YÜKLEM KONUMUNDAKİ SIFATLAR İLE FİİLİMSİ TAMLAYICILARI ARASINDAKİ EŞDİZİMLİLİK İLİŞKİLERİ

Bu çalışmada -mAk+sıfat, -mAk-DA+sıfat, -mAk-DAn+sıfat, -mAk-lA+sıfat; -mA-sI+sıfat, -mAyA+sıfat, -mAsInA+sıfat, -mAsIndA+sıfat,-mAsIndAn+sıfat,-mAsIylA+sıfat;-DIğI+sıfat,-DIğInA+sıfat,-DIğIndA+sıfat,-DIğIndAn+sıfat,-DIğIylA+sıfat;-AcAğI+sıfat,-AcAğInA+sıfat, -AcAğIndA+sıfat, -AcAğIndAn+sıfat, -AcAğIylA+sıfatdizilişindeki ek-kelime birlikteliklerinden hareketle sıfatların fiilimsitamlayıcıları ile kurduğu eşdizimlilik ilişkileri üzerinde durulmaktadır.Adlaştırma görevli söz konusu fiilimsi ekleri ile sıfatların kullanımbirliktelikleri düzenli ifade aramaları tekniğiyle ODTÜ Türkçe Derlem’dençıkarılmıştır. İnceleme neticesinde fiilimsilerin en sık bir araya geldiğisıfatlar sıklık verisiyle birlikte tespit edilmiş, sıfatın özne ve nesne kontrolişleviyle kullanıldığı durumlar gösterilerek söz konusu eşdizimliliklertemelinde oluşan kiplik ve konuşur tutumuyla ilgili anlamlara dikkatçekilmiş, konunun yabancılara Türkçe öğretiminde ele alınışıyla ilgili görüşve önerilerde bulunulmuştur.

The Collocational Relations Between Adjectives and Non-Finite Verbal Forms as Their Complements Examining Morphemic Bundles

This study aims to display the collocational relations between adjectives and non-finite nominalised forms as their complements examining morphemic bundles of -mAk+adjective, -mAk-DA+adjective, -mAk- DAn+adjective, -mAk-lA+adjective; -mA-sI+adjective, -mAyA+adjective, -mAsInA+adjective, -mAsIndA+adjective, -mAsIndAn+adjective, -mAsIylA+adjective; -DIğI+adjective, -DIğInA+adjective, -DIğIndA+adjective, -DIğIndAn+adjective, -DIğIylA+adjective; -AcAğI+adjective, -AcAğInA+adjective, -AcAğIndA+adjective, -AcAğIndAn+adjective, -AcAğIylA+adjective. The collocations between suffixes and adjectives are extracted from METU Turkish Corpus. The outcomes of corpus search provided information on the frequency of these collocations, the complement-control relations between the adjectives and their non-finite complements, and the modal and stance value of these type of collocations. Based on the findings, a framework for collocations of adjectives and their complements is suggested for teaching Turkish as a foreign language.

