MÜDÂYENE ÂYETİNİN İSLAM HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Doğuştan medenî olmak ve topluluk halinde yaşamak insanların getirdikleri en önemli özelliklerindendir. Cemiyet içerisinde yaşamanın en tabii sonuçlarından birisi de sosyal çevre edinme ve bu çevre ile çeşitli münasebetler kurmaktır. Bu münasebetler içerisinde hukukî olanlar, önemli ve farklı bir yere sahiptir. Hukukî münasebetler içerisinde de borç ve alacak ilişkilerinin özel bir yeri vardır. Bir toplumda yaşayan fertlerin zaman zaman birbirleriyle borç-alacak ilişkisine girmesi hemen hemen kaçınılmaz bir vakıadır. Bir ihtiyacın karşılanması için girilen bu ilişki, zaman zaman bazı olumsuz sonuçlara neden olabilir. Borç ilişkisinin olumsuz bir netice vermesinin en önemli sebeplerinden birisi, tevsik ve ispat meselelerindeki aksaklıklardır. Aslında var olan ama tevsik edilmediği için ispat edilemeyen alacaklar, bir taraftan zayi olma tehlikesiyle karşı karşıya kalırken, diğer taraftan borçlu ve alacaklı tarafların çeşitli ihtilaflarına sebebiyet verebilir. Bundan dolayı Kur’an, bu önemli konu üzerinde önemle ve ayrıntılı bir şekilde durarak borç ve alacakların tevsik edilmesinin yollarını göstermiştir.

___

  • 1 İlgili âyetlerin bazı örnekleri için bk. Al-i İmrân (3), 58; Araf (7), 63; Yusuf (12), 104; Mâide (5), 15; Teğâbun (64), 8; Enam
  • (6), 91; Bakara (2), 2, 97, 159.
  • 2 Ahkâm ayetlerinin sayısı konusunda İslam alimleri farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Bu ayetlerin sayısının 200 olduğunu
  • söyleyenler olduğu gibi, 228, 317, 500 ve 600 olduğunu söyleyenler de vardır. Geniş bilgi için bk. Abdulvehhab Hallaf, İlmu
  • Usûli’l-Fıkh, s. 34-35; Hallaf, Masâdıru’t-Teşrîi’l-İslâmî, s. 157-158; Abdul-Kerim Zeydân, el-Vecîz, s. 126-127; Erdoğan,
  • Mehmet, İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi, s. 41.
  • 3 Her ne kadar fakih ve müfessir alimlerin bir kısmı Kur’ân’ın hemen her âyetinden bir hüküm çıkararak onu bütüyle bir ahkâm
  • kitabı olarak algılamışsa da İslam alimlerinin genel kabulü bunun aksinedir. Bunun bir örneği için bk. Suyûtî, el-İklîl fî
  • îstinbâti’t-Tenzîl, (tahkik, S.Abdulkadir el-Kâtib), Beyrut 1985.