Yrd.doç.dr. Birsel AYBEK, Uzman Remzi DEMİR

Lise Öğrencilerinin Medya Ve Televizyon Okuryazarlik Düzeyleri ile Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin incelenmesi

Bilgi gün geçtikçe çoğalmakta değişmekte ve pek çok kanaldan aktarılmaktadır Medya ise bilgiyi ileten ve içeren bütün çevreleri kapsamaktadır Medya karşısında etkiye en açık en hassas grubu oluşturan gençlerin kitle iletişim araçlarının yapısını ve işleyişini öğrenmeleri kurgulanmış medya içeriğini bilinçli bir şekilde değerlendirmeleri ve eleştirel olarak izlemeleri yani medya okuryazarı olmaları oldukça önemlidir Genel olarak literatür tarandığında medya okuryazarlığı ile eleştirel düşünme arasında bir ilişki olduğu belirtilmesine rağmen ülkemizde bu iki kavram arasındaki ilişkiyi ortaya koyan herhangi bir araştırmaya rastlanılmamıştır Bu nedenle bu araştırmada medya ve televizyon okuryazarlığı ile eleştirel düşünme eğilimi arasındaki ilişki ince lenmiştir Araştırmada tarama modellerinden olan ilişkisel tarama modeli kullanılmış ve amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilmiş özel ve devlet okullarında öğrenim gören farklı okul türlerinden toplamda 402 12 sınıf öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir Araştırmada Kökdemir 2003 ’in uyarladığı “California Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği” ve Korkmaz ve Yeşil 2011 tarafından geliştirilen “Medya ve Televizyon Okuryazarlık Düzeyi Ölçeği” kullanılmıştır Verilerin çözümlenmesinde betimsel ve Pearson momentler çarpımı korelasyonu kullanılmıştır Araştırma sonunda; öğrencilerin medya ve televizyon okuryazarlık düzeyi ortalamasının yüksek düzeyde bağımlılık düzeylerinin düşük düzeyde genel eleştirel düşünme eğilimleri puanının ise düşük olduğu bulgusuna ulaşılmıştır Ayrıca öğrencilerin genel eleştirel düşünme eğilimleri puanları ile okuryazarlık düzeyleri puanları arasında düşük pozitif bir ilişki olduğu sonucu ortaya çıkmıştır Anahtar Kelimeler: Okuryazarlık Medya ve Televizyon Okuryazarlığı Düşünme Eleştirel Düşünme

Lise Öğrencilerinin Medya Ve Televizyon Okuryazarlik Düzeyleri ile Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin incelenmesi

Knowledge mounts up varies and is conveyed through different channels in each passing day Media includes all the circles that contain and convey the knowledge itself It is crucial for the young that are sensitive and affected easily to learn about the structure and running of the mass media to evaluate the fictionalized media content consciously and watch critically in other words to be media literates When reviewing the literature in general although it is stated that there is a relationship between critical thinking and media literacy it has not been come across with a research that puts forward the relationship between these two concepts Therefore the relationship between media and television literacy and critical thinking disposition is scrutinized in this study The relational screening model is applied in this study and put into practice with 402 12th grade high school students that are chosen according to the intentional sampling method among different school levels from state and private schools In the study “California Critical Thinking Disposition Inventory” that Kökdemir 2003 have adjusted and “Media and Television Literacy Level Determination Scale” which developed by Korkmaz and Yeşil 2011 are used Descriptive and Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient have been used in the data analysis At the end of the study; the findings have been as follows; the average media and television literacy levels of the students are high their dependence levels are low and their general critical thinking disposition point is low Furthermore it has been ensued that there is a positive relationship between the students’ general critical thinking disposition points and their literacy levels Keywords: Literacy Media and Television Literacy Thinking Critical Thinking

