Küresel Değişimler Bağlamında Dünya Enerji Kaynakları, Sorunlar ve Türkiye

Bu çalışmanın amacı, küresel değişimler bağlamında dünya enerji kaynakları ile bunların sorunlarını ele almak ve bu kapsamda Türkiye’nin yerini belirlemektir. Çok boyutlu ve karmaşık olan küreselleşme, hızlı değişimini Sanayi Devrimi’yle yakalamıştır. Sanayi Devrimi sonrasında gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerin artan nüfusları, üretim ve hizmet faaliyetlerinde ihtiyaç duyduğu enerjiye olan talepleri hızla artmıştır. Böylelikle ülkelerin sınırlı ve dünya üzerinde dengesiz dağılım gösteren enerji kaynaklarına sahip olma noktasında büyük savaşları başlamıştır. Sanayi Devrimi’ni başlatan kömür, devamında ulaşım ve iletişim sistemlerinin gelişmesinde en büyük paya sahip petrol, son yıllarda temiz enerji olarak kabul edilen doğal gaz ve nükleer kaynaklarla birlikte yenilenebilir enerji kaynakları, küreselleşen dünyanın vazgeçilmez amacı ve aracı haline gelmiştir. Küreselleşen dünyanın vazgeçilmez amacı ve aracı olan enerji, bu çalışmada dünya enerji kaynaklarının potansiyelleri, üretim ve tüketim dengeleri, küreselleşmenin önde gelen ülkelerinin enerji üzerine yaklaşımları belirlenerek ve Türkiye’nin dünya enerji kaynakları içindeki rolü tartışılarak değerlendirilecektir.

World Energy Resources, Matters and Turkey in The Face of Global Changes

The aim of this study is to discuss world energy resources in the context of global changes, to evaluate its problematic aspects, and to determine the situation of Turkey in accordance. Globalization, which is multi-dimensional and complex, gained its speed with Industrial Revolution. The increasing population in both the developed and the developing countries after Industrial Revolution boosted the demand for energy needed in production and service activities. In this way, there have been important struggles among countries on owning the energy resources the distribution of which is unstable and limited in the world. Following Industrial Revolution coal and subsequently oil, which had the maximum portion in the development of communication and transportation systems, and natural gas, which has been seen as clear energy in recent years, and restorable energy resources in addition to nuclear resources have been the indispensable target and vehicle of globalized world. Energy is evaluated in this study in connection with the potentials of world energy resources, production and consumption equilibrium, the approaches of leading globalized countries to energy, and the role Turkey plays among world energy resources.

