Koyunlarda Kızgınlığı Denetim Altına Almada Koç Etkisinden Yararlanma ve Koyun Yetiştiriciliği Açısından Önemi
Bu derlemede, koyun yetiştiriciliğinde kızgınlığın denetlenmesinde kullanılan koç etkisi yönteminin nasıl uygulandığı ve koyun
yetiştiriciliği açısından önemini ortaya koymak amaçlanmıştır. Pek çok koyun ırkında kızgınlığın belli dönemlerde görülmesi, yani
mevsime bağlı poliösrik hayvanlar olmaları nedeniyle, üreme dönemlerini en verimli şekilde geçirmeleri istenmektedir. Bunun için
uygulanan iki yöntem vardır. Bunlar koç etkisi ve eksogen hormon kullanımıdır. Koyun yetiştiricileri için en ekonomik ve kolay
olanı koç etkisinin kullanılmasıdır.
Koç etkisinin kızgınlığın denetimi üzerine etkisi, koçların yapağılarında bulunan yağıltı ve idrarlarındaki feremonların etkisi ile
koyunların üreme etkinliğini hem sinirsel hemde hormonal olarak uyarmaktadır. Bu yöntemde, koçlar koyunlardan görsel, ses ve
koku almasını engellemek amacıyla 4 ile 6 hafta arasında en az 2 km uzaklıkta tutulduktan sonra tekrar sürüye katılır. Koçların
sürüye katılmasından sonra koyunlarda Lutein Hormonu (LH) salınımında artış görülmekte ve koyunların önemli bir kısmında
yumurtlama yani ovulasyon şekillenmektedir.
Bu yöntemin yetiştirici koşullarında uygulanması, gerek pratik, gerekse ekonomik yönü dikkate alındığında hormon uygulamalarına
alternatif bir yöntem olarak da düşünülebilir
Anahtar Kelimeler:
Koç etkisi, kızgınlığın denetimi, üreme etkinliği, yumurtlama
Use of the Ram Effect (RE) in Estrus Control and Its Importance in Sheep Breeding
In this review, ram affect used for estrus synchronization in Sheep and applying method have been investigated in sheep breeding.
Estrus in sheep are seen at certain times of the year only due to the seasonal breeders, so they are the most efficient way to spend
periods of reproduction is required. Ram effect stimulate the reproductive efficiency of sheep as neural and hormonal by the effect
of pheromones in wool, wax and urine that stimulates the ewes to ovulate. There are two methods applied such as ram effect and
using of exogenous hormone. Here are the most economical way for the sheep breeders is to use of the ram effect.
In this method, All ewes were prevented from visual, sound and odor contact of rams between for 4-6 week being isolated at a
distance of at least 2 km from the males than rams are joined to the herd again. After joining the rams, the Luteinizing hormone
(LH) secretion increases and ovulation is induced in many of the ewes.
As a result, "the ram effect (RE)" can be considered as an alternative method to hormone applications due to both practical and
economic aspect.
Keywords:
Ram effect, estrus control, reproductive activity, ovulation,
___
- 1- Hawken PAR. Evans ACO. Beard AP. (2008). Short Term, Repeated Exposure to Rams During The Transition into The Breeding Season İmproves The Synchrony of Mating in The Breeding Season. Anim. Reprod. Sci. 106(3-4): 333-344.
- 2- Yılmaz M. Bardakçıoğlu H E. Taşkın T. (2009). Koç Etkisinin Kullanımı ve Koyun Yetiştiriciliği Açısından Önemi. Hayvansal Üretim 50(2): 52-59, 2009
- 3- Hafez ESE. (1993). Reproduction in Farm Animals. Sixth Edition. Lea and Febiger, 600 Washington Square in Philedephia. PA 19106-4198, USA.
- 4- Schneider F. and Rehbock F. ( 2003). Induction of fertile cycles in the Blackhead sheep during the anoestrus period. Arch. Tierz., Dummerstorf 46, 47-61.
- 5- Martin GB. (2001). Role of Pheromones in Wild and Domesticated Mammals. Advances in Ethology (Supplement to Ethology) 36, 29.
- 6- Ungerfeld R. (2003). Reproductive responses of anestrous ewes to the introduction of rams. Doctoral thesis, Swedish University of Agricultural Sciences, Uppsala.http://dissepsilon.slu.se/archiv e/00000393/0 1/Thesis.PDF
- 7- Pearce GP. Oldham CM. (1988). Importance of Non-Olfactory Ram Stimuli in Mediating Ram- İnduced Ovulation in The Ewe. J. Reprod. Fertil. 84, 333–339.
- 8- Signoret JP (1991) Sexual Pheromones in The Domestic Sheep : İmportance and Limits in The Regulation of Reproductive Physiology. J. Steroid Biochem. Mol. Biol. 39 : 639-645.
- 9- Rosa HJD. Bryant MJ. (2002). The ―Ram Effect‖ as a way of Modifying The Reproductive Activity in The Ewe. Small Ruminant Research. 45 :1- 16.
