Dilara DERİN, Maral YEŞİLYURT

612186

Konuşma Sesi Bozukluğu Olan ve Olmayan Çocukların Fonolojik Farkındalık Becerilerinin ve Ev Erken Okuryazarlık Ortamlarının Karşılaştırılması

Amaç: Konuşma sesi bozukluğu (KSB) olan okul öncesi çocukların ileride okuma güçlüğü yaşamaları açısından risk altında olduğu bilinmektedir. Fonolojik farkındalık (FF) becerisi de erken okuryazarlığın önemli bir becerisidir ve ileriye yönelik okuma yazma becerilerinin başarısına dair öngörüde bulunmaya olanak sağlamaktadır. Ayrıca, çocuklar okuma ve yazmaya yönelik temel becerileri öncelikle ev ortamında deneyimlemektedirler. Bu nedenle bu çalışma kapsamında KSB olan ve olmayan çocukların FF becerilerinin ve ev erken okuryazarlık ortamlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmaya 60-72 ay aralığındaki KSB olan ve olmayan 20’şer çocuk katılmıştır. Katılımcıların KSB grubuna dahil edilmesi için Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi kullanılmıştır. Dil becerilerinin ortalama ve üstü olduğunu belirlemek için Türkçe Erken Dil Gelişim Testi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında Erken Okuryazarlık Testi ‘ne ait Sesbilgisel Farkındalık alt ölçeği ile Ev Erken Okuryazarlık Ortamı Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: KSB olan çocuklarda FF becerileri ile ev erken okuryazarlık ortamları arasında anlamlı ilişki bulunamamıştır. KSB olmayan grupta FF puanları ile okuma puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü, orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur. KSB olan çocukların FF becerilerinin ve ev erken okuryazarlık ortamlarının KSB olmayan akranlarına göre anlamlı olarak daha düşük olduğu görülmüştür. Sonuç: Bu araştırmanın sonucunda KSB olan okul öncesi çocuklarının KSB olmayan akranlarına göre FF becerilerinde düşük performans gösterdikleri ve ev erken okuryazarlık ortamlarının da akranlarına göre dezavantajlı olduğu ortaya konmuştur. KSB tanısı almış çocuklarla yapılacak terapi seanslarında FF becerilerini değerlendirme ve bu becerileri seans hedeflerinin bir parçası haline getirmenin ileride ortaya çıkması muhtemel okuma-yazma sorunları için önleyici olacağı ve mevcut konuşma sesi problemlerinin sağaltımına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca, ev erken okuryazarlık ortamlarının düzenlenmesi açısından ebeveynlere etkileşimli kitap okuma ile sesbilgisel ve yazı farkındalığı becerilerini desteklemeye yönelik etkinlikler hakkında eğitim verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler:

erkne okuryazarlık, ev okuryazarlık ortamı, fonolojik farkındalık, konuşma sesi bozukluğu

Comparison of Phonological Awareness Skills and Home Early Literacy Environments of Children with Speech Sound Disorders

Purpose: It is known that preschool children with speech sound disorders (SSD) are at risk for having reading difficulties in the future. Phonological awareness (PA) skill is also an important skill of early literacy and allows to predict the success of future literacy skills. Understanding how much preschool children with SSD are exposed to literacy at home might suggest that examining home early literacy environments and their PA levels are important in terms of providing insight into emerging literacy skills. For these reasons, within the scope of this study, it was aimed to identify and compare the PA skills and home early literacy environments of children with and without SSD. Method: 20 children with and without SSD (40 in total), aged between 60 to 72 months, participated in the study. The research was carried out in a special education and rehabilitation center, various kindergartens, and homes of the participants in the city of Sakarya, Turkey. Data were collected between November 2022 and January 2023.The research sample was formed by considering that the children did not have any mental, neurological, auditory or physiological disabilities; exhibited typical language development and spoke Turkish as their native language. The Turkish Articulation and Phonology Test was used to include the participants in the SSD group. The Turkish version of the Test of Early Language Development-Third Edition was used to identify that language skills were average or above in terms of typical language development. The PA sub-test of the Early Literacy Test and Home Early Literacy Environment Scale were used to collect data. Results: As a result, no significant relationship was found between PA skills and home early literacy environments in children with SSD. There was a statistically significant, positive, and moderate relationship between PA scores and reading scores in the group without SSD. The PA skills and home early literacy environments of children with SSD were significantly lower than their peers without SSD. As a result of this study, it was revealed that preschool children with SSD performed poorly in PA skills compared to their peers without SSD, and home early literacy environments were also disadvantageous compared to their peers. Conclusion: It is suggested that targeting the assessment and treatment of PA skills as part of the therapy sessions with children diagnosed with SSD will prevent future literacy problems and contribute to the remediation of existing speech sound problems. It is recommended to educate parents on activities related to interactive book reading as well as phonological and print awareness skills in the context of organizing home early literacy environments.
Keywords:

early literacy, home literacy environment, phonological awareness, speech sound disorder,

