulaicity: collocations, lexical bundles and collostructions. 

___

  • Aksan, Y., Aksan, M., Koltuksuz, A., Sezer, T., Mersinli, Ü., Demirhan, U. U., Yılmazer, H., Kurtoğlu, Ö., Atasoy, G., Öz, S., & Yıldız, İ.,Construction of the Turkish National Corpus (TNC),3223-3227,N. Calzolari, K. Choukri, T. Declerck et al.,İstanbul,Electronic,2012