TÜRKÇENİN KUTUPLU SORULARI YANITLAMA SİSTEMİ ÜZERİNE
Soru türlerinden biri olan kutuplu sorular, soruda sunulan bir önermenin yanıt olarak tasdik veya reddedilmesini öngören soru türleridir. Olağan bir biçimde evet veya hayır sözcüklerini içeren ifadelerle yanıtlanırlar ve bu nedenle evet/hayır soruları olarak da adlandırılmaktadırlar. Kutuplu soruların yanıtlanma biçimleri dünya genelinde birçok çalışmada incelenmiş ve diller arasında yanıtlama izlemleri açısından farklılıklar olduğu ortaya konmuştur. Yapılan çalışmalar sonucunda, özellikle olumsuz kutuplu soruların yanıtlanmasında evet ve hayır sözcüklerinin kullanımının diller arasında anlamsal açıdan farklılıklar gösterdiği öne sürülmüştür. Dillerin kutuplu soruları yanıtlamak için kullandığı izlemler, yanıtlama sistemleri adı altında kaynaklarda yer almıştır. Dünya genelinde birçok dilin kullandığı sistemi açığa çıkaran çalışmalar yürütülmüştür. İngilizce, Fransızca ve İsveççe gibi kimi dillerin sorulan sorudaki kutup ögesini onaylayacak veya reddedecek şekilde bir yanıtlama sistemi kullandığı; Japonca ve Korece gibi bazı dillerin sorudaki bütünsel anlam içeriğine yönelik onay veya ret ifade eden bir yanıtlama sistemi kullandığı; Galce ve Tayca gibi kimi dillerin ise soruda yöneltilen yüklemin tekrarlanması yoluyla kutuplu soruları yanıtlamaya olanak veren bir sistem kullandığı alan yazında tartışılmıştır. Bununla birlikte, Keşmirce ve Kantonca gibi kimi dillerin de birden fazla yanıtlama sisteminin özelliklerini gösteren karma bir sistem kullandığı ortaya konmuştur fakat Türkçenin kullandığı yanıtlama sistemini açığa çıkaran bir çalışmaya alan yazında rastlanmamıştır. Dahası, bahsi geçen yanıtlama sistemlerinin konu olduğu veya Türkçe bağlamında tartışıldığı bir çalışma yok denebilecek kadar azdır. Bu nedenle bu çalışma, yanıtlama sistemlerini yakından inceleyerek bu sistemlere Türkçe karşılık önerilerinde bulunmayı ve Türkçenin kullandığı yanıtlama sistemi üzerine ışık tutmayı hedeflemektedir. Çalışmanın yöntemi olarak alan yazın taraması yöntemi benimsenmiştir. İlgili çalışmalarda yer edinen bilgiler taranmış, bu çalışmalarda gösterilen soru ve cevap karşılıklı konuşma örnekleri incelenmiş, birbirleriyle karşılaştırılmış ve sonuç olarak belirli çıkarımlar yapılmıştır. İnceleme sonucunda, yanıtlama sistemleri için Türkçe olarak kutup merkezli sistem, içerik merkezli sistem ve yansımalı sistem isimlerinin uygun olduğu öne sürülmüştür. Bunu takiben, Türkçenin birden fazla yanıtlama sisteminin özelliklerini gösteren karma bir sistem kullandığı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Kutuplu Sorular, Evet/Hayır Soruları, Yanıtlama Sistemleri
ON THE SYSTEM OF POLAR ANSWERS IN TURKISH LANGUAGE
A sub-group of question types, polar questions expect confirmation or disaffirmation as an answer, and they are typically answered ‘yes’ or ‘no’. There has been increasing interest in the literature to study on the answers to polar questions, and scholars have suggested that languages employ different typological strategies to answer negative polar questions. These strategies have led to the emergence of the answering systems in the literature. Many studies have been conducted to investigate the answering systems employed in different languages. It has been documented that several languages, such as English, French, and Swedish, employ a system in which the polarity item in the question is confirmed or disaffirmed, where some other languages, such as Japanese and Korean, employ a system in which the overall content of the question is under focus. On the other hand, it has been proposed that several languages, such as Welsh and Thai, employ the repetition of the verb in the polar question as an answering system. After all, it has been discussed that several languages, such as Kashmiri and Cantonese, employ a mixed system which manifests the characteristics of more than one answering system. However, the answering system employed in Turkish language has not been of particular concern. Therefore, this study attempts to describe the answering systems to suggest Turkish equivalents for each of them and discover the system employed in Turkish language by the method of literature review. As a result, the names kutup merkezli sistem, içerik merkezli sistem, and yansımalı sistem have been suggested and it has been proposed that Turkish language employs a mixed system featuring the characteristics of more than one type of answering system.
Keywords:
Polar Questions, Yes/No Questions, Answering Systems,
___
- Akmajian, A., Demers, R. A., Farmer, A. K., and Harnish, R. M. (2001). Linguistics: An Introduction to Language and Communication. Cambridge: The MIT Press.
- Baytok, A. (2006). Kırgız Türkçesinde Evet/Hayır Soruları. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3(3), 78-99.