PDF

___

  • Kaynaklar Akgün, M. (2020). Gelişimsel dil bozukluğu olan ve olmayan çocukların erken okuryazarlık becerilerinin ve ev erken okuryazarlık ortamlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Akyüz, E. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının kendiliğinden ortaya çıkan okuryazarlık becerilerinin gelişimi ve ev okuryazarlık ortamı ile ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Altun, D., Erden, F., & Snow, C. E. (2016, 21-24 Nisan). Filizlenen okuryazarlık okul öncesi dönem ses ve yazı farkındalığı becerilerini besleyen ev içi kaynakların incelenmesi [Sözlü Sunum]. 25. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Antalya, Türkiye.
  • Anthony, J. L., Aghara, R. G., Solari, E. J., Dunkelberger, M. J., Williams, J. M., & Liang, L. (2011). Quantifying phonological representation abilities in Spanish-speaking preschool children. Applied Psycholinguistics, 32(1), 19-49. https://doi.org/10.1017/S0142716410000275
  • Apel, K., & Lawrence, J. (2011). Contributions of morphological awareness skills to word-level reading and spelling in first grade children with and without speech sound disorder. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 54(5), 1312–1327. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2011/10-0115)
  • Aram, D., & Biron, S. (2004) Joint storybook reading and joint writing interventions among low SES preschoolers: differential contributions to early literacy. Early Childhood Research Quarterly, 19(4), 588–610. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2004.10.003
  • Bacı, Ö. (2016). Konuşma sesi bozukluğu olan çocuklarda fonolojik farkındalık becerileri ve sözel çalışma belleği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Başaran, A. (2021) Konuşma sesi bozukluğu olan çocukların dil ve erken okuryazarlık becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Bird, J., Bishop, D. V., & Freeman, N. H. (1995). Phonological awareness and literacy development in children with expressive phonological impairments. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 38(2), 446-462. https://doi.org/10.1044/jshr.3802.446
  • Caravolas, M., Volin, J., & Hulme, C. (2005). Phoneme awareness is a key component of alphabetic literacy skills in consistent and inconsistent orthographies: Evidence from Czech and English children. Journal of Experimental Child Psychology, 92(2), 107-139. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2005.04.003
  • Carroll, J. M., & Snowling, M. J. (2004). Language and phonological skills in children at high risk of reading difficulties. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45(3),631–640. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2004.00252.x
  • Catts, H. W. (2001). Speech production/phonological deficits in reading-disordered children. Journal of Learning Disabilities, 19(8), 504–508. https://doi.org/10.1177/002221948601900813
  • Dodd, B. (2011). Differentiating speech delay from disorder: does it matter? Topics in Language Disorders, 31(2), 96-111. https://doi.org/ 10.1097/TLD.0b013e318217b66a
  • Fernandez-Fein, S., & Baker, L. (1997). Rhyme and alliteration sensitivity and relevant experiences among preschoolers from diverse backgrounds. Journal of Literacy Research, 29(3), 433-459. https://doi.org/10.1080/10862969709547967
  • Fletcher, J. M. (2009). Dyslexia: The evolution of a scientific concept. Journal of the International Neuropsychological Society, 15(4), 501–508. https://doi.org/10.1017/S1355617709090900
  • Frijters, J. C., Barron, R. W., & Brunello, M. (2000). Direct and mediated influences of home literacy and literacy interest on prereaders' oral vocabulary and early written language skill. Journal of Educational Psychology, 92(3), 466-477. https://doi.org/10.1037/0022-0663.92.3.466
  • Froiland, J. M., Powell, D. R., Diamond, K. E., & Son, S. H. C. (2013). Neighborhood socioeconomic well‐being, home literacy, and early literacy skills of at‐risk preschoolers. Psychology in the Schools, 50(8), 755-769. https://doi.org/10.1002/pits.21711