PDF

___

Akar, Ü. (2007). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Süreç Becerileri ve Eleştirel Düşünme Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Afyonkocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyon.
Akbıyık,C.; Kocaoğlu, B.Ü. ve Dursun, Ö. (2009). Lise Öğrencilerinin Televizyon İzleme Alışkanlıkları Eleştirel Düşünme Eğilimlerine Göre Farklılaşıyor Mu?, Http://Www.Academia.Edu/829110/Lise_ ogrencilerinin_Televizyon_Izleme_Alışkanlıkları_Elestirel_Dusunme_
Egilimlerine_Gore_Farklılasıyor mu, E.T. 20.10.2012.
Algan, E. (2006). Medya Okuryazarlığı Alanında Teorik ve Pratik Yaklaşımlar, Medya Okuryazarlığı, Ed. Nurçay Türkoğlu, 23-25 Mayıs 2005 I. Uluslararası Medya Okuryazarlığı Konferansı, 1. Baskı: Eylül 2006, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Argon, T. ve Selvi, Ç. (2011). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Çatışma Yönetimi Stilleri, Dünya’daki Eğitim ve Öğretim Çalışmaları Dergisi 1(1), s. 2146-7463
Arke, E.T. (2005). Media literacy and critical thinking: Is there a connection? Unpublished doctoral dissertation, Duquesne University, Pittsburg.
Aybek, B. (2006). Konu ve Beceri Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimi ve Düzeyine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Beşoluk, ġ. ve Önder, İ. (2010). Öğretmen Adaylarının Öğrenme Yaklaşımları, Öğrenme Stilleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 9 (2), s.679-693, http://ilkogretim-online.org.tr, E.T. 12.08.2012
Çelik, M. (2008). Egemen İdeolojinin Bir Aracı Olarak Medya ve Eleştirel Farkındalığın Gerekliliği: Medya Okuryazarlığı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çetin, A. (2008). Sınıf Öğretmeni Adayların Eleştirel Düşünme Gücü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünmeye İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), s.93-108.
Çubukçu, Z. (2006). Türk Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri, The Turkish Online Journal of Educational Technology- TOJET, 5 (4), s.22-36, http://www.tojet.net/ , E.T. 12.04.2012.
Demirel, Ö. (2002). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Desmond, R. (1997) “Media Literacy in the Home: Acquisition versus Deficit Models”. In Kubey, R (Ed.), Media Literacy in the Information Age: Current Perspectives (pp. 323-344), New Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
Dutoğlu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Duygusal Zeka Düzeyleri Arasındaki İlişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8 (1), s.11-32.
Feuerstein, M. (1999). Media literacy in support of critical thinking, Journal of Educational Media, 24(1),s. 43-54.
Gülveren, H. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerileri ve Bu Becerileri Etkileyen Eleştirel Düşünme Faktörleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
İpşiroğlu, Z. (1993). “Türk Eğitim Sisteminde Yaratıcılık”. Ayşegül Ataman (Ed.).
Yaratıcılık ve Eğitim XVII. Toplantısı. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları, No:17 Karaman, K. ve Karataş, A. (2009).Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri, İlköğretim Online , http://ilkogretim-online.org.tr, E.T. 09.08.2011. Karasar, N.(1998), Bilimsel Araştırma Yöntemi, 9. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kartal, O. Y. (2007), Ortaöğretim 10. Sınıf Öğrencilerinin Televizyon Dizilerindeki Mesajları Algılamalarında Medya Okuryazarlığının Etkisi, Yüksek Lisans Tezi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale
Korkmaz, Ö. (2009) Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilim ve Düzeyleri, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), s.1-13.
Korkmaz, Ö. ve Yeşil, R. (2009), Öğretim Kademelerine Göre Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Düzeyleri, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2), s.19-28.
Korkmaz, Ö. ve Yeşil,R. (2011). Medya ve Televizyon Okuryazarlık Düzeyleri Ölçeği Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (2).
Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kurt, A. A. ve Kürüm, D. (2010). Medya Okuryazarlığı ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişki: Kavramsal Bir Bakış, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2, s.20-34.
Kürüm, D. (2002). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Gücü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. Livingstone, S. (2004). Media literacy and the challenge of new information and communication technologies, The Communication Review, S. 7, s.3-14.
MEB (2006). İlköğretim Matematik Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu 6. sınıf, TTKB, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü, s.258.
Akar, Ü. (2007). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Süreç Becerileri ve Eleştirel Düşünme Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Afyonkocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyon.
Akbıyık,C.; Kocaoğlu, B.Ü. ve Dursun, Ö. (2009). Lise Öğrencilerinin Televizyon İzleme Alışkanlıkları Eleştirel Düşünme Eğilimlerine Göre Farklılaşıyor Mu?, Http://Www.Academia.Edu/829110/Lise_ ogrencilerinin_Televizyon_Izleme_Alışkanlıkları_Elestirel_Dusunme_
Egilimlerine_Gore_Farklılasıyor mu, E.T. 20.10.2012.
Algan, E. (2006). Medya Okuryazarlığı Alanında Teorik ve Pratik Yaklaşımlar, Medya Okuryazarlığı, Ed. Nurçay Türkoğlu, 23-25 Mayıs 2005 I. Uluslararası Medya Okuryazarlığı Konferansı, 1. Baskı: Eylül 2006, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Argon, T. ve Selvi, Ç. (2011). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Çatışma Yönetimi Stilleri, Dünya’daki Eğitim ve Öğretim Çalışmaları Dergisi 1(1), s. 2146-7463
Arke, E.T. (2005). Media literacy and critical thinking: Is there a connection? Unpublished doctoral dissertation, Duquesne University, Pittsburg.
Aybek, B. (2006). Konu ve Beceri Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimi ve Düzeyine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Beşoluk, ġ. ve Önder, İ. (2010). Öğretmen Adaylarının Öğrenme Yaklaşımları, Öğrenme Stilleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 9 (2), s.679-693, http://ilkogretim-online.org.tr, E.T. 12.08.2012
Çelik, M. (2008). Egemen İdeolojinin Bir Aracı Olarak Medya ve Eleştirel Farkındalığın Gerekliliği: Medya Okuryazarlığı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çetin, A. (2008). Sınıf Öğretmeni Adayların Eleştirel Düşünme Gücü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünmeye İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), s.93-108.
Çubukçu, Z. (2006). Türk Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri, The Turkish Online Journal of Educational Technology- TOJET, 5 (4), s.22-36, http://www.tojet.net/ , E.T. 12.04.2012.
Demirel, Ö. (2002). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Desmond, R. (1997) “Media Literacy in the Home: Acquisition versus Deficit Models”. In Kubey, R (Ed.), Media Literacy in the Information Age: Current Perspectives (pp. 323-344), New Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
Dutoğlu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Duygusal Zeka Düzeyleri Arasındaki İlişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8 (1), s.11-32.
Feuerstein, M. (1999). Media literacy in support of critical thinking, Journal of Educational Media, 24(1),s. 43-54.
Gülveren, H. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerileri ve Bu Becerileri Etkileyen Eleştirel Düşünme Faktörleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
İpşiroğlu, Z. (1993). “Türk Eğitim Sisteminde Yaratıcılık”. Ayşegül Ataman (Ed.).
Yaratıcılık ve Eğitim XVII. Toplantısı. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları, No:17 Karaman, K. ve Karataş, A. (2009).Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri, İlköğretim Online , http://ilkogretim-online.org.tr, E.T. 09.08.2011. Karasar, N.(1998), Bilimsel Araştırma Yöntemi, 9. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kartal, O. Y. (2007), Ortaöğretim 10. Sınıf Öğrencilerinin Televizyon Dizilerindeki Mesajları Algılamalarında Medya Okuryazarlığının Etkisi, Yüksek Lisans Tezi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale
Korkmaz, Ö. (2009) Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilim ve Düzeyleri, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), s.1-13.
Korkmaz, Ö. ve Yeşil, R. (2009), Öğretim Kademelerine Göre Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Düzeyleri, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2), s.19-28.
Korkmaz, Ö. ve Yeşil,R. (2011). Medya ve Televizyon Okuryazarlık Düzeyleri Ölçeği Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (2).
Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kurt, A. A. ve Kürüm, D. (2010). Medya Okuryazarlığı ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişki: Kavramsal Bir Bakış, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2, s.20-34.
Kürüm, D. (2002). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Gücü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. Livingstone, S. (2004). Media literacy and the challenge of new information and communication technologies, The Communication Review, S. 7, s.3-14.
MEB (2006). İlköğretim Matematik Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu 6. sınıf, TTKB, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü, s.258.