PDF

___

AISENSTADT, Ester (1979). “Collocability restrictions in dictionaries”, Dictionaries and Their Users, R. R. K. Hartmann (Ed.), Exeter Linguistic Studies, s. 71-74.
ANTHONY, Lawrence (2018). AntConc (Version 3.5.7) [Computer Software], Tokyo, Japan: Waseda University. http://www.laurenceanthony.net/software
AKSAN, Yeşim, AKSAN, Mustafa, KOLTUKSUZ, Ahmet, SEZER, Taner, MERSİNLİ, Ümit, DEMİRHAN, Umut U., YILMAZER, Hakan, ATASOY, Gülsüm, ÖZ, Seda, YILDIZ, İpek (2012). “Construction of the Turkish National Corpus (TNC)”., Proceedings of the 8th International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012), İstanbul, Turkiye. PDF
ALSARRAY, Maysoon (2015). Türkçe Ulusal Derlemi’nde Yüksek Sıklıkta Kullanılan Adların Eşdizimlilikleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
BENSON, Morton, Benson, Evelyn, Ilson, Robert I. (1986). “Lexicographic Description of English”, Studies in Language Companion Series, No: 14, John Benjamins Publishing Company.
COWIE, Anthony P. (1994). “Phraseology”, The Encyclopedia of Language and Linguistics, R. E. Asher (Ed.), C. 6, Oxford and New York: Pergamon Press.
CRUSE, David A. (1986). Lexical Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
CSATÓ, Eva A. (2010). “Two types of complement clauses in Turkish”, Turcology in Mainz, Boeschoten, Hendrik, Rentzsch, Julian (Ed.), Wiesbaden: Harrassowitz, s. 107-122.
ÇALIŞKAN, Nihal (2014). Yüksek Sıklıktaki Adlar: Zaman Sözcükbiçimi Üzerine Derlem Temelli Bir İnceleme (Eşdizimlilikler, Biçimbirim Dizileri, Dilbilgisel Örüntüler ve Semantik Prozodi). Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
ÇÖLTEKİN, Çağrı (2014). “A Set of Open Source Tools for Turkish Natural Language Processing”, Proceedings of the Ninth International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2014) (Ed.) N. Calzolari vd., s. 1079–1086 [pdf]
ÇÖLTEKİN, Çağrı (2010). “A Freely Available Morphological Analyzer for Turkish”, Proceedings of the 7th International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2010), s. 820-827 [pdf]
DOĞAN, Nuh (2016). Türkiye Türkçesinde Fiillerin Eşdizimliliği, Yayınevi 176, Ankara.
DURRANT, Philip (2013). “Formulaicity in an agglutinating language: The case of Turkish”, Corpus Linguistics and Linguistic Theory, C. 9, S. 1, s.1-38.
ERGUVANLI-TAYLAN, Eser (1998). “What determines the choice of nominalizer in Turkish nominalized complement clauses?”, Proceedings of the 16th International Congress of Linguistics, Caron, Bernard (Ed.), Oxford: Pergamon.
FERNANDO, Chitra. (1996) Idioms and Idiomaticity, Oxford: Oxford University Press.
FIRTH, John R. (1935). The Technique of Semantics. Transactions of the Philological Society, s. 36-72.
FIRTH, John R. (1951/1957). Papers in Linguistics 1934-1951. London: Oxford University Press.
HALLIDAY, Michael A.K. (1966). “Lexis as a linguistic level”, In Memory of J.R. Firth, C. Bazell, J. Catford, M. Halliday, R. Robins (Ed.), London: Longman, s. 150-61.
HAUSMANN, Franz J. (1989). “Le dictionnaire de collocations”, Worterbücher, Dictionaries, Dictionnaires. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie, Franz J. Hausmann, Herbert E. Wiegand, Ladislav Zgusta (Ed.), Berlin: de Gruyter, s. 1010–1019.
JOHANSON, Lars (2013). “Selection of Subjunctors in Turkic Non-Finite Complement Clauses”, Bilig, S.67, s. 73-90.
KARAKOÇ, Birsel (2013). “Clausal Complementation in Turkish and Noghay in a Semantic Perspective”, Complementizer Semantics in European Languages, Kasper Boye, Petar Kehayov (Ed.), Berlin: de Gruyter, s.619-664.
MC KEOWN, Kathleen R., Radev, Dragomir R. (1999). “Collocations”, A Handbook of Natural Language Processing, Robert Dale, Hermann Moisl, Harold Somers, Marcel Dekker (Ed.), s. 525-542.
ÖZKAN, Abdurrahman. (2004). “Türkiye Türkçesinde Kısaltma Grupları”, Arayışlar İnsan Bilimleri Araştırmaları, Yıl 6, Sayı 11, s.127-144.
ÖZKAN, Abdurrahman. (2004). “Türkçe Sözlük’te Kısaltma Grupları”, Arayışlar İnsan Bilimleri Araştırmaları, Yıl 6, Sayı 12, 2004.
ÖZKAN, Bülent (2010). “Türkçenin Öğretiminde Sıfatların Eşdizim Sözlüğü: Yöntem ve Uygulama”, e-International Journal of Educational Research. Cilt 1, Sayı 2, s. 51-65.
ÖZKAN, Bülent (2012). “Türkiye Türkçesinin Eşdizim Sözlüğü”, IV. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri (Ed.) M. N. Önal, C. II, s. 93-102.
ÖZKAN, Bülent (2013). “Yöntem ve Uygulama Açısından Türkiye Türkçesi Söz Varlığının Derlem Tabanlı Sözlüğü”, Bilig, Sayı 66, s. 149-178.
ÖZKAN, B. (2014). “Türkiye Türkçesi Söz Varlığında Sıfatların Eşdizimliliği -Derlem Tabanlı Bir Uygulama-”, Türkçe Üzerine Derlem Dilbilim Uygulamaları, (Ed. Özkan, B., Tahiroğlu, B.), Karahan Kitabevi. Adana.
PALMER, Frank R. (1981). Semantics, Cambridge: Cambridge University.
PİLTEN, Şahru (2008), “Eş Dizimlilik Özellikleri Bakımından Türk Dilinde ‘Temiz’ Sözcükleri”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, s. 24-46.
SZYMON, Slodowicz (2007). “Complement control in Turkish”, Barbara Stiebels (Ed.), ZAS Papers in Linguistics 47. Studies in complement control, s. 125-157.
TAYLAN, Eser (1996). “Aspects of control in Turkish”, Rona Bengisu (Ed.), Current issues in Turkish linguistics: Proceedings of the 5th International Conference on Turkish Linguistics, 1990, Ankara: Hitit, 46–60.
VAN DER WOUDEN, Ton (1997). Negative Contexts. Collocation, Polarity and Multiple Negation, London: Routledge.
https://ufal.mff.cuni.cz/pdt2.0/doc/manuals/en/t-layer/html/ch09s02s04.html