Nasîreddin Tûsî’nin İbn Sina Felsefesini Fahreddin Râzî’nin Eleştirilerine Karşı Savunması

Nasîreddin Tûsî İslam felsefesindeki ününü en başarılı İbn Sina şârihi olmaya borçludur. O, İbn Sina’nın, üzerine onlarca şerh yazılmış ve hakkında eleştiriler yapılmış olan özlü felsefe klasiği el-İşârât ve’tTenbihât’ını müellifinin maksadına uygun ve anlaşılır bir dille şerh ederek İbn Sina felsefesinin doğru olarak öğrenilmesinde büyük katkıda bulunmuştur. Tûsî, İbn Sina felsefesini muarızlarına karşı savunmak için çeşitli eserler kaleme almıştır ama hiçbirisi Râzî’nin tenkitlerini cevaplamayı amaçladığı Şerhu’l-İşârât ve’t-Tenbihât kadar etki uyandırmamıştır. Bu makalede, Tûsî’nin Fahreddin Râzî tarafından yöneltilen eleştirilere karşı İbn Sina’nın görüşlerini açıklama ve savunmadaki başarısını varlık ve bilgi felsefesiyle ilgili dört tartışma konusu çerçevesinde ortaya koymaya çalıştık. Tûsî bu amacını büyük oranda gerçekleştirmiş olsa da Râzî’nin bazı itirazları yine de yeterince cevaplanmadan kalmıştır. Çünkü Râzî filozoflar zümresine mensup olmadığı halde felsefeye vakıf ve kalemi güçlü bir Eş’arî kelamcısıdır.

Nasîreddin Tûsî’nin İbn Sina Felsefesini Fahreddin Râzî’nin Eleştirilerine Karşı Savunması

Nasir al-Din Tusi, owes his fame in philosophy to be the most outstanding elucidative of Ibn Sina. Tusi contributes greatly to be acquired the philosophy of Ibn Sina by expounding clearly and according to the purpose of writer of El-Isharat ve al-Tenbihat about which many explanations are given, are the classics of philosophy. Tusi commits various works to paper in order to advocate the philosophy of Ibn Sina against opponent; however, none of them arouses interests as much as Sharh al-Isharat ve al-Tenbihat which aim at answering the criticisms. This article aims at setting forth the success of advocating and explicating the view of Ibn Sina against the criticism directed by Fahreddin Razi, within the frame of four matters of debate about ontology and epistemology. As Razi, in spite of not being a member of philosopher clique is very competent to philosophy and Asharist theolog who has a knack for writing.

___

  • Bkz. Landolt, Herman, Khaja Nasir al-Din Tusi: Ismailism and Ishraqi Philosophy,
  • Daneşmend-i Tus içinde, Tahran, HŞ. 1379, s.13-30
  • 2 Mişkat, S. Muhammed, “Himayet-i Hace-i Nasir, ez Felsefe-i İbn Sina,” Yadname-i
  • Hace Nasiruddin Tusî içinde, Tahran, HŞ. 1336, s. 199-203
  • 3
  • el-İşârât ve’t-Tenbihât üzerine yapılan şerhler için bkz. Ali Naki Münzevî, Lübabu’l-
  • İşarat’ın mukaddimesinde, Tahran, HŞ. 1339, s.24-31
  • 4 Hemedanî, Hüseyn Masumî, Üstad-ı Beşer, Daneşmend-i Tus, Tahran, HŞ. 1375,
  • s.11-15; Dabashi, Hamid, Khawajah Nasir al-Din al-Tusi: The Philosopher,
  • History of Islamic Philosophy, New York, 2003, s.546-549. Razî’nin eleştiri