PDF

___

ACAROĞLU, M., (2003), Alternatif Enerji Kaynakları, Nobel Basımevi, Ankara.
AKKOYUNLU, A., (2006), “Türkiye’de Enerji Kaynakları ve Çevreye Etkileri” Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu (26 Nisan 2006), (iç.), Ed.: Atilla Sandıklı ve Hasret D. Bilgin, Tasam Yayıncılık, İstanbul.
AKOVA, İ., (2003), “Dünya Enerji Sorunu ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımı” Coğrafya Dergisi, Sayı:11, s. 47-73.
AKOVA, İ., (2005), “Türkiye Enerji Sorunu”, Ulusal Coğrafya Kongresi (Prof. Dr. İsmail yalçınlar Anısına), 29-30 Eylül 2005 Bildiri Kitabı, Ed.: Sedat Avcı ve Hüseyin Turoğlu, Çantay Kitabevi, İstanbul, s. 33-40.
ATALAY, İ.(1999), Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
BAKIR, E., (2006), The Energy Corrıdor Identity of Turkey and Supply Security Dimension of The EU Energy Policy, A Thesis Submitted to The Graduate School of Social Sciences of The Izmir University of Economics, İzmir.
BOZKURT, G., (1994), “Elektrik Sektöründe Nükleer Santrallerin Yeri Alternatifleri ile Ekonomik ve Çevre Açısından Karşılaştırılması” (iç.), Türkiye Altıncı Enerji Kongresi Teknik Oturum Tebliğleri (17-22 Ekim 1994), Ajans- Türk Matbaacılık, Ankara, s. 7-17.
BP, (2007), Statistical Review of World Energy 2007.
CONNOR, D.W., (2007), “A Russia that can say “no”? Communist and Post- Communist Studies, 40, s. 383-391.
CORNELIUS, P. ve STORY, J., (2007), “China and Global Energy Markets”, Orbis Volume: 51, s.5-20.
DEMİRBİLEK, S., (2006), “Türkiye’nin Enerji Politikası” Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu (26 Nisan 2006), (iç.), Ed.: Atilla Sandıklı ve Hasret D. Bilgin, Tasam Yayıncılık, İstanbul.
DİNCER, İ. ve ROSEN, M.A, (1999), “Energy, Environment and Sustainable Development” Applied Energy, Vol: 64, pp. 427-440.
DOĞANAY, H., (1991), Enerji Kaynakları, Atatürk Üniversitesi Yayınları No:707, Kazım Karabekir Eğitim fakültesi Yayınları No:13, Erzurum.
DOĞANAY, H., (1992), Ekonomik Coğrafya (Doğal Kaynaklar), Atatürk Üniversitesi Yayınları No:740, Kazım Karabekir Eğitim fakültesi Yayınları No:29, Erzurum.
DOĞANAY, H., (1995), Türkiye Ekonomik Coğrafyası, Öz Eğitim Yayınları, Konya.
DOĞANAY, H., (1998), Ekonomik Coğrafya 2 (Enerji Kaynakları), Şafak Yayınevi, Erzurum.
EDİGER, V.Ş. ve ÇAMDALI, Ü., (2006), “Energy and Energy Efficiencies in Turkish Transportion Sector, 1988-2004”, Energy Policy, s.1-7.
EMED, O., (2006), The Caspian Oil and Gas in International Energy Policy: Opportunities for Turkey, A Thesis Submitted to The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
GIDDENS, A.,(2004), Modernliğin Sonuçları (Çev.: Ersin Kuşgil), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
GÜREL, Ş.S., (1979), Orta Doğu Petrolünün Uluslararası Politikadaki Yeri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay. No: 432, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara. http://www.nei.org. 01/09/2007’den alınmıştır.
İŞCAN, İ.H., (2002), “Küresel Değişimin Getirdiği Yeni Stratejilerle Enerji Güvenliği Sorunu ve Türkiye”, Avrasya Etütleri, Sayı: 22, s.87-117.
KARABULUT, B., (2003a), “Güneş Tanrısı, Müritleri ve İsyankar Kullar”, Küreselleşme Ekseninde Türkiye İçin Stratejik Öngörüler, (iç.), Alfa Yayınları, İstanbul.
KARABULUT, Y., (2000), Türkiye Enerji Kaynakları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
KARABULUT, Y., (2003), Enerji Kaynakları, Hilmi Usta Matbaacılık, Ankara.
KILIÇ, A.M., (2006), “Turkey’s Natural Gas Necessity, Consumption and Future Perspectives” Energy Policy, 34, s. 1928-1934.
KILIÇ, F.Ç. ve KAYA, D., (2007), “Energy Production, Consumption, Policies and Recent Developments in Turkey”, Renewable&Sustaınable Energy Reviews, 11, s. 1312-1320.
KIZILÇELİK, S.,(2002), “Kapitalizmin Diasporası Olarak Küreselleşme” Eğitim Araştırmaları, Sayı:6, s., 12-33.
KÜLEBİ, A.(2007), Türkiye’nin Enerji Sorunları ve Nükleer Enerji, Bilgi Yayınevi, Ankara.
MUTLUER, M., (1990), “Gelişimi, Yapısı ve Sorunlarıyla Türkiye’de Enerji Sektörü”, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 5, s. 184-213.
