DIŞ TİCARETTE ÜRÜN BAKIMINDAN YOĞUNLAŞMA: ORTA ASYA ÜLKELERİ ÖRNEĞİ

Bu çalışmada, Orta Asya ülkelerinde ihracatın ürün bakımından yoğunlaşma derecesi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada Yoğunlaşma Oranı ve Gini-Hirschman indeksi kullanılmıştır. Analiz aşamasında 2001-2015 dönemine ait Uluslararası Ticaret Merkezi’nin verileri kullanılmıştır. Orta Asya ülkelerinin ihracatının daha çok mineral yakıtlar, kimya sanayi ürünler ile metallere yoğunlaştığı görülmektedir. CR4 ve CR8’e göre Orta Asya ülkelerinde yoğunlaşma oranının genel olarak yüksek olduğu görülmüştür. Gini-Hirschman indeksine göre ise Türkmenistan ve Kazakistan’da yoğunlaşma oranının yüksek olduğu görülmüştür. Buna karşın, Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan’da orta düzey bir yoğunlaşma görülmektedir. Orta Asya ülkelerinin küresel ticaretteki rekabet gücünün arttırılması için dış ticarette çeşitlendirmeye daha çok önem verilmelidir

Anahtar Kelimeler:

Dış Ticaret, Yoğunlaşma Analizi, Orta Asya

COMMODITY CONCENTRATION IN FOREIGN TRADE: CASE STUDY OF CENTRAL ASIAN COUNTRIES

In this study, it is aimed to determine the degree of commodity concentration of exports in Central Asian countries using Concentration Ratio and Gini-Hirschman index methods. The study used International Trade Centre statistical data for the period 2001-2015. Exports of Central Asian countries are concentrated mainly in minerals, chemical products and metals. According to CR4 and CR8 it has been found that the concentration ratio is high in the Central Asian countries. Also, according to the Gini-Hirschman index, it is found that the concentration ratio is high in Turkmenistan and Kazakhstan. But, the concentration ratio is moderate in Kyrgyzstan, Uzbekistan and Tajikistan. To improve the competitiveness of Central Asian countries in the global trade should pay attention to the diversification in foreign trade

Keywords:

Foreign Trade, Concentration Analysis, Central Asia.,

___

Anonim (2012) “Ödemeler Dengesi Raporu”, Ankara: T.C. Merkez Bankası. Ayrancı, Evren (2009) “Türkiye’nin Ekonomik Açıdan Küreselleşmesinin Yoğunlaşma Vasıtasıyla Ölçülmesi ve Konu Hakkında Bir Araştırma”, ABMYO Dergisi, (16), s.50-64.
Çatalbaş, Nazım (2016) “Uluslararası Ticaretin Serbestleştirilmesi Sürecinde Orta Asya Ülkelerinin Yaklaşımları”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), s.143-158.
Doğan, Seyhun, Soyyiğit Kaya, Semanur (2011) “Gümrük Birliği Sonrasında (1996-2009) Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Dış Ticaretinin Ülke ve Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (14), s.1-18.
Erkan, Birol, Sunay, Zekai Fatih (2016) “Türkiye’nin İhracatının Yoğunlaşma Perspektifinde Analizi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), s. 1823-1842.
Erlat, Güzin, Akyüz, Oğuzhan (2001) “Country Concentration of Turkish Exports and Imports Over Time”, Topics in Middle Eastern and African Economies, http://www.meea.sites.luc.edu/volume3/meaa3.html, İndirilme tarihi: 22.02.2017.
INTRACEN (2017) “International Trade Statistics”, http://www.intracen.org/itc/market-infotools/trade-statistics/ İndirilme tarihi: 12.03.2017.
Kostakoğlu, S. Fatih (2015) “İnternet Servis Sağlayıcıları Piyasasına Yönelik Yoğunlaşma Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), s.129-140.
Kösekahyaoğlu, Levent (2007) “Türkiye Dış Ticaretinde Ürün ve Ülke Bazında Yoğunlaşma: 1980-2005 Dönemi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 36, s.15-34.
Küçükkiremitçi, Oktay, Karaca, Mehmet Emin, Eşiyok, Bayram Ali (2010). Türkiye’nin İhracatında Öne Çıkan Sektörlerde Temel Pazar Ülkeler, Rakipler ve Rekabet Gücü, Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası Yayınları.
Naude, Wim, Rossouw, Riaan (2008) “Export Diversification and Specialization in South Africa: Extent and Impact”, World Institute for Development Economic Research, 93, 1-36.
Parkin, Michael (2003) Economics, 6th edition, New York: Pearson Education, Addison Wesley World Student Series.
Polat, Çetin (2007) “Yoğunlaşma ve Piyasa Yapısı İlişkisi Çerçevesinde Türk Çimento Sektörünün Yapısal Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), s.97-116.
Salim, Shyam, Ojha, Sandhya N (2004) “Commodity Diversification and Geographic Concentration on Indian Seafood Exports”, Southern Economist, 15, s.23-24.
Saraçoğlu, Dürdane Şirin (2017) Ç”in Halk Cumhuriyeti ile Türkiye Arasında Dış Ticaretin Gelişimi ve Türkiye’de İmalat Sanayinde Sektörel İstihdama Etkisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(1), s.151-182.
Sinitsina, Irina (2012) “Economic Cooperation between Russia and Central Asian Countries: Trends and Outlook”, Bishkek: University of Central Asia Institute of Public Policy and Administration Working Paper No: 5.
Soos, Karoly Attila (2015) “Geographical and Sectorial Concentration in Czech, Hungarian and Slovak Exports”, Budapest: Hungarian Academy of Sciences Discussion Papers. Tegegne, Abebe (1991) “Commodity Concentration and Export Earnings Instability: Evidence from African Countries”, ERAF-Centre for Economic Research on Africa, 3.
Yavuz, Nilgün Çil (2000) “Türkiye’nin Dış Ticaretinin Mallar ve Ülkeler Açısından Konsantrasyon Analizi (1975-1998)”, Çimento İşveren Dergisi, 14(5), s.3-12.