- Baytok, A. (2013). Kırgız Türkçesinde Soru. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı, Ankara.
- Biber, D., Johansson, S., Leech, G., Conrad, S., and Finegan, E. (1999). Longman grammar of spoken and written English. Harlow, England: Longman.
- González-Fuente, S., Tubau, S., Espinal, M. T., and Prieto, P. (2015). Is there a universal answering strategy for rejecting negative propositions? Typological evidence on the use of prosody and gesture. Frontiers in Psychology, 6, 899.
- Göknel, Y. (2012). Turkish Grammar Academic Edition. İstanbul: Vivatinell Bilim-Kültür Yayınları.
- Göksel, A. and Kerslake, C. (2005). Turkish: A Comprehensive Grammar. New York: Routledge.
- Gruet-Skrabalova, H. (2016). Yes or no, or how to answer a negative question. Linguistica, 56(1), 127-142.
- Hakulinen, L. (1961). The Structure and Development of Finnish Language (J. Atkinson, Çev.). Bloomington: Indiana University.
- Hieber, D. W. (2007). A Grammar of Turkish. Virginia: The College of William and Mary.
- Holmberg, A. (2013). The syntax of answers to polar questions in English and Swedish. Lingua, 128, 31–50.
- Holmberg, A. (2014). Answering Yes/No-Questions in English and Other Languages. The EFL Journal, 5(2), 23–42.
- Holmberg, A. (2016). The Syntax of Yes and No. Oxford: Oxford University Press.
- Isparta, A. (2010). Metin oluşturmada edatların yeri. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
- Jones, B. M. (1999). The Welsh Answering System. Berlin: Mouton de Gruyter.
- Kaya, C. (2006). Tasdik ve Ret Gerektiren Olumsuz Soruların Cevabı Olarak 'Evet' ve 'Hayır'ın Kullanımı. C. Yıldız ve L. Beyreli (Der.), Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Uluslararası V. Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu Dilbilim, Dil Öğretimi ve Çeviribilim Yazıları Cilt 1 bildiriler kitabı içinde (ss. 112-116). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Kaya, T. (2019). Oğuz grubu Türk dillerinde soru yapıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı, Ankara.
- Ketrez, N. F. (2012). A Student Grammar of Turkish. Cambridge: Cambridge University Press.
- Kim, J. B. (2017). Modeling Answering Strategies for the Polar Questions across Languages. R. E. Roxas (Der.), Proceedings of the 31st Pacific Asia Conference on Language, Information and Computation bildiriler kitabı içinde (ss. 2-9). Manila: National University.
- Kornfilt, J. (1997). Turkish. Blackwell: Routledge.
- Kramer, R and Rawlins, K. (2010). Polarity particles and ellipsis: a (somewhat) cross-linguistic perspective. Paper presented at Polarity particles workshop, January 2010.
- Kramer, R. and Rawlins, K. (2009). Polarity particles: an ellipsis account. S. Lima, K. Mullin ve B. Smith (Der.), Proceedings of the 39th Annual Meeting of the North East Linguistic Society içinde (ss. 479-492). Amherst: GLSA.
- Lewis, G. (2000). Turkish Grammar. Oxford: Oxford University Press.
- Li, F., González-Fuente, S., Prieto, P., and Espinal, M. T. (2016). Is Mandarin Chinese a Truth-Based Language? Rejecting Responses to Negative Assertions and Questions. Frontiers in Psychology, 7, 1967.
- Moser, E. (2018). Answers to polarity questions: a typological study. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Stockholm Üniversitesi, Stockholm.
- Özgen, M. (2010). Türkçe soru tümcelerinin öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Pope, E. N. (1972). Questions and answers in English. Yayımlanmamış doktora tezi, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü, Massachusetts.
- Sadock, J. M. and Zwicky, A. M. (1985). Speech act distinctions in syntax. T. Shopen (Der.), Language Typology and Syntactic Description: Volume 1, Clause Structure içinde (ss. 155-196). Cambridge: Cambridge University Press.
- Servidio, E., Bocci, G., and Bianchi, V. (2018). (Dis)agreement, polarity, and focus: Answering negative polar questions in Italian. Glossa: A Journal of General Linguistics, 3(1):3, 1-28.
- Tura, S. S. (1981). “Yes, he hasn't” and a few other not's in Turkish. Proceedings of the Berkeley Linguistic Society 7 içinde (ss. 317–327). California: Berkeley Linguistics Society.
- Turgut, A. (2013). A Contrastive Study on Turkish and English. İzmir: Zeus Kitabevi Yayınları.
- Underhill, R. (1976). Turkish Grammar. Massachusetts: The MIT Press.
- Uyar, A. C. (2019). A Comparative Study on Polar Questions in Turkish and English: Realizing the Dichotomy While Teaching. Journal of Language Research (JLR), 3(1), 26-37.
- Uzun, N. E. (2006). Türkçenin öğretimi için soru tümcesi türleri üzerine bir sınıflama denemesi. Dil dergisi, 131, 15-32.
- Wali, K. and Koul, O. (1997). Kashmiri. New York: Routledge.
- ISSN: 2587-1900
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi