İbn Meymûn'a Göre Yaratılış

Bu makalede, Orta Çağ’ın önde gelen Yahudi düşünürlerinden olan İbn Meymûn’un âlemin yaratılışı hakkındaki görüşleri incelenmiştir. İbn Meymûn’un konu ile ilgili görüşleri kendi yaşadığı dönemden itibaren en çok tartışılan meselelerden biri olmuştur. Bunun temel nedeni yaratılış hakkındaki görüşlerini açıkladığı Delâletü’l-Hâirîn adlı eserinde bir yandan yoktan yaratılışa inandığını ifade ederken diğer yandan Yahudi şeriatının akla uygunluğunu göstermek için kullandığı felsefenin, yoktan yaratılışı kabul etmeyişidir. Dolayısıyla bu durum, onun yaratılışla ilgili görüşlerinde egzoterik olarak yoktan yaratılışı kabul ederek Yahudi geleneğini sürdürüyor görünse de aslında ezoterik olarak Aristocu ezelî âlem inancını ya da Platoncu ezelî bir ilk maddeden yaratılışı kabul ettiği yönünde yorumların yapılmasına zemin hazırlamıştır. Çalışmada İbn Meymûn’un adı geçen eserdeki âlemin yaratılışı hakkındaki ifadeleri değerlendirilmiş ve konu ile ilgili ezoterik bir tavır içinde olmadığı, yoktan yaratılışa inandığı sonucuna varılmıştır. Bu araştırma ile Türkçe literatürde müstakil olarak çalışılmayan İbn Meymûn’un yaratılış hakkındaki görüşlerinin ortaya konularak dinler tarihi alanına katkı sağlanması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dinler Tarihi, İbn Meymûn, Delâletü’l-Hâirîn, Âlemin Yaratılışı, Ex nihilo Yaratma

Conception of Creation According to Moses Maimonides

In this article, one of the leading Jewish thinkers of the Middle Ages, Moses Maimonides’ views on the creation of the world were examined. Maimonides' views on the subject have been one of the most discussed issues since his own time. The main reason for this is that in his book Dalālat al-ḥāʾirīn, in which he explains his views on creation, on the one hand he states that he believes in creation from nothing, on the other hand, the philosophy used to show the conceivable of the Jewish religious law does not accept creation out of nothing. Therefore, although this situation seems to continue the Jewish tradition by exoterically accepting creation from nothing in his views on creation, it actually paved the way for interpretations that he esoterically accepted the Aristotelian belief in the eternal world or the Platonist creation from an eternal first substance. In the study, the statements of Maimonides about the creation of the world in the mentioned work were evaluated and it was concluded that he did not have an esoteric attitude about the subject and believed in creation from nothing. This research aims to contribute to the field of the history of religions by revealing Maimonides’ views on creation, which is not studied specifically in our country.

Keywords:

History of Religions, Moses Maimonides, Dalālat al-ḥāʾirīn, Creation of the World, Create Ex nihilo,

