Resmi İdeoloji ve Yargısal Aktivizm

Bu makale, doğal hukuk anlayışına dayanan ve devletin sınırlandırılması amacını taşıyan anayasacılık hareketlerinden başlamak üzere, 2. Dünya Savaşı sonrası temel hak ve hürriyetlerin korunması zorunluluğunun bilincine varılması sonucu ortaya çıkan anayasa yargısını ve anayasa yargısının meşruluğu sorununu ele almaktadır. Öte yandan, anayasa yargıcının anayasa normunu anlamlandırması esnasında resmi ideoloji olarak insan haklarını temel alacak şekilde yorumlar yaparak hukuk devletinin ve demokrasinin gelişimine önemli katkısı bulunması gerektiği hususunu incelemektedir. Anayasa yargıcının anayasa ilke ve kuralları anlamlandırırken, hak temelli yorum dışında kalan herhangi bir yorumu benimsemesinin ise yargısal aktivizm tartışmalarına neden olacağı, Türk Anayasa Mahkemesi’nin siyasi parti kapatma davaları konusundaki tutumu üzerinden anlatılmaktadır. Bunun yanında 1982 Anayasası’nın önsözünde ve başlangıç hükümlerinde bulunan belirsiz ve / veya geniş anlamlı ifadelerin, Anayasa Mahkemesi tarafından devletçi genel yapıyı koruma yönünde yorumlanması ve bu kararlarla anayasada bulunan resmi ideolojinin keskin şekilde somutlaştırılması da irdelenen hususlardandır.

Anahtar Kelimeler:

Anayasacılık, anayasa yargısı, ideoloji, temel haklardan yana yorum, yargısal aktivizm, siyasi parti kapatma, devletçi ilkeler

Official ideology and judicial activism

In this article, constitutional review and its legitimacy emerged as the result of awareness of fundamental rights and freedoms after World War II is studied beginning with constitution movements which are based on natural law and aim to delimitate the state. On the other hand, the issue of that constitutional court judge should contribute to development of rule of law and democracy via making constitutional norm’s interpretations based on human rights as official ideology is examined. Furthermore, that any other interpretations of judge except those are based on rights will cause discussions of judicial activism is explained through the attitude of Turkey constitutional court about closure of political party. The interpretation of ambiguous phrases and / or those with broad meaning which take place in preamble and preliminary provision of 1982 Constitution in order to protect statist general structure, precise concretization official ideology in constitution via these judgments are the other points which are considered.

Keywords:

Constitution, constitutional review, ideology, interpretation based on fundamental rights, judicial activism, closure of political party, statist principles,

PDF

___

ALTHUSSER, Louis (Çeviren: Alp Tümertekin): İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, İthaki Yayınları, 3. Basım, İstanbul 2008.
BOWLS Samuel / GINTIS Herbert (Çeviren: Osman Akınhay): Demokrasi ve Kapitalizm, Ayrıntı Yayınları, 1. Basım, İstanbul 1999.
COŞGUN, Uygar: Dünden Bugüne Anayasacılık, www.ankarabarosu.org.tr, erişim tarihi 14.03.2017.
EAGLETON, Terry (Çeviren: Mutallip Özcan): İdeoloji, Ayrıntı yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2005.
ERDOĞAN, Mustafa: Anayasa Hukuku, Orion Yayınları, 7. Baskı, Ankara 2011.
ERDOĞAN, Mustafa: Henry Roussillon’un Fransız Ana Konseyi: Tehlikeler Dönemi Başlıklı Tebliğinin Yorumu, Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, 9-13 Ocak 2001, Ankara, s. 844-851.
GÖREN, Zafer: Anayasa Hukuku, Yetkin Basımevi, 2. Baskı, Ankara 2011.
GÖZLER, Kemal: Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu, AÜSBF Dergisi, C. 61, S. 3, Y. 2006, s. 131-165.
HAKYEMEZ, Yusuf Şevki: Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Yetkin Yayımcılık, 1. Baskı, Ankara 2009.
HEYWOOD, Andrew: Siyaset, Adres Yayınları, 9. Baskı, Ankara 2013.
IŞIK, Hüseyin Murat: Anayasa Mahkemesi Kararlarında Devletin Resmi İdeolojisi, Adalet Yayınevi Ankara 2012.
MANHEİM, Karl (Çeviren: Mehmet Okyayuz): İdeoloji ve Ütopya, Epos Yayınları, Ankara 2002
MARDİN, Şerif: Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları, 12. Baskı, İstanbul 2003.
MARSHALL, Gordon (Çeviren: Osman Akınhay / Derya Kömürcü): Sosyoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1999.
ODER, Bertil Emrah: AB’de Anayasa ve Anayasacılık, Anahtar Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 2004.
ÖZBUDUN, Ergun: Dünyada Anayasacılık Hareketleri ve Türkiye, Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, 9-13 Ocak 2001, s. 38-44.
ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara 2002.
ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve Siyasi Elitlerin Tepkisi, AÜSBF Dergisi, C. 62, S. 3, Y. 2007, s. 257-268.
ROUSSILLON, Henry: Fransız Ana Konseyi: Tehlikeler Dönemi, Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, 9-13 Ocak 2001, Ankara, s. 821-844.
SANDER, Oral: Siyasi Tarih İlk çağlardan 1918’e, İmge Kitabevi, 16. Baskı, Ankara 2007
TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku (Genel İlkeler), Beta Yayınları, 17. Bası, İstanbul 2014.
TURHAN, Mehmet: Anayasanın Hak Temelli Yorumu ve Anayasa Yargısı, AÜSBF Dergisi, C. 62, S. 3, Y. 2007, s. 379-404.
www.anayasa.gov.tr, erişim tarihi 14.03.2017.
www.wikipedia.org, erişim tarihi 14.03.2017.
YAYLA, Atilla: Anayasa ve Devletin Sınırlandırılması, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı 66, Y. 2012, s. 9-11.
YAYLA, Atilla: Anayasacılık, Anayasal Demokrasi ve İdeolojiler, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı 66, Y. 2012, s. 13-22.