II. Meşrutiyet Yılları Düşünce Dünyamızda Tarih ve Tarih Yazımı Üstüne Bir Değerlendirme
Tarihin doğasına ilişkin tartışmalar artan boyutlarıyla yüzyıllardır önemini korumaktadır. Tarih metodolojisi ve tarih felsefesinin incelediği bu doğa, çeşitli tartışmaları içinde barındırmakta olup tarih ile bilim, tarih ile sanat, tarih ile edebiyat arasındaki ilişkilere odaklanmaktadır. Özellikle XIX. ve XX. yüzyıllarda tarih, sosyal bilimlerin kazandığı önem ile daha farklı bir noktaya ulaşmıştır. Hükümdar merkezli bir tarih anlatımından devlet, millet, halk, kültür, düşünce, zihniyet merkezli bir tarih anlatımına geçiş geçmişin daha farklı koşullarla anlamlandırılmasına yol açmıştır. Elbette ki bu değişim tarih metodolojisinin ruhuna da yansımış, geliştirilen yeni yöntemler ışığında tarih kendisine has bir disiplin haline gelmiştir. Değişen bu süreçten şüphesiz ki tarihçiliğimizde etkilenmiştir. Türkiyede tarih anlatımının çeşitli sorunlarla iç içe geçtiği belirgin bir durumdur. Ancak burada dikkat çeken ülkemiz tarihçilerinin Batıdaki tartışmaları takip etmiş olmalarıdır. Namık Kemal ve Ahmet Cevdet Paşa ile başlayan bu süreç II. Meşrutiyet ile ciddi bir kırılma yaşamıştır. 1908-1918 yılları arasında basın dünyasında yaşanan canlanma, düşüncenin akışkanlığını arttırarak tarih yöntemi hakkında Cumhuriyete kalacak bir miras bırakmıştır. Vakanüvislik, nesnellik, tarih-bilim ilişkisi, belgenin tasnifi ve yazımı, tarihte gerçeklik, toplum ve tarih, uygarlık ve tarih, ahlak ve tarih, istatistik ve tarih gibi konular dönemin dergilerinde Fuat Köprülü, Ahmet Şuayp, Gabriel Monod, Celal Nuri, Mehmet Zekeriya, Ziya Gökalp gibi önemli düşünürüler 3-32
Discussions on the history essence have growingly maintained their importance for years. This essence which is researched by philosophy of history and historical methods make serious contribution for modern social sciences by examining various disputes between history and science, history and arts, history and literature. History played an active role for the progress of civilization by means of the improvement of social sciences in the nineteenth and the twentieth century. Transition from heroes and dynasty-centred historical method to state, nation, people, culture and mentality centred historical method caused the evaluation of the past in different styles. This change which influenced the history essence also evolved history as a unique social science. Our historiography undoubtedly has been affected by this progress for years. Even though historiography has various problems in Turkey the Turkish historians have swiftly followed conspicuous arguments in the West since the nineteenth century. This progress which began with Ahmet Cevdet and Namık Kemal experienced a critical turning point in the Second Constitutional Period (1908-1918). Augmentation of the magazine variety in the Second Constitutional Period left a rich legacy to New Republic about content of the historiography. History and science, civilization and history, moral and history, society and history, statistics and history, regimentation and writing of document, reality in history, distortion, chronicles, objectivity, subjectivity and so forth were evaluated in the magazines of the Second Constitutional Period by thinkers and historians including Fuat Köprülü, Ahmet Şuayp, Gabriel Monod, Celal Nuri, Mehmet Zekeriya as well as Ziya Gökalp.
___
- Acun, Fatma Ed. (2010) Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Ahmad, Feroz ve Bedia Turgay (1976) Türkiyede Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971, Bilgi Yayınevi, Ankara.
- Ahmad, Feroz (2007) Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Hil Yayınları, İstanbul.
- Akşin, Sina (2008) Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Armaoğlu, Fahir (1983) 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
- Aydemir, Şevket Süreyya (1969) Tek Adam Mustafa Kemal (1922-1938), Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Bilâ, Hikmet (1999) CHP 1919-1999, Doğan Kitap, İstanbul. 1958de İnönü (1959), C.H.P. Araştırma Bürosu Yayınları No: 6, Rüzgarlı Matbaa, Ankara. Cumhuriyet Ansiklopedisi I (2003), (1923-1940), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Çalışlar, İzzettin Ed. (2009) Ekselans Coşkun Kırca, Galatasaray Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul. Çeçen, Anıl (1990) Halkevleri, Gündoğan Yayınları, Ankara.
- Çeçen, Anıl (2009) 100 Soruda Kemalizm Başlangıcından Günümüze, İstanbul, Kilit Yayınları, İstanbul.
- Çelebi, Mevlüt (2009) Başvekil İsmet Paşanın İtalya Seyahati ve Yankıları, İzmir, Ege Üniversitesi Yayınları.
- Demir, Şerif (2011) Düello Menderes ve İnönü Demokrat Partiden 27 Mayıs Darbesine Olaylar, Timaş Yayınları, İstanbul.
- Demokrasinin 50 Yılı I 1945-1995, b.y.y., Aydın Kitaplar.
- Deringil, Selim: (2003) Denge Oyunu İkinci Dünya Savaşında Türkiyenin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
- Doğumunun 125. Yılında Mustafa Kemal Atatürk (2011), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
- Erdemir, Sabahat (1956) Muhalefetde İsmet İnönü 1950-1956, Sıralar Matbaası, 1956, İstanbul.
- Erdemir, Sabahat (1959) Muhalefette İsmet İnönü 1956-1959, Ekicigil Matbaası, İstanbul.
