Dijital Dönüşüm ve Yapay Zekâ: Muhasebenin ve Denetimin Geleceği

Endüstri 4.0 ile hızlanan teknolojik değişimler doğrultusunda muhasebe yazılımlarının gelişimi manuel defter tutmayı ortadan kaldırmış, birçok işlem otomatik olarak muhasebeleştirilmeye başlanmış ve dijital dönüşümün etkisiyle Türkiye’de muhasebe alanında e-fatura ve e-defter gibi uygulamalar başlamıştır. Yapay zekâ, görevleri yerine getirmek için insan zekâsını taklit eden ve topladığı ve yüklenilen bilgilerle kendisini aşamalı olarak geliştirebilen sistemler veya makinelerdir ve birçok alanda kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, muhasebe ve denetim mesleklerinin dijitalleşmeden nasıl etkilendiğini ele almak, öğrenen ve karar verebilen bilgisayar sistemlerinin bu mesleklerin gelecekteki yerini ve durumunu nasıl değiştireceğini belirlemektir. Bu doğrultuda önce Endüstri 4.0, muhasebe yazılımlarının gelişimi, dijital dönüşüm ve yapay zekâ kavramının tarihçesi ve muhasebe bilimine yansımalarından bahsedilmiş, ardından muhasebe ve denetim mesleklerine etkileri irdelenmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye’de dijital dönüşüm ve yapay zekâlı sistemlerle birlikte muhasebe ve denetim mesleklerinin bağımsız serbest meslek olmaktan çıkacağı ve muhasebecilerin işletmelerde mali müşavir ve bilişim personeli olarak çalışacaklarının kaçınılmaz olduğu ifade edilmiştir. Mali tabloların vergi denetimini işletmelerin sistemleri ile bütünleşmiş vergi idaresinin sistemi ve uygunluk denetimini ise Kamu Gözetim Kurumunun ilgili biriminin otomatik olarak yapacağı ve raporlayacağı öngörülmüştür. İşletmelerdeki iç denetimin yeni sistemle birlikte daha etkin ve verimli şekilde yürütüleceği belirlenmiştir. Bu gelişmeler doğrultusunda üniversitelerde verilen muhasebe ve denetim eğitimin müfredatının yeniden düzenleme zorunluluğu vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dijital dönüşüm, Yapay zeka, Muhasebe eğitimi, Muhasebe, Denetim

Digital Transformation and Artificial Intelligence: The Future of Accounting and Audit

While some business owners see independent auditing as a burden due to the costs it brings to the business, it is an opportunity for business owners who are aware of the fact that auditing is an independent activity that eliminates business blindness. The fact that independent audit is seen as an opportunity by the business will naturally provide some benefits to the business. We can count the increase in accounting information quality as one of these benefits. In this context, the study was conducted to reveal the effect of independent auditing awareness on accounting information quality. The scope of the study consists of academicians working in the field of accounting and auditing. Data were collected through an interview form consisting of 5 questions. The obtained data were analyzed with the Maxqda program. At the end of the study, It has been concluded that there is a reciprocal and positive relationship between the quality of accounting information and the quality of independent auditing, that independent auditing is one of the main assurances in the healthy functioning of the accounting information system and producing quality information, and that independent auditing should be seen as an opportunity for businesses when the benefits of independent auditing are considered.

Keywords:

Digital transformation, Artifcial intelligence, Accounting, Accounting education, Audit,

