Besim YILDIRIM

Mizahta Yerel Unsurların Kullanımı ve Toplumsal Eleştiri Söyleminin Geliştirilmesi: Erzurum’da Yayımlanan Fırfırik Dergisi Örneği / The Use of Local Components in Humour and Development of Social Criticism Discourse: In the Case of Fırfırik Magazıne Publi

Özet: Bu çalışma mizahın muhalefet söylemi oluşturma potansiyelini ve yerel unsurları kullanmabiçimini Erzurum’da yayınlanan Fırfırik adlı mizah dergisi örneği bağlamında konu edinmiştir.Mizahın, bir hiciv sanatı olarak egemen sınıflara karşı ortaya çıkan muhalefet söylemi biçiminde,ön plana çıkarıldığı bu çalışmada, Erzurum’daki toplumsal, siyasal ve ekonomik olaylara ilişkinyaşananların mizah metinlerine dönüştürülerek nasıl bir muhalefet söylemi oluşturulduğu incelenmiştir.Araştırmada derginin 2015 Temmuz ayına kadar çıkan toplam 327 sayısının sadece arşivlerdeulaşılabilen 148’ine odaklanılmış, yerel unsurları belirleyebilmek ve muhteva haritasını çıkarabilmekiçin içerik çözümlemesi tekniği kullanılmıştır. Ayrıca derginin özelliklerini açıklayabilmek,eleştirel muhalefet söylemi oluşturma potansiyeli üzerinde yorum yapabilmek ve politik tutumunuortaya koymak amacıyla her bir kategorideki belli başlı örnekler betimleyici/tanımlayıcı analizleirdelenmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda dergide daha çok belediye başkanları, milletvekillerive diğer kamu yöneticilerinin işlendiği anlaşılmıştır. Ele alınan konulara ilişkin yaklaşımbiçimlerinin, kullanılan sözcük, çizgi ve fotoğrafların mevcut sosyo-ekonomik ve politik durumailişkin ciddi bir eleştirel tavır aldığı ve bu bağlamda derginin muhalefet söylemi oluşturabilecek birdili benimsediği görülmüştür. Fırfırik Dergisi’nin bu yönüyle yalnızca bir eğlence aracı değil, birhiciv ve iktidara karşı mücadele biçimi alanı olarak önem kazandığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Mizah, Yerel Mizah, Fırfırik Mizah Dergisi, Muhalefet Söylemi.The Use of Local Components in Humour and Development of SocialCriticism Discourse: In the Case of Fırfırik Magazıne Published inErzurumAbstract: This work attempts humor’s potential of creating opposite statements and usingstyle of local elements in the example context of a humor magazine published in Erzurum. Humor,put forwarded as an opposition statement form against dominant classes as an art of satire, isobserved that how it is turned into humor texts and how an opposition statmenent is created relatedto the experiences of social, political and economical happenings in Erzurum. In the research,it is focused on 148 issues which can be reached in archives out of 327, published until July2015. Content analysis tecnique is used to determine the local elements and draw the contentmap. In each category, some definite examples are examined with descriptive analysis in order toexplain the characteristics of the magazine to comment on potential of creating critical oppositionstatement and to exhibit the political attitude. As the result of the evaluations, it is understood thatmostly mayors, senators and other government managers are processed in the magazine. Approachtechniques of the processed subjects, use of pictures, drawings and words take a serious standrelated to current social-economical and political situations and in this sense it can be clearly seenthat magazine adopts a language that can create opposition statement. It is determined that Fırfırikmagazine is not only an entertainment medium but also gain importance as a satire and campaignform against power.Keywords: Humor, Local Humor, Fırfırik Humor Magazine, Opposition Statement

Anahtar Kelimeler:

-

This work attempts humor’s potential of creating opposite statements and using style of local elements in the example context of a humor magazine published in Erzurum. Humor, put forwarded as an opposition statement form against dominant classes as an art of satire, is observed that how it is turned into humor texts and how an opposition statmenent is created related to the experiences of social, political and economical happenings in Erzurum. In the research, it is focused on 148 issues which can be reached in archives out of 327, published until July 2015. Content analysis tecnique is used to determine the local elements and draw the content map. In each category, some definite examples are examined with descriptive analysis in order to explain the characteristics of the magazine to comment on potential of creating critical opposition statement and to exhibit the political attitude. As the result of the evaluations, it is understood that mostly mayors, senators and other government managers are processed in the magazine. Approach techniques of the processed subjects, use of pictures, drawings and words take a serious stand related to current social-economical and political situations and in this sense it can be clearly seen that magazine adopts a language that can create opposition statement. It is determined that Fırfırik magazine is not only an entertainment medium but also gain importance as a satire and campaign form against power

Keywords:

Humor, Local Humor, Fırfırik Humor Magazine Opposition Statement,

PDF

___

Artun A. (2003). “Toplumsal Eleştiri Söylemi Olarak Mizah ve Gülmece”. Birikim, Şu- bat, Sayı: 166, ss. 80–96.
Bakhtin, M, (2001). Karnavaldan Romana. (Çev. Cem Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Ya- yınları.
Bergson H., ( 2011). Gülme. (Terc. Yaşar Avunç İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Boetie, E. L. (1995). Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev. (Çev. M. Ali Ağaoğulları). Ankara: İmge Yayınevi.
Boysan A. (1984). Paldır Güldür Mizah Söyleşileri (2. Baskı). İstanbul: Bas Yayınları.
Cangızbay, K. (1987). Siyaset Ötesi Toplum. Ankara: V Yayınları.
Cantek L. (2003). Toplumsal Eleştiri Söylemi Olarak Mizah ve Gülmece, Birikim Dergi- si, İstanbul, Sayı: 166.
Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. New York: Routledge.
Çeviker, T. (1997). Karikatür Üzerine Yazılar. İstanbul: İris Yayınları.
Dursun, Çiler (2004). "Türkiye’de Haber ve Habercilik Çalışmalarının Genel Bir De- ğerlendirmesi: 1980-2003". (Der. Çiler Dursun) Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi, 89-147, Ankara: Elips Yayınevi.
Fenoglio, I. & François G. (2007). Doğu’da Mizah. (Çev. Ali Berktay). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
İnam A. (1994). “Dünyaya Yan Bakma Biçimi Olarak Mizah”. Güldikeni Dergisi, Sayı: 3, ss. 8-10.
Kılıçbay M. A. (1995). “Siyaset Bizatihi Mizahtır”. Güldikeni Dergisi, Sayı: 7, ss. 3-9.
Nicolas, M. (2000). Karagöz’de İnsanlık Komedyası. Irene. Fenoglio & François. Ge- orgeon (Edited by). Doğuda Mizah. (Çev. Ali Berktay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Oral T. (2001), Karikatür ve Siyaset. (Editör: Özge Kayakutlu). Ankara.
Oral T. (2002). Gülmenin Kitabı, ‘Gülme’. İstanbul: YGS Yayınları.
Oskay, Ü. (1982). Çağdaş Fantazya. Ankara: Ayko Yayınları.
Özdemir, N. (2010). "Mizah, Eleştirel Düşünce ve Bilgelik: Nasreddin Hoca". Millî Folklor, Yıl: 22, Sayı: 87, ss. 27-40.
Püsküllüoğlu, A. (2002). Türkçe Sözlük. İstanbul: Doğan Kitap.
Sanders, B. (2001). Kahkahanın Zaferi-Yıkıcı Tarih Olarak Gülme. (Çev. Kemal Atakay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.