Bu araştırma din görevlilerin iş stresi, iş doyumu, tükenmişlik ve işten ayrılma niyetlerine ilişkin durumun belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Ayrıca araştırma kapsamında, ilgili kavramların, din görevlilerinin sahip olduğu demografik değişkenlerle olan etkileşimi ve kavramların kendi içindeki ilişki düzeyleri de incelenmiştir. Araştırma Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesinden belirlenen büyükşehir merkezlerinde (İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin, Gaziantep, Samsun ve Erzurum) çalışan 1125 din görevlisi üzerinde yürütülmüştür. Verileri toplamak amacıyla dört ayrı ölçek formu kullanılmış ve analizler istatistiki analiz programı aracılığıyla yorumlanmıştır. Araştırma sonucuna göre din görevlileri, orta düzeyde tükenmişlik yaşarken, düşük düzeyde iş doyumuna sahiptirler. Bunun yanında din görevlileri çok yüksek düzeyde iş stresine ve orta düzeyde işten ayrılma niyetlerine sahiptirler. Literatürde din görevlilerinin tükenmişlik ve iş doyumlarını belirlemeye çalışan farklı araştırmalar olsa da bu araştırma iş doyumu ve tükenmişliğin kaynağı olarak bilinen iş stresini ve stresin en önemli sonucu olan işten ayrılma niyetini ölçmeyi amaçlayan öncü çalışma olması sebebiyle önem arz etmektedir.ÖzetModern sosyal sistemde ihtiyaçların çeşitlenmesi, farklı alanlarda topluma hizmet sunan meslek gruplarının oluşmasını gerektirmiştir. Topluma din hizmetini sunmakla mükellef meslek grubu ise din görevlileridir. İş yaşamı içerisinde çalışanların yaşadığı çeşitli olumsuzluklar ve beklentiler, farklı türden stres kaynakları oluşturmakta; giderek artan stres, çalışanlarda iş doyumsuzluğu, tükenmişlik, işe devamsızlık, işten ayrılma niyeti gibi olumsuz davranış ve tutumlara yol açabilmektedir. Din görevlileri gibi toplumla iç içe yaşayan ve din hizmeti sunan görevlilerde iş stresinin belirlenmesi önemlidir. Bu çalışma ile din görevlilerinin iş stresleri, iş doyumları, tükenmişlik düzeyleri ve işten ayrılma niyetlerinin belirlenmesi hedeflenmektedir. Bununla birlikte, söz konusu kavramların karşılıklı etkileşimlerinin belirlenmesi de amaçlanmaktadır.İş doyumu, temelde çalışanların, işlerine karşı sergilediği tutum, davranış ve tepkilerdir. Tükenmişlik, diğer kişilerle zor şartlar altında çalışan çeşitli profesyoneller arasında meydana gelen duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve azalmış kişisel başarı hissini de içeren psikolojik bir sendrom olarak tanımlanmıştır. İş stresi ise çalışanlar üzerindeki ekonomik, psikolojik, sosyal, kültürel baskı ve gerilimler sonucu oluşan olumsuz etkileşimlerdir. İşten ayrılma niyeti ise çalışanların, işlerine ilişkin tatminsizliği neticesinde işten ayrılmayı düşünmeleridir. Bu kavramların karşılıklı olarak etkileşim içinde olduğuna ilişkin genel bir kanı bulunmakla birlikte, literatürde bu kavramlar arası etkileşimi din görevlileri örnekleminde incelemeyi amaçlayan herhangi bir çalışmaya rastlanılamamış olması bu çalışmanın gerçekleştirilmesindeki temel güdü kaynağıdır. Ayrıca çalışma ile genelde din bilimleri ve özelde ise sosyal bilimler literatürüne farklı ve özgün veriler sunulması ve yeni çalışma alanları önerilmesi de hedeflenmektedir. Araştırmanın ölçülebilir amaçları aşağıda gösterilmektedir: 1. Din görevlileri iş stresi, işten ayrılma niyeti, iş doyumu ve tükenmişlik davranışlarını ne düzeyde göstermektedirler? 