  • Gernand, K. L., & Moran, M. J. (2007). Phonological awareness abilities of 6-year-old children with mild to moderate phonological impairments. Communication Disorders Quarterly, 28(4), 206-215. https://doi.org/10.1177/1525740107311819
  • Gökkuş, İ., & Akyol, H. (2020). Sesbilgisel farkındalık öğretiminin, erken okuryazarlık becerilerinin gelişimine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 368-385. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/315
  • Güldenoğlu, B., Kargın, T., & Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. İlköğretim Online, 15(1), 251-272. https://doi.org/10.17051/io.2016.25973
  • Hesketh, A. (2004). Early literacy achievement of children with a history of speech problems. International Journal of Language & Communication Disorders, 39(4), 453-468. https://doi.org/10.1080/13682820410001686013
  • Hesketh, A., Adams, C., Nightingale, C., & Hall, R., (2000). Phonological awareness therapy and articulatory training approaches for children with phonological disorders: A comparative outcome study. International Journal of Language & Communication Disorders, 35(3), 337-354. https://doi.org/10.1080/136828200410618
  • Holm, A., Farrier, F., & Dodd, B. (2008). Phonological awareness, reading accuracy and spelling ability of children with inconsistent phonological disorder. International Journal of Language and Communication Disorders, 43(3), 300–322. https://doi.org/10.1080/13682820701445032
  • Hulme, C., & Snowling, M. J. (2013). Learning to read: What we know and what we need to understand better. Child Development Perspectives, 7(1), 1–5. https://doi.org/10.1111/cdep.12005
  • Hulme, C., & Snowling, M. J. (2014). The interface between spoken and written language: Developmental disorders. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 369(1634), 20120395. https://doi.org/10.1098/rstb.2012.0395
  • Johnson, A. D., Martin, A., Brooks-Gunn, J., & Petrill, S. A. (2008). Order in the house! Associations among household chaos, the home literacy environment, maternal reading ability, and children’s early reading. Merrill-Palmer quarterly (Wayne State University. Press), 54(4), 445-472. https://doi.org/10.1353/mpq.0.0009
  • Kargın, T., Ergül, C., & Güldenoğlu, B. (2016). Erken Okuryazarlık Testi (EROT). Ankara: Eğiten Kitap.
  • Ergül, C., Kılıç-Tülü, B., Demir, E., Akoğlu, G., Ökcün-Akçamuş, M. Ç., & Bahap-Kudret, Z. (2020). Anne eğitim düzeyi, sözcük bilgisi ve ses bilgisel farkındalık becerilerinde bir risk faktörü mü? Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(4), 711-735. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.589613
  • Foy, J. G., & Mann, V. (2003). Home literacy environment and phonological awareness in preschool children: Differential effects for rhyme and phoneme awareness. Applied Psycholinguistics, 24(1), 59-88. https://doi.org/10.1017/S0142716403000043
  • Kargın, T., Güldenoğlu, B. & Ergül, C. (2017). Dinlediğini Anlama Becerisinin Okuduğunu Anlama Üzerindeki Yordayıcılığının İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2369-2384.
Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 2018
  • Yayıncı: Dil ve Konuşma Terapistleri Derneği
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Ses Hijyeniyle İlgili İçeriğe Sahip İnternet Sitelerinin Okunabilirlik ve Kalite Açılarından İncelenmesi

Rıza Korhan SEZİN, Rana SARPKAYA

Sağ Posteroinferior Serebellar, Sağ Posterior Serebral Arter Enfarktüsü ve Sağ Parietooksipital Atrofisi Olan Bir Olguda Dil ve Konuşma Bozukluğu

Merve SAVAŞ, Ayşe Nur KOÇAK, Damlanur DEMİRHAN, Ayşe Özlem ÇOKAR

Farklı Afazi Tipine Sahip Bireylerin Yaşam Kalitesi Düzeyleri

İbrahim Can YAŞA

Dil ve Konuşma Terapisi Öğrencilerinin Kekemelik Benzeri Akıcısızlıklar ve Tipik Akıcısızlıklar Hakkındaki Bilgi Düzeyleri ve Görüşleri

Kübra BABA, Ahmet KONROT

Konuşma Sesi Bozukluğu Olan ve Olmayan Çocukların Fonolojik Farkındalık Becerilerinin ve Ev Erken Okuryazarlık Ortamlarının Karşılaştırılması

Dilara DERİN, Maral YEŞİLYURT