- 10- Rosa HJD. Silva CC. Bryant MJ. (2006). The Effect of Ram Replacement and Sex Ratio on The Sexual Response of Anoestrous Ewes. Small Ruminant Research 65, 223– 229.
- 11- Kaymakçı M, (2009). Üreme Biyolojisi. Ege Üniversitesi Yayınları Ziraat Fakültesi Yayın No:503.
- 12- Rosa HJD. Bryant MJ. (2003). Seasonality of reproduction in sheep. Small Rumin. Res. 48:155– 171.
- 13- Yardımcı M. Şahin EH. (2003). Koyunlarda koç etkisinden yararlanarak kızgınlık aktivitesinin düzenlenmesi. Lalahan Hay. Araşt. Ens. Derg. 43(2): 35-40.
- 14- Kaymakçı M. (2006). İleri Koyun Yetiştiriciliği. İkinci Baskı. ISBN 9944-5334-0-8 Bornova İzmir.
- 15- Abecia JA. Forcada F. Zuniga O. (2002). A Note on The Effect of İndividual Housing Conditions on LH Secretion in Ewes After Exposure to A Ram. App. Anim. Behav. Sci. 75 : 347- 352.
- 16- Knight TW. Lynch PR. (1980). The Pheromones from Rams That Stimulate Ovulation in The Ewe. Proceedings of the Australian Society of Animal Production 13, 74-76.
- 17- O’Callaghan D. Donovan A. Sunderland SJ. Boland MP. Roche JF. (1994). Effect of The Presence of Male and Female Flockmates on Reproductive Activity in Ewes. J. Reprod. Fertil. 100, 497–503.
- 18- Signoret JP. Fulkerson WJ. Lindsay DR. (1982). Effectiveness of Testosterone-Treated Wethers and Ewes as Teasers. Appl. Anim. Ethol. 9, 37–45.
- 19- Rosa HJD. Silva CC. Bryant MJ. (2005). The Effect of Ram Replacement and Sex Ratio on The Sexual Response of Anoestrous Ewes.
- 20- L ucidi P. Barboni B. Mattioli M. (2001). Ram- induced ovulation to improve artificial insemination efficiency with frozen semen in sheep. Theriogenology, 55 (9) : 1797-1805.
- 21- Skinner DC. Cilliers SD. Skinner JD. (2002). Effect of ram introduction on the oestrous cycle of springbok ewes. Reprod. 124:509-513.Thompson, L.H., Stookey, J.M., Giles, J.R., Thomas, D.L., 1990. Reproductive response of Mature Ewes of Different Breeds to Teasing Prior to Mating. Small Ruminant Res. 3, 173– 381.
- 22- Rosa HJD. Juniper DT. Bryant M.J. (2000). The Effect of Exposure to Estrous Ewes on Rams’ Sexual Behavior, Plasma Testosterone Concentration and Ability to Stimulate Ovulation in Seasonally Anoestrous Ewes. App. Anim. Behav. Sci. 67: 293– 305.
- 23- Bartlewski PM. Beard AP. Cook SJ. Rawlings NC. (2002). Ovarian Activity During Sexual Maturation and Following İntroduction of The Ram to Ewe Lambs. Small Ruminant Research, 43 : 37-44.
- 24- Poindron P. Cognie Y. Gayerie F. Orgeur P. Oldham CM. Ravault JP. (1980). Changes in Gonadotrophins and Prolactin Levels in İsolated (Seasonally or Lactationally) Anovular Ewes Associated with Ovulation Caused by İntroduction of Rams. Physiol. Behav. 25, 227-236.
- 25- K night TW. (1983). Ram İnduced Stimulation of Ovarian and Oestrous Activity in Anoestrous Ewes- A Review. Proc. NZ Soc. Anim. Prod. 43 : 7-11.
- 26- Martin GM. Oldham CM. Cogni´e Y. Pearce DT. (1986). The Physiological Responses of Anovulatory Ewes to The İntroduction of Rams—A Review. Livest. Prod. Sci. 15, 219–247.
- 27- Bobb JD. (1999). The teaser ram effect. International sheep letter. Vol. 19 No: 5
- 28- McMillan WH. (1987). The Male Effect—A Comparison of Rams and Bucks for Teasing Ewes. Proc. N.Z. Soc. Anim. Prod. 47, 135–137.
- 29- Hudgens RE. (1997). Effect of Ram on Ewe Fertility. AS-433 . Sheep Cooperative Extension Service. Purdue University West Lafayette,Indiana 47907.
- 30- Özyurtlu N. Bademkıran S. (2010). Koyunlarda Östrus Senkronizasyonu ve Östrusu Uyarma Yöntemleri Dicle Üniv Vet Fak Derg 2010-1(1): 17—22.
- ISSN: 1307-9972
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Dicle Üniversitesi Veteriner Fakültesi