PDF

___

Akbaba, A.N.B. (2019). Bulut muhasebe ve işletmelerde uygulanması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 21-40. doi: 10.25095/mufad.535955
Akdoğan N. ve Akdoğan, M. U. (2018). Büyük veri-bilişim teknolojisindeki gelişmelerin muhasebe uygulamalarına ve muhasebe mesleğine etkisi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 55, 1-14. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mdbakis/issue/63890/967128
Almaliki, A.J. (2015). The processes and technologies of 3d printing. International Journal of Advances in Computer Science and Technology, 4(10), 161-165. Erişim adresi: http://www.warse.org/IJACST/ static/pdf/file/ijacst024102015.pdf
Altınbaşak, İ. (2020). İnternet reklamcılığı ve internet reklamı ölçümlenmesi üzerine bir uygulama. Ege Akademik Bakış 9(2), 463-487. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab/issue/39857/472624
Aytekin, A., Erdoğan, Y. ve Kavalcı, K. (2016). Yeni bir iş modeli: muhasebe alanında bulut bilişim. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı, 46-62. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijmeb/issue/54621/745019
Banger, G. (2018). Endüstri 4.0 uygulama ve dönüşüm rehberi. Dorlion Yayınları. Bulut Bilişim (2022). Bulut bilişim Cloud computing nedir. Erişim adresi: https://www.endustri40.com/bulut-bilisim-cloud-computing-nedir/,
Bulut Bilişim Nedir? (2022). Bulut bilişim nedir. Erişim Adresi: https://www.mikronbilgisayar.com/genel/bulut-bilisim-nedir/
Celayir, D. ve Celayir, Ç. (2020). Dijitalleşmenin denetim mesleğine yansımaları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(6), 128-148. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/ issue/55211/742693
Dikmen, S. ve Çiçek, H. G. (2020). Vergi idaresinin dijital dönüşümü. Ekin Yayınevi.
Dijitalleşen İç Denetim (2020). Erişim Adresi: https://www.pwc.com.tr/tr/risk-surec-teknoloji-hizmetleri/assets/ic-denetim-ve-kontrol-hizmetleri/dijitallesen-ic-denetim.pdf
Dimitriu, O. ve Matei, M. (2014). A new paradigm for accounting through cloud computing, Emerging Markets Queries in Finance and Business, ScienceDirect, Procedia Economics and Finance, (15), 840 – 846. doi: 10.1016/S2212-5671(14)00541-3
Doğan, M., ve Ertugay, E. (2019). Blokzinciri ve muhasebe alanındaki uygulamaları. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(4), 1654-1670.
E-Belgeler, (2022). Erişim Adresi: https://ebelge.gib.gov.tr/,
E-Defter Uygulamasının Teknik Mimarisi, Mevzuat Düzenlemeleri ve Kılavuzları (2022). Erişim Adresi: https://www.edefter.gov.tr/edeftermevzuat.html,
Quinto, E. J. (2022). How technology has changed the field of accounting. Bridgewater State University. Endüstri 4.0 Uygulama İçin Yol Haritası (2022). Erişim Adresi: https://www.endustri40.com/endustri-4-0-uygulama-icin-yol-haritasi/,
Gacar, A. (2019). Yapay zekâ ve yapay zekânın muhasebe mesleğine olan etkileri: Türkiye’ye yönelik fırsat ve tehditler, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, (EUREFE’ 19) 389–394,
Gedik, Y. (2021). Endüstri 4.0 teknolojilerinin ve endüstri 4.0’ın üretim ve tedarik zinciri kapsamındaki etkileri: teorik bir çerçeve. Journal of Emerging Economies and Policy, 6 (1), 248-264. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/joeep/issue/60112/776278
Gündüz, M. Z. ve Das, R. (2018). Nesnelerin interneti: Gelişimi, bileşenleri ve uygulama alanları, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilim Dergisi 24(2), 327-335, doi: 10.5505/pajes.2017.89106.
Hisam, C.K. ve Kassim, C.K. (2014). Accounting Education Change: Improving the Quality of Accounting Graduates, Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 4(6S)1-7.
Korcan, D. ve Sacit A. (2016). Büyük veri: önemi, yapısı ve günümüzdeki durum, DTCF Dergisi 56(1), 15-36,
Kovalenko, S. N., Kalutskaya, N. A., Bolvachev, A. I., Prodanova, N. A., Sotnikova, L. V., ve Shevchenko, O. P. (2021). Artificial intelligence in the accounting profession. Laplage em Revista (International), (7), 378-383. doi: 10.24115/S2446-622020217Extra-B939p.384-395.