2. Din görevlilerinin iş stresi, işten ayrılma niyeti, iş doyumu ve tükenmişliğin alt boyutlarına ilişkin görüşleri ile cinsiyet, mesleki kıdem, eğitim durumu ve medeni durum değişkenleri anlamlı bir şekilde farklılaşmakta mıdır?3. Din görevlilerinin iş doyumu, tükenmişlik, iş stresi ve işten ayrılma niyetleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?Bu çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde kurgulanmış ve İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin, Gaziantep, Samsun ve Erzurum il merkezlerinde görev yapmakta olan 517 imam-hatip, 373 müezzin kayyım ve 253 Kur’an kursu öğreticisinden oluşan 1125 kişilik bir grup üzerinde yürütülmüştür. Çalışma grubunun seçiminde kritik durum örneklemesi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Minnesota İş Doyum Ölçeği, İş Stres Düzeyi Ölçeği ve İşten Ayrılma Niyeti Ölçeği kullanılmıştır. Kavramlar arasındaki betimsel incelemeler ANOVA ve t-testi ile belirlenirken, ilişkisel analizler korelasyon katsayıları ile hesaplanmıştır. Tüm bulgular, p<.05 anlamlılık düzeyi temelinde yorumlanmıştır. Katılımcıların % 79,11’i (N=890) erkektir ve %37,51’i (N=422) lisans düzeyinde eğitim almıştır. Ayrıca katılımcıların %80,71’i evli iken %50,76’sının mesleki kıdemi 11 yıldan fazladır.Araştırma bulgularına göre, kadınlar, erkeklerden daha fazla tükenmişlik yaşamaktadır. Araştırmanın söz konusu bulgusuna göre bekâr din görevlileri duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutunda daha fazla tükenme yaşarken; erkek din görevlileri kişisel başarı boyutunda tükenme yaşamaktadırlar. Bunun yanında genel tükenmişlik düzeyinde evliler, bekârlara göre daha fazla tükenmişlik yaşamaktadırlar. Araştırma bulgularına göre mesleki kıdemdeki artış, tükenmişliği de arttırmaktadır. Ayrıca lisansüstü eğitim seviyesinde olanlar diğer gruplara göre daha fazla tükenmişlik yaşamaktadırlar. Bu noktada genel tükenmişliğin eğitim seviyesi yükseldikçe arttığı belirlenmiştir. Araştırma bulgularına göre bireysel iş doyumu kadınlarda, erkeklere göre daha yüksek düzeydedir. Ayrıca evlilerin, bekârlara göre daha fazla iş doyumuna sahip oldukları belirlenmiştir. Araştırma bulgularına göre din görevlilerinin mesleki kıdemlerindeki artış, onların iş doyumlarını da arttırmaktadır. Buna karşın eğitim seviyesi yükseldikçe iş doyumunun da azaldığı belirlenmiştir.Bu araştırmada din görevlilerinin yüksek düzeyde iş stresi yaşadıkları yönünde elde edilen bulgu önemlidir. Araştırma bulgularına göre erkekler, kadınlara göre daha fazla iş stresi yaşamaktadırlar. Ayrıca bekârların, evlilere göre daha fazla iş stresi yaşadıkları belirlenmiştir. Araştırmada lisansüstü eğitim seviyesine sahip olanların, diğer eğitim seviyelerinde olanlara göre daha fazla stres yaşadığı; eğitim seviyesindeki artışın, iş stres düzeylerini de arttırdığı saptanmıştır. Bu araştırmada kadınların, erkeklere göre daha fazla düzeyde işten ayrılma niyetlerinin olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında bekârlar, evli olanlara göre daha fazla düzeyde işten ayrılma niyeti içindedirler. Araştırmada eğitim seviyesi yükseldikçe işten ayrılma niyetinin de arttığı saptanmıştır. Ayrıca araştırmanın bir diğer sonucu olarak mesleki kıdemdeki artışın, işten ayrılma niyetini azalttığı bulgusu da önem arz etmektedir.Araştırma kapsamında, iş doyumu ve tükenmişlik arasında orta düzeyde, negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.  Bunun yanında iş doyumu, iş stresiyle ve işten ayrılma niyetiyle yüksek düzeyde, negatif yönlü ve anlamlı ilişki içerisindedir. İş stresindeki artış iş doyumunun azalmasına ve bu durum işten ayrılma niyetinin artmasına yol açmaktadır. Tükenmişlik ile iş stresi ve işten ayrılma niyeti yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı ilişki içerisindedir. İş stresindeki artış, tükenmişlik düzeyinde artışa neden olmakta ve bu durum işten ayrılma niyetinde yükselmeye yol açmaktadır. İş stresi ile işten ayrılma niyeti yüksek düzeyde, pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki içindedir. Buna göre iş stresindeki artış, işten ayrılma niyeti üzerinde belirgin bir yükselme eğilimine sahiptir.

