Almanya Türklerinin Dil Tutumları Üzerine Toplumdilbilimsel Bir Araştırma
Almanya’da yarım asrı geride bırakarak misafir konumundan yerleşik duruma geçen Türktoplumu, bu süreç zarfında sosyal, ekonomik ve kültürel bakımdan büyük değişimler yaşamıştır.Hâkim toplumun baskın kültürü sebebiyle uğradıkları değişimlerin yanı sıra AlmanyaTürklerinde farklı dilsel tutumlar da ortaya çıkmıştır. Bu dilsel tutumlar, nesiller arası farklılıkgöstermekle beraber aynı zamanda çeşitli sosyal sınıflara göre de şekil almaktadır. Buaraştırmada, Almanya Türklerinin göç süreçleri sonucunda ortaya çıkan dil tutumları,toplumdilbilim açısından ele alınmıştır. Bu bakış açısıyla Almanya Türklerinin dilsel tutumları;ana dile bakış açısı, Türkçeyi kullanma eğilimi, dil sürdürümü, dil tercihi, dil değiştirimi,Almancaya yaklaşımları, Türkçe hakimiyeti, ağızlara bakış açısı, dil kayması, genç kuşaklarınTürk edebiyatına yaklaşımları, Türkçe yayınlara eğilim, dil bağlamında entegrasyonayaklaşımları başlıkları altında incelenerek mevcut durum tespit edilmiş ve bu tutumlarda;yaşanılan eyalet, cinsiyet, nesil, doğulan ülke, eğitim durumu, vatandaşlık durumu, medeni hal,aylık gelir durumu, evde kimlerle yaşanıldığı, Almanya’da kalma süresi, eşin ve çocuklarınvatandaşlık durumu, katılımcının ve eşin konuşabildiği diller değişkenleri açısından tespit edilenfarklılıklar ve bu değişkenlerin mevcut tutumlardaki etkileri ortaya konmuştur
A Sociolinguistic Research on Language attitudes of German Turks
Turkish Society lived for almost more than one century in Germany and they became permanent residents rather than became visitors. Throughout this long period, they faced with significant changes in terms of social, economic and cultural aspects. Besides these changes due to dominant cultural environment they lived, they also adopted different language attitudes. This language attitudes differ depend on the generations while they also formed depend on different social classes. This research investigated the language attitudes of German Turks, which raised due to their migration period. From this perspective, German Turks´ language attitudes, their approaches to the mother tongue, tendency to use Turkish language, language shifting and maintenance, language preferences, approaches to the German language, ability of using Turkish literature, approaches of young generation to the Turkish literature, interest in Turkish publications, approaches regarding language integration were investigated. These aspects are considered based on the differences with respect to the state where people live, gender, generation, places where they were born, education levels, citizenship, marital status, monthly revenues, duration of living in Germany, with whom they live together, citizenship of couples and children in families and languages spoken by participants and his/her partners.
___
- Abadan Unat, N. (2002). Bitmeyen Göç Konuk İşçilikten Ulus
Ötesi Yurttaşlığa. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
- Adıgüzel, Y. (2004). Kimliğin Korunmasında ve
Üretilmesinde Türk Derneklerinin Rolü Almanya / Köln
Örneği (Doktora Tezi). Ulusal Tez Merkezi veri tabanından
alınmıştır. (148472).
- Akarsu, B. (1984). Wilhelm von Humboldt'ta Dil-Kültür
Bağlantısı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Akkaya, B. (2011). Almanya'da Yaşayan Türklerin Kültürel
Sorunları. F. Şen (Ed.), 50. Yılında Göç (ss. 199-207).
Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
- Alkan, N. M. (2011). Yeni Bir Fenomen Olarak Çift Yönlü
Göç. F. Şen (Ed.), 50. Yılında Göç (ss. 180-193). Ankara:
Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Alpay, N. (2010). Anadili, Yabancı Dil ve Eksiltici İkidillilik.
Ankara: Eğitim-Sen Yayınları.
- Arayıcı, A. (2002). Türkiye'den Avrupa'ya Göçün 40 Yılı.
İstanbul: Ceylan Yayınları
- Aslan, A. (1996). Otuzbeş Yıllık Göç ve Almanya'daki
Türkler. Durum Raporu
- Balcı, A., Uyar, Y. ve Büyükikiz, K.K. (2012). İlköğretim 6.
Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları, Kütüphane
Kullanma Sıklıkları ve Okumaya Yönelik Tutumlarının
İncelenmesi. Turkish Studies, 7(4), 965-985.
- Baş, N. (2014). Federal Almanya’da Yayımlanan Türkçe
Günlük Gazetelerin Dil Kullanımı Üzerine. Bilig, 70, 81-104.
- Bavelas, J. & Gerwing, J. (2007). Conversational Hand
Gestures and Facial Displays in Face-to-Face Dialogue.
Social Communication, 283-308.
https://www.researchgate.net/publication/291346620
adresinden erişilmiştir
- Castles, S. & Miller, M. (2008). Göçler Çağı-Modern
Dünyada Uluslar Arası Göç Hareketleri. İstanbul: Bilgi
Üniversitesi Yayınları.
- Crystal, D. (1992). An Encyclopedic Dictionary of Language
and Languages. Cambridge: Blackwell
- Çil, H. (2011). Yarım Asır Önce: 1961 İşçigücü Alımı
Anlaşmasına Analitik-Eleştirel Bir Bakış. F. Şen (Ed.), 50.
Yılında Göç, (ss.41-50). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları
- Çolak Bostancı, G. (2014). Amerika’daki Birinci ve İkinci
Kuşak Türklerin Dil Tercihleri, Sürdürümleri, Tutumları ve
Etnik Dilsel Canlılıkları. Bilig, 70, 105-130.
- Eker, S. (2007). Toplum-Dilbilim, Dil Planlamaları ve Kamu
Mensuplarının Dil Kullanımı. Gazi Türkiyat, 1, 127-135
- Ercan, S.G. & Yağcıoğlu, S. (2007). Gazete Köşe Yazılarında
Kaçınma Kullanımı ve Cinsiyet İlişkisi. Dilbilim
Araştırmaları, 1-16
- Faist, T. (2003). Ulusaşırı Göç ve Ulusaşırı Toplumsal
Alanlar. (A.Z. Gündoğan & C. Nacar, çev.). İstanbul: Bağlam
Yayıncılık.
- Göksu, T. (2000). İşçilikten Vatandaşlığa: Almanya'daki
Türkler. Ankara: Özen Yayıncılık.
- Göktuna Yaylacı, F. (2012). Belçika'daki Türklerin Dil
Kullanımları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2),
63-88.
- Grosjean, F. (1982). Life with Two Languages: An
Introduction to Bilingualism. Mass: Harvard University
Press
- Heger, B. (2010). Soziolinguistische Überlegungen zum
Phänomen Bastian Sick: Die Diskussion in Info DaF oder
eine neuerliche Kontroverse um Defizit- und
Differenzhypothese. Norderstedt: GRIN Verlag
- İmer, K., Kocaman, A. & Özsoy, S. (2011). Dilbilim Sözlüğü.
İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi
- Johanson, L., (2009). Türk Dili Haritası Üzerinde Keşifler.
(N. Demir & E. Yılmaz, çev.) Ankara: Grafiker Yayınları
- Karagöz, R. (2001). Yaban Sıla Oldu: Türkiye'den
Almanya'ya Göçün 40. Yılı, Tezkire Dergisi, 19-25.
- Kartal Doyuran, B. (2004). Dış Göç Sürecinde Türk
Kadınlarının Durumu: Almanya'daki Türk Kadın Göçmenler.
Kadın Çalışmalarında Disiplinlerarası Buluşma Sempozyum
Bildiri Metinleri. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Yayınları
- Kılıçaslan, E. (2006). Almanya’daki Türklerin Türk-Alman
İlişkileri Açısından Önemi ve Türk Nüfusunun Etkinliğinin
Artırılmasına Yönelik Alınabilecek Tedbirler. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Ankara.
- Kipp, S., Clyne, M. & Pauwels, A. (1995). Immigration and
Australia's Language Resources. Canberra: The Australian
Government Publishing Service (AGPS).
- Kocaman, A. & Osam, N., (2000). Uygulamalı Dilbilim
Yabancı Dil Öğretimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Hitit Basım
Yayın
- Köksal, S., (1986). Refah Toplumunda Getto ve Türkler.
İstanbul: Tegnografik Matbaacılık.
- König, G. (1992). Dil ve Cins: Kadın ve Erkeklerin Dil
Kullanımı, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 25-36.