Kuş, O. (2021). Metaverse: Dijital büyük patlamada’ fırsatlar ve endişelere yönelik algılar. Intermedia International e-Journal, 8(15) 245-266. doi: 10.21645/intermedia.2021.109
Küspeci, P. (2021). İşletmelerde yapay zekâ. Gazi Kitabevi.
Özçelik, M., Beller Dikmen, B., ve Deran, A. (2022). Nesnelerin interneti teknolojisinin muhasebe ve denetim sürecine etkisi ve muhtemel riskler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(2), 1544-1563. doi: 10.20491/isarder.2022.1456
Özdemir, S. ve Elitaş, C. (2015). The risks of cloud computing in accounting field and the solution offers: the case of Turkey, Journal of Business Research Turk, 7(1), 43-59.
Özen, İrfan. (2020). Teknoloji muhasebesi. Turkish Studies, 15(6), 751-771. doi:10.7827/TurkishStudies.44555
Özkul, F. U. ve Alkan, B. Ş. (2020). Dijital çağda muhasebenin dönüşümü: blockchain teknolojisinde muhasebe ve mali kontroller. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(2), 218-236. doi: 10.31460/mbdd.657162.
Özçetin, N. (2022). Muhasebe Denetiminde Yapay Zekâ, Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 29-41.
Patel, Keyur K. ve Patel, Sunil M. (2016). Internet of things-ıot: definition, characteristics, architecture, enabling technologies, application & future challenges, International Journal of Engineering Science and Computing, 6(5), 6122-6131, doi: 10.4010/2016.1482
Rasgen, M. ve Gönen, S. (2019). Endüstri 4.0 ve muhasebenin dijital dönüşümü, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2898-2917.
Quinn, M. ve Erik S. (2018). The Routledge companion to accounting information systems. Routledge, 2018.
Sabuncu, B. (2022). The effects of digital transformation on the accounting profession. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 103-115. DOI: 10.25287/ohuiibf.974840
Sanchez, M., Exposito, E., ve Aguilar, J. (2020). Industry 4.0: Survey from a system integration perspective. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 1-25.
Saucedo Martínez, J., Pérez Lara, M., Marmolejo Saucedo, J., Salais Fierro, T., & Vasant, P. (2018). Industry 4.0 framework for management and operations: A review. Journal of Ambient Intelligence and Humanized Computing, 9(3), 789-801. doi: 10.1007/s12652-017-0533-1
Sawhney, A., Riley, M. ve Irizzary, J. (2020). Construction 4.0: An innovation platform for the built environment. Routledge.
Seemma, P. S., Nandhini, S., ve Sowmiya, M. (2018). Overview of cyber security. International Journal of Advanced Research in Computer and Communication Engineering, 7(11), 125-128.
Şentürk, Ö. (2021). Türkiye’de iç denetim faaliyetlerinde dijital dönüşüm ve dijital dönüşümün önemi. TİDE AcademIA Research, 3(2), 157-186.
Tekbaş, İ. (2020). Dijitalleşmenin muhasebe mesleğine ve meslek mensuplarına etkileri üzerine bir araştırma ve yeni bir kavram önerisi: mali mühendislik. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Okan Üniversitesi, İstanbul.
Tutar, S. (2019). Endüstri 4.0’ın muhasebe mesleğine olası etkileri. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 3(2), 323-344. doi: 10.29216/ueip.611209
Tutorials Point (2022). Erişim adresi: https://www.dcpehvpm.org/E-Content/BCA/BCA-III/artificial_intelligence_tutorial.pdf.
Uçoğlu, D. (2020). Effects of artificial intelligence technology on accounting profession and education. PressAcademia Procedia, (11), 16-21. doi: 10.17261/Pressacademia.2020.1232.
Yardımcıoğlu, M. ve Şıtak, B. (2020). Yapay zekâ teknolojisinin muhasebe alanına yansımaları: literatür incelemesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 2020, 342-353, doi: 10.33905/bseusbed.809795
Yılmaz Soğuksu, Z. (2020). Muhasebe denetiminde dijital dönüşüm: denetim yazılımları. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13 (2), 281-308.
Yücel, G ve Adiloğlu, B. (2019). Dijitalleşme - yapay zekâ ve muhasebe beklentiler. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (17), 47-60. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/muftad/issue/46942/ 589319
39. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu ‘değişen teknoloji ve iş ortamında muhasebe’, Erişim adresi: https://turmes2020.mehmetakif.edu.tr/files/bildiriler-kitabi.pdf