ONAY, Y., (2002), “Hazar Enerji Kaynakları’nın Jeopolitik ve Jeoekonomik Dinamikleri” Avrasya Etütleri, Sayı: 23, s.29-67.
ÖZDEMİR, Y., (2007), Kazakistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve Özbekistan’ın Enerji Potansiyelleri ve Politikaları, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
ÖZDEN, S.Y., (2006), “ Küreselleşme Ekseninde Dünyada Enerji Politikaları ve Geleceğe Yönelik Perspektifler” (iç.), “Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu 26 Nisan 2006” Ed.: Atilla Sandıklı ve Hasret D. Bilgin, Tasam Yayınları, İstanbul, s. 59-68.
ÖZEMRE, A.Y., BAYÜLKEN, A. ve GENÇAY, Ş., (2000), 50 Soruda Türkiye’nin Nükleer Enerji Sorunu, Kaknüs Yayıncılık, İstanbul.
ÖZEY, R., (1999), Dünya ve Türkiye Ölçeğinde Siyasî Coğrafya, Aktif Yayınevi, İstanbul.
ÖZEY, R., (2002), Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği, Aktif Yayınevi, İstanbul.
ÖZGÜR, E.M., (2001), Türkiye Coğrafyası, Hilmi Usta Matbaacılık, Ankara.
PAMİR, N., (2006), “Küreselleşme Paralelinde Türkiye’de Enerji Sorunu” Türkiye İktisat Politikaları Kurultayı Bildiriler Kitabı (13-16 Haziran 2006), (iç), İnönü Üniversitesi Basımevi, Malatya.
SABAH, E., MART, U. ve ÇELİK, M. S., (2002), “ 1970-2000 Yılları Arası Türkiye’nin Birincil Enerji Tüketiminde Kömürün Yeri”, Madencilik, Cilt: 41, Sayı: 2, ss.31-42.
SALAMEH, M.G., (2003), “The new frontiers for the United States energy security in the 21 st century”, Applied Energy 76, pp. 135-144.
SARAL, T., (2003), “III.Paylaşım Savaşı ve Türkiye”, Jeopolitik, Yıl: 2, Sayı: 6, s.17-27.
SATMAN, A., (2006), “ Dünyada Enerji Kaynakları” (iç.), “Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu 26 Nisan 2006” Ed.: Atilla Sandıklı ve Hasret D. Bilgin, Tasam Yayınları, İstanbul, s. 59-68.
SEVER, R., (2001), Coğrafî Açıdan Bir Araştırma: Çoruh Havzası Enerji Yatırım Projeleri ve Çevresel Etkileri, Çizgi Kitabevi, Konya.
SOYKAN, F. ve MUTLUER, M., (1995), “ Türkiye’de Madencilik ve Maden Yataklarının Coğrafî Dağılışı”, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 8, s. 37- 56.
SÖZEN, A. ve NALBANT, M., (2007), “Situation of Turkey’s Energy Indicators Among The EU Member States” Energy Policy, 35, s. 4993- 5002.
ŞAHİN, A., (2006), “Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri İçerisinde Enerjinin Yeri ve Önemi” Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu (26 Nisan 2006), (iç.), Ed.: Atilla Sandıklı ve Hasret D. Bilgin, Tasam Yayıncılık, İstanbul.
ŞAHİN, V., (1994), Enerji Sektöründe Geleceğe Bakış (Arz, Talep ve Politikalar), TÜSİAD Yayınları No: 94, 11-168, İstanbul.
ŞEN, Ş. ve BABALI, T., (2006), “Security Concerns in the Middle East for Oil Supply: Problems and Solutıons” Energy Policy, 35, s. 1517-1524.
TANOĞLU, A. (1971), Enerji Kaynakları, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 124, Coğrafya Enstitüsü No: 6, İstanbul.
TAYLOR, R.H., PROBERT, S.D and CARMO, P.D, (1998), “French Energy Policy” Applied Energy Vol: 59, No:1 , pp. 39-61.
TEMURÇİN, K. ve ALİAĞAOĞLU, A., (2003), “Nükleer Enerji ve Tartışmalar Işığında Türkiye’de Nükleer Enerji Gerçeği”, Coğrafî Bilimler Dergisi, Sayı: 1(2), s.25-39.
TİMOR, A.N., (2000), “Hazar Bölgesi Petrol ve Doğal Gaz Kaynakları”, Coğrafya Dergisi, Sayı: 8, s.213-236.
TOKGÖZ, S. ve TURALIOĞLU, F.S.,(1994), “İklim Değişikliği (Sera Etkisi) Sebeb Olan Gazlar ve Dünya Üzerine Etkileri” (iç.), Türkiye Altıncı Enerji Kongresi Teknik Oturum Tebliğleri (17-22 Ekim 1994), Ajans- Türk Matbaacılık, Ankara, s. 225-237.
TUİK, (2000), 2000 Genel Nüfus Sayımı, TUİK Matbaası, Ankara.
TÜMERTEKİN, E. ve ÖZGÜÇ, N., (1999), Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma, Çantay Kitabevi, İstanbul.
TÜZÜNER, S., TÜRKEŞ, M., ve KÖKÇAM, Z., (1994), “ Sera Gazları, Küresel Isınma ve Enerji”, (iç.), Türkiye Altıncı Enerji Kongresi Teknik Oturum Tebliğleri (17-22 Ekim 1994), Ajans- Türk Matbaacılık, Ankara, s. 306-320.
YİĞİTBAŞI, H., (2005), “Türkiye İçin Önemli Bir Maden: Bor”, Coğrafî Bilimler Dergisi, Sayı: 2 (2), s.13-26.
YÜCE, K.Ç., (2006), Kafkasya ve Orta Asya Enerji Kaynakları Üzerinde Mücadele, Ötüken Yayıncılık, İstanbul.