- Kulaksızoğlu, A. (2008). Almanya'daki Üçüncü Kuşak Türk
Gençlerinin Türkçe ve Almanca Bilme Seviyelerinin Bazı
Değişkenler Açısından İncelenmesi ve Eğitim Sorunlarının
Tartışılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi
Dergisi, 23, 1-6.
- Myers Scotton, C. (2006). Multiple Voices: An Introduction
to Bilingualism. Malden: Blackwell Publishing.
- Nuruan, M., Güneş, T., Beder Şen, R., Güneş, S., Kalaycı,
A.R. & Kaplan, M. (2005). Federal Almanya'da Yaşayan
Türklerin Aile Yapısı ve Sorunları Araştırması. Ankara: Aile
ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
- Öztürk Dağabakan, F. (2012). Toplumdilbilimsel Bir Kavram
Olarak Kadın Erkek Dil Ayrımına Türkçe ve Almanca
Açısından Bir Yaklaşım, Atatürk Üniversitesi Türkiyat
Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 47, 87-106.
- Parekh, B. (2002). Çok Kültürlülüğü Yeniden Düşünmek -
Kültürel Çeşitlilik ve Siyasi Teori. Ankara: Phoenix
Yayınları
- Ryan, E. B., Giles, H. & Sebastian, R. J. (1982). An
Integrative Perspective for the Study of Attitudes Toward
Language Variation. In Attitudes Towards Language
Variation: Social and applied contexts, Ellen Bouchard Ryan
and Howard Giles (eds), (ss.1-19). London: Edward Arnold
- Sofu, H. (2002). Sesletim İşlemleri: İngilizce ve Türkçe
Edinen İki Dilli Bir Çocuktan Örnekler. Dilbilim
Araştırmaları, 27-36
- Şahin, B. (2010). Almanya'daki Türkler Misafir İşçilikten
Ulusötesi (Transnasyonel) Bağların Oluşumuna Geçiş Süreci.
Ankara: Phoenix Yayınevi.
- Şen, F., Öz, G. & İyidirli, A. (1996). Federal Almanya'da
Yaşayan Türklerin Kültürel Sorunları ve Çözüm Yolları.
Köln: Önel Verlag
- Şen, F. & Goldberg, A. (2004). Die Deutschen Türken.
Essen: Önel Verlag.
- Şen, F., Ulusoy, Y. & Öz, G. (1999). Avrupa Türkleri-
Federal Almanya ve Diğer AB Ülkelerinde Çalışan Türklerin
Ekonomik Gücü. İstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
- Taşdelen, M., Sözen, E., Duran, H. & Eskicumalı, A. (2000).
Avrupa'da Yeni Kuşak Türk Gençliği (Kimlik ve Uyum
Sorunları). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları
- Tekin, H. & Hasskamp, L. (2011). Türklerin Geri Dönüşü. F.
Şen (Ed.), 50. Yılında Göç (ss. 167-179), Ankara: Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Thurstone, L. L. (1928). Attitudes can be Measured. The
American Journal of Sociology, 33, 529-554.
- Yağmur, K. (2010). Batı Avrupa’da Uygulanan Dil
Politikaları Kapsamında Türkçe Öğretiminin
Değerlendirilmesi. Bilig, 55, 221-242.
- Yağmur, K. & Akıncı, M.A. (2003). Language use, choice,
maintenance, and ethnolinguistic vitality of Turkish speakers
in France: Intergenerational differences. International
Journal of the Sociology of Language, 107-128.
- Yalınkılıç, K. (2013). Bulgaristan Kırcaali Türklerinin Dil
Durumu - Toplumdilbilimsel Bir İnceleme. Yayımlanmamış
Doktora Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Samsun.
- Yalınkılıç, K. & Yağmur, K. (2014). Batı Trakya Türklerinin
Anadillerine ve Kültürlerine Karşı Tutumları. Bilig, 70, 283-
308.
- Yıldız, C. (2012). Yurt Dışında Yaşayan Türk Çocuklarına
Türkçe Öğretimi (Almanya Örneği). Ankara: Yurtdışı Türkler
ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Yayınları
- Yüksel, Ö. (2008). Türkiye’den Amerika Birleşik
Devletleri’ne Göç Eden Birinci Kuşak Göçmenlerin
Yararlandığı Kitle İletişim Ortamlarının Ulusaşırı Kimlik
Dönüşümüne Etkileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir
- Zeyrek, D. (2003). Söylem ve Toplum- Söylem Üzerine.
Ankara: ODTÜ Yayınları