- Erdemir, Sabahat (1962) Muhalefette İsmet İnönü, b.y.y, İstanbul.
- Eroğlu, Hamza (1990) Türk İnkılâp Tarihi, Savaş Yayınları, Ankara.
- Giritlioğlu, Fahir (1965) Türk Siyasi Tarihinde Cumhuriyet Halk Partisinin Mevkii Cilt 1, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
- Güngör, Süleyman (2004) Muhalefette CHP, Alternatif Yayınları, Ankara.
- Heper, Metin (2008) İsmet İnönü Yeni Bir Yorum Denemesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Heper, Metin (2011) Türkiyenin Siyasal Hayatı, Doğan Kitap, İstanbul.
- İncioğlu, Nihal Kara (2009) Türkiyede Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi Sorunları, Türkiyede Politik Değişim ve Modernleşme, Dora Yayınları, Bursa. İnönünün Söylev ve Demeçleri I T.B.M. Meclisinde ve C.H.P. Kurultaylarında (1919- 1946), (1946) Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayımları, İstanbul.
- İsmet İnönüye Armağan (2009) Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yayınları, Ankara. İsmet İnönüye Saygı (2000) Ankara, Türk Devrim Kurumu Yayını, Ankara. İsmet İnönünün TBMMdeki Konuşmaları 1920-1973 İkinci Cilt (1939-1960), (1993) TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara.
- Mustafa Kemal, (2006) Nutuk, 1938 basımının tıpkıbasımı, İleri Yayınları, İstanbul.
- Kaçmazoğlu, H. Bayram (1988) Demokrat Parti Dönemi Toplumsal Tartışmaları, Birey Yayınları, İstanbul.
- Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1963) C.H.P ve Genel Başkanı Siyasi İncelemeler, Resimli Posta Matbaası, Ankara.
- Kırçak, Çağlar (1993) Türkiyede Gericilik 1950-1990, İmge Kitabevi, Ankara.
- Kırçak, Çağlar (1994) Meşrutiyetten Günümüze Gericilik, İmge Kitabevi, Ankara. Kili, Suna (1976) 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Gelişmeler, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Kop, Kadri Kemal (1945) Milli Şefin Söylev, Demeç ve Mesajları, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul.
- Kumaş, Rahmi (1999) CHPnin Soyağacı, Çağdaş Yayınları, İstanbul.
- Meram, Ali Kemal (1945) İsmet İnönü ve İkinci Cihan Harbi Bu Harpte Türk Siyaseti, Ahmet Seyitoğlu Kitabevi, İstanbul. Modern Türkiyede Siyasi Düşünce Cilt: 2 Kemalizm (2002), İletişim Yayınları, İstanbul. Mütercimler, Erol (2008) Fikrimizin Rehberi, Alfa Yayınları, İstanbul.
- Ölümünün 36ncı Yıl Dönümünde İsmet İnönü Paneli (2010) Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara.
- Özek, Çetin (b.y.y.) Devlet ve Din, Ada Yayınları, İstanbul. Özel, Sabahattin (2008) Büyük Milletin Evlâdı ve Hizmetkârı Atatürk ve Atatürkçülük, Derin Yayınları, İstanbul.
- Özön, Mustafa Nihat (1979) Osmanlıca/Türkçe Sözlük, İnkılâp ve Aka Yayınevi, İstanbul.
- Sarıhan, Zeki (1994) Kurtuluş Savaşı Günlüğü II (Açıklamalı Kronoloji) Erzurum Kongresinden TBMMye (23 Temmuz 1919-22 Nisan 1920), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- Sencer, Muzaffer (1974) Dinin Türk Toplumuna Etkileri, May Yayınları, İstanbul. Soysal, Mümtaz (1990) 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul. TBMM Tutanak Dergisi, 29.05.1950.
- Timur, Taner (1991) Türkiyede Çok Partili Hayata Geçiş, İletişim Yayınları, İstanbul. Toker, Metin (1970) Tek Partiden Çok Partiye, Milliyet Yayınları, İstanbul.
- Toker, Metin (1991) Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları 1944-1973 DPnin Altın Yılları 1950-1954, Bilgi Yayınevi, Ankara.
- Topuz, Hıfzı (2010) Bana Atatürkü Anlattılar, Remzi Kitabevi, İstanbul. Tuncer, Hüner (2012) İsmet İnönünün Dış Politikası (1938-1950) İkinci Dünya Savaşında Türkiye, Kaynak Yayınları, İstanbul.
- Turan, İlhan (2003) İsmet İnönü Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj ve Söyleşiler 1944- 1950, TBMM Kültür ve Sanat Yayın Kurulu Yayınları, Ankara.
- Turan, Şerafettin (1999) Türk Devrim Tarihi 4. Kitap (Birinci Bölüm) Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950), Bilgi Yayınevi, İstanbul. Us, Asım (1966) 1930-1950 Hatıra Notları, İstanbul, Uyar, Hakkı (2012) 100 Soruda Cumhuriyet Halk Partisi Tarihçesi (1923-2012), Anka Yayınları, Ankara.
- Yeşil, Ahmet (2001) Türkiyede Çok Partili Hayata Geçiş, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Yetkin, Çetin (2007) Karşıdevrim 1945-1950, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, İstanbul.
- Yücekök, Ahmet (1976) 100 Soruda Türkiyede Din ve Siyaset, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Yücekök, Ahmet (1984) 100 Soruda Türk Devrim Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- ISSN: 1305-1458
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
II. Meşrutiyet Yılları Düşünce Dünyamızda Tarih ve Tarih Yazımı Üstüne Bir Değerlendirme