This research was conducted in order to determine job stress, job satisfaction, burnout, and turnover intention of employees of religious affairs.In addition, within the scope of the research, the interrelationships between related concepts, demographic variables that these employees belong to, and their level of relationship within the concepts are also examined. The research was conducted on 1125 employees of religious affairs from Turkey's seven geographical regions, especially from the metropolitan centers (Istanbul, Ankara, Izmir, Mersin, Gaziantep, Samsun and Erzurum). In order to collect the data, four different scale forms were used and the analysis was interpreted through a statistical analysis program.According to the results of the research, these employees have a low level of job satisfaction while experiencing moderate burnout. The employees of religious affairs, on the other hand, have a high level of job stress and moderate turnover intentions.While there are different researches in the literature that try to determine the burnout and job satisfaction of employees of religious affairs, this research is important because it is a pioneering study aiming to measure the work stress, which is known as the source of job satisfaction and burnout, and the turnover intention, which is the most important result of job stress. SummaryThe diversification of needs in the modern social system necessitated the formation of professional groups serving the society in different fields. The professions that are responsible for offering religious services to the community are religious employees. The various negativities and expectations experienced by the employees in business life constitute different kinds of stress sources; increasing stress, job dissatisfaction, burnout, absenteeism, and turnover intention to quit can lead to negative behaviors and attitudes. It is important to determine the work stress in the officials who are engaged with the society and offer religious services, such as religious employees. With this study, it is aimed to determine the work stresses, job satisfaction, burnout levels, and turnover intentions of religion employees. Plus, it is also aimed to determine the mutual interactions of these concepts.Job satisfaction is basically the attitudes, behaviors, and reactions of the employees towards their jobs. Burnout is defined as a psychological syndrome involving emotional exhaustion, depersonalization, and a diminished sense of personal accomplishment that occurred among various professionals who work with other people in challenging situations. Job stress is the negative interaction caused by the economic, psychological, social, cultural pressures and tensions on the employees. The turnover intention is that the religious employees think about leaving their job as a result of their dissatisfaction. Although there is a general belief that these concepts are mutually interacting, the fact that there is no study in the literature to examine the interaction between these concepts in the sample of religious employees is the main source of motivation in the realization of the study. In addition, it is aimed to confer different and original data to the religious sciences in particular and to the social sciences literature in general, and also to offer new fields of study. The measurable objectives of this study are shown below:1. What extent do religion employees demonstrate job stress, turnover intention, job satisfaction, and burnout?2. Do the employees' views on work stress, turnover intention, job satisfaction and the sub-dimensions of burnout differ significantly in terms of gender, professional tenure, educational status, and marital status?3. Is there a significant relationship between employee' job satisfaction, burnout, job stress, and turnover intention?This study was designed as a relational survey model among quantitative research methods and it was carried out on a group of 1125 people consisting of 517 imams, 373 muezzins and 253 Quran instructors working in the province centers of Istanbul, Ankara, Izmir, Mersin, Gaziantep, Samsun, and Erzurum. The critical case sampling method was used in the selection of the study group. The Maslach’ Burnout Inventory, the Minnesota Job Satisfaction Scale, Job Stress Level Scale, and Turnover Intention Scale were used for gathering data. The descriptive analyzes between the concepts were determined by ANOVA and t-test, while the relational analyzes were calculated with correlation coefficients. All findings were interpreted on the basis of p<.05 significance level. 79.11% (N=890) of the religion employees who participated in the research were male and 37.51% (N=422) were undergraduate. In addition, 80.71% of the participants were married and 50.76% of them had over 11 years of professional tenure.According to the study findings, women experience more burnout than men.According to the findings of the present study, single employees experienced more burnout in the dimension of emotional exhaustion and depersonalization; male employees are experiencing burnout in personal success.At the general level of burnout, married employees live more burnout than singles.According to the findings of the study, the increase in professional tenure increases burnout. Moreover, those who are at the graduate level are experiencing more burnout than other groups. At this point, it is determined that general burnout increases as the education level increases.According to the study findings, individual job satisfaction is higher in women than in men. In addition, it is determined that married people have more job satisfaction than singles. According to the findings, the increase in the professional tenure of employees of religious affairs increases their job satisfaction. On the other hand, it was determined that job satisfaction decreased as the level of education increased.In this study, it is important to find that employees of religious affairs experience high levels of job stress. According to the findings, men experience more job stress than women.Furthermore, it was found that the singles experienced more job stress than the married people. In the study, those with a postgraduate education experience more stress than those in other education levels; it was found that the increase in the level of education also increased the job stress levels.In this study, it was determined that women had more turnover intention than men. In addition, singles are more likely to quit at a higher level than those who are married. As the education level increased, the turnover intentions also increased. Another finding of the study is the finding that the increase in professional tenure reduces the turnover intentions.Within the scope of the research, it was determined that there was a moderate, negative and significant relationship between job satisfaction and burnout. In addition, job satisfaction, job stress and turnover intentions at a high level, a negative and significant relationship.The increase in job stress leads to a decrease in job satisfaction and an increase in job intention. Burnout and job stress and turnover intention are at a high level positive and meaningful relationship. The increase in job stress causes an increase in the level of burnout and this leads to an increase in turnover intention. The job stress and turnover intention are at a high level, positive and meaningful relationship. According to this, the increase in job stress has a marked upward tendency to turnover intention.