PDF

___

Davidson, Herbert. “Maimonides’ Secret Position on Creation”. Studies in Medieval Jewish History and Literature. ed. Isadore Twersky. 1/16-40. Cambridge: Harvard University Press, 1979.
Davidson, Herbert A. Moses Maimonides: The Man and His Works. Oxford University Press, USA, 2005.
Doğan, Hatice. Maymonides’in Hayatı ve Eserleri. Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 2010.
Gluck, Andrew L. “Maimonides’ Arguments for Creation Ex Nihilo in the Guide of the Perplexed”. Medieval Philosophy and Theology 7/2 (1998), 221-254.
Haleva, Yitshak vd. (ed.). Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara 1. Kitap: Bereşit. çev. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 3. Basım, 2010.
Harvey, Warren Zev. “A Third Approach to Maimonides’ Cosmogony-Prophetology Puzzle”. Harvard Theological Review 74/3 (Temmuz 1981), 287-301.
Hyman, Arthur. “Maimonides on Creation and Emanation”. Studies in Medieval Philosophy. ed. John F. Wippel. 17/45-61. Washington D.C.: The Catholic University of America Press, 1987.
Ivry, Alfred L. “Maimonides on Creation”. Creation and The End of Days: Judaism and Scientific Cosmology. ed. David Novak - Norbert Samuelson. 185-213. London: University Press of America, 1986.
İbn Meymûn. Delâletül-Hâirîn. thk. Hüseyin Atay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 1974.
İbn Meymûn. Delâletü’l-Hâirîn. çev. Osman Bayder - Özcan Akdağ. Kayseri: KimlikYayınevi, 2019.
İbn Meymun (Maimonides), Musa. İlim Kitabı Sefer ha-Mada‘: Yahudiliğin İnanç ve Ahlak İlkeleri. çev. Yasin Meral vd. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2022.
Kaplan, Lawrence. “Maimonides on the Miraculous Element in Prophecy”. The Harvard Theological Review 70/3/4 (1977), 233-256.
Karaman, Hüsayin. İbn Meymun’da Tanrı-Alem İlişkisi. Rize: Karadeniz Basın Yayın Dağıtım, 2007.
Klein-Braslavy, Sara. “Maimonides’ Interpretation of the Verb ‘Bara’ and the Creation of the World”. Daat: A Journal of Jewish Philosophy & Kabbalah 16 (1986), 39-55.
Klein-Braslavy, Sara. “The Creation of the World and Maimonides’ Interpretation of Gen. I-V”. Maimonides and Philosophy. ed. Shlomo Pines - Yirmiyahu Yovel. 65-78. Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers, 1986.
Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur İncil. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi - Yeni Yaşam Yayınları, 2009.
Kreisel, Howard. Judaism as Philosophy: Studies in Maimonides and the Medieval Jewish Philosophers of Provence. Boston, 2015.
Küçükali, Adnan. İbn Meymun’un Varlık ve Düşünce Öğretisi (Fârâbi ve İbn Sina ile Karşılaştırmalı Olarak). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
Meral, Yasin. “İbn Meymun’a Göre Yahudilik’te İman Esasları”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/2 (2011), 243-266.
Meral, Yasin. “İbn Meymūn’un Cismani Haşir ile İlgili Görüşleri ve Haşir Risalesi’nin Arap Harfleriyle Neşri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 61/2 (2020), 245-314.
Meral, Yasin. Yahudilikte Cismani Haşir Tartışmaları. Ankara Okulu Yayınları, 2020.
Samuelson, Norbert M. “Maimonides’ Doctrine of Creation”. Harvard Theological Review 84/3 (1991), 249-271.
Schweid, Eliezer. The Classic Jewish Philosophers: From Saadia through the Renaissance. çev. Leonard Levin. Leiden ; Boston: Brill, 2008.
Seeskin, Kenneth. Maimonides on the Origin of the World. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
Strauss, Leo. “How To Begin To Study The Guide of The Perplexed”. The Guide of the Perplexed. 1/10-101. Chicago: The University of Chicago Press, 1963.
Strauss, Leo. “Literary Character of the Guide for the Perplexed”. Persecution and Art of Writing. 38-94. Chicago & London: The University Press of Chicago, 1988.
Tüfenkçi, Semra. “İbn Meymûn’da Tanrı’nın İlmi ve İnayet İlişkisi Problemine Eleştirel Bir Yaklaşım”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/2 (2021), 1129-1154.
Wolfson, H. A. “The Kalam Problem of Nonexistence and Saadia’s Second Theory of Creation”. The Jewish Quarterly Review 36/4 (1946), 371-391. https://doi.org/10.2307/1452135
Wolfson, Harry Austryn. “The Meaning of Exnihilo in the Church Fathers, Arabic and Hebrew Philosophy, and St. Thomas”. Studies in the History of Philosophy and Religion. ed. Isadore Twersky - George H. Williams. 1/207-221. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1973.
Sefaria. “Bereshit Rabbah” (Erişim 22 Ocak 2023). https://www.sefaria.org/